Premier te gast bij Zomergasten; spanning alom

Zondag was premier Rutte te gast bij Zomergasten. De presentator Thomas Erdbrink ging drie uur lang in gesprek met de premier; vragen over zijn telefoongesprekken met Poetin tot zijn liefdesleven. Rutte bezit een vaardigheid, waarbij hij in gesprekken en debatten een eigen manier van ontspannenheid kan creëren, waardoor het niet eenvoudig is de premier in een bepaalde richting te duwen. Desondanks wist Erdbrink de premier enkele uitspraken te ontlokken.

Uitsluiten Eén van de vragen aan premier Rutte was wat hij vindt van het verkiezingsprogramma dat Geert Wilders, die hij onlangs op een A4tje presenteerde. Rutte antwoordde dat bepaalde plannen van Wilders bedreiging vormen voor onze rechtsstaat. Rutte noemde daarbij expliciet het sluiten van moskeeën en het stoppen met de opvang van asielzoekers. Deze beide plannen staan op het A4tje dat Wilders onlangs, zonder medeweten van PVV fractie, presenteerde als PVV verkiezingsprogramma.

Vervolgens vroeg Erdbrink naar de mogelijke samenwerking tussen de VVD en PVV in één kabinet na de verkiezingen volgend jaar. Eerder had premier Rutte duidelijk gezegd geen kabinet te zullen vormen met Wilders, zolang hij zijn uitspraak over minder Marokkanen niet heeft teruggenomen. Maar in antwoord op de vraag van Erdbrink zei Rutte dat hij geen enkele partij uitsluit voor regeringsdeelname; dus ook niet de PVV.

Opmerkelijk dat Rutte enerzijds zegt dat bepaalde plannen van Wilders een bedreiging vormen voor onze rechtsstaat, en dat hij tegelijkertijd coalitievorming met Wilders niet uitsluit. Bedreiging vormen voor onze rechtsstaat is echt niet zomaar iets. De premier beseft toch wat hij zegt.

Op 23 december 2015 vertelde de VVD minister Edith Schippers in een interview met de Volkskrant dat zij de partij van Wilders op voorhand niet uitsluit voor de regeringsdeelname. Hiermee ging Schippers tegen de eerdere uitspraak van Rutte als politiek leider van VVD. Toen herhaalde Rutte dat VVD niet zal samenwerken met PVV zolang Wilders zijn uitspraken over minder Marokkanen niet heeft teruggenomen.

Tweestrijd De premier ziet Wilders en zijn PVV als de grote tegenstander van VVD bij de komende verkiezingen. Deze verkiezingen zouden dus kunnen uitdraaien op een tweestrijd tussen de VVD en PVV. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2012 werd het een tweestrijd tussen de VVD en PvdA. Tijdens de campagne in 2012 noemde Mark Rutte de opkomst van PvdA in peilingen een bedreiging voor Nederland; wijzend naar de plannen van PvdA in haar verkiezingsprogramma. En Rutte voegde toen eraan toe dat het heel erg moeilijk zou worden om samen met PvdA te gaan regeren.

Direct na de verkiezingen in 2012 ging Mark Rutte echter onderhandelen met Samsom om een coalitie te vormen. Dankzij een ruimhartige uitruil tussen Rutte en Samsom kwam snel een coalitie tot stand. Ook de inkomensafhankelijke zorgpremie, die voor VVD-ers onbespreekbaar was, werd door Rutte uitgeruild met als gevolg dat de VVD achterban in opstand kwam, waarna Mark Rutte ‘sorry’ zei en die afspraak verdween toen uit het regeerakkoord.

Vraag is welk strategisch spel Rutte nu zal gaan spelen. Wilders heeft  al duidelijk laten weten dat hij zijn minder-Marokkanen-uitspraak niet zal terugnemen. Als we dus premier Rutte aan zijn eerdere belofte mogen houden, zal Rutte geen coalitie gaan vormen met Wilders na de verkiezingen. Echter, gisterenavond liet de premier weten dat hij geen enkele partij uitsluit, dus ook niet de PVV.

Een week geleden had premier Rutte nog ‘sorry’ gezegd voor al zijn gebroken beloftes, en hij beloofde geen beloftes meer te doen die hij niet kan waarmaken. Vraag is wat dit betekent voor samenwerking met PVV. De kiezers hebben immers recht op om te weten wat de beloftes van de premier waard zijn.

Waarden Het is duidelijk dat bij deze verkiezingen thema’s rondom de immigratie en integratie de boventoon zullen voeren. Hopelijk zullen alle partijen zich houden aan de spelregels van de rechtsstaat en aan onze Grondwet; met respect voor mensenrechten.

Wat de waarden van onze democratische rechtsstaat betreft, zei premier Rutte bij Zomergasten zeer terecht dat we voor die waarden nooit concessies zullen doen, en dus ook met niemand.