Joop

Opkomen voor dieren gaat niet ten koste van andere onderdrukten

Opinie

•

02-09-2019

•

leestijd 4 minuten

•

Onze compassie is geen taart die opraakt als we ons betrokken voelen bij één onderdrukte groep. Hoe meer mensen zich verbonden voelen met hun huisdier, des te closer zijn ze ook met andere intimi zoals vrienden en familie.

Iedereen die opkomt voor dierenrechten heeft het weleens gehoord: ja maar, zijn er niet grotere problemen? Hoe zit het met… hongerende kinderen, geweld, racisme, onderdrukking? Waarom verspil je je tijd aan kippen terwijl nog zoveel ménsen lijden? Dit zogenoemde whataboutism komt op alle gebieden voor (iemand die opkomt voor bijvoorbeeld vrouwenrechten kan dezelfde reactie krijgen), maar als het om dieren gaat lijkt het nog vaker te gebeuren. Mensen gaan vóór dieren, immers, vinden velen (toevallig allemaal zelf mensen). Zorgen over dieren ervaren ze als een misplaatste prioriteit en misschien zelfs een belediging voor de superieure positie van de mens.

Cc-foto: Lichtsammler / Pixabay

Ik heb ooit in eigen onderzoek laten zien dat whataboutism vooral tot gevolg heeft dat men niets doet, niet dat men juist wél iets doet aan datgene wat men als belangrijker bestempelt. Mensen die sterk betrokken waren bij dierenwelzijn en geld gaven aan goede doelen ten behoeve van dieren en milieu, waren óók meer betrokken bij de problemen van mensen – terwijl degenen die vonden dat eerst mensenproblemen opgelost moeten worden voordat dieren aan de beurt zijn, vaker helemaal niemand hielpen. Hun whataboutism leek eerder te werken als een rechtvaardiging om niemand te helpen en aan geen enkel goed doel te geven.

Het misverstand van de fixed pie Het voordeel van die rechtvaardiging is tweeledig: je hoeft niets te doen en je komt ook nog eens heel betrokken over; betrokken bij dat andere probleem dan (waar je evenmin iets aan doet). Het speelt in op een algemeen idee dat er maar een beperkte hoeveelheid compassie is: geef je compassie aan kippen, dan is er minder over voor mensen in nood. Een zogenoemde ‘fixed-pie’-gedachte: alsof er een ‘taart’ van compassie is, en elke taartpunt voor de dieren is er een minder voor de mens.

Maar die gedachte klopt niet. Uit eerder onderzoek was al gebleken dat betrokkenheid bij mensen en dieren hand in hand gaan. Ik heb dat onderzoek hier samengevat. Hoe meer mensen zich verbonden voelen met hun huisdier, des te closer zijn ze ook met andere intimi zoals vrienden en familie. Uit ander onderzoek is gebleken dat een negatieve houding tegenover dieren samengaat met een negatieve houding tegenover mensen die in de verdrukking zitten (bijvoorbeeld etnische minderheden, vluchtelingen), en met de neiging om deze mensen te ontmenselijken. Het ‘degraderen’ van bepaalde groepen tot een minderwaardige soort kan dus met hetzelfde gemak mensen als dieren betreffen, terwijl betrokkenheid bij de rechten van dieren veelal samengaat met betrokkenheid bij de rechten van minder goed bedeelde mensen.

Grotere taart Nieuw promotieonderzoek aan Harvard University bevestigt dit idee en is nu gepubliceerd onder de titel Animals are people too. Mensen die dierenrechten ondersteunden bleken ook vaker voorstander te zijn van zorg voor zieken via overheidssteun en van meer rechten voor LGBT’ers, etnische minderheden, illegale immigranten en mensen met een laag inkomen. Kortom, compassie en betrokkenheid bij het leed van mens en dier gaan samen.

Dit resultaat werd ook gevonden in een analyse van wetgeving in Amerikaanse staten: staten die het meest hebben gedaan om dierenrechten te beschermen, hebben in hun wetgeving ook het meest gedaan aan mensenrechten. Staten met sterke wetten ten behoeve van LGBT-inwoners, bescherming tegen racistische ‘hate crimes’ en een inclusief beleid voor mensen zonder papieren, hadden ook vaker een betere (of misschien beter gezegd: minder slechte) wettelijke bescherming voor dieren. Deze resultaten hielden stand na correctie voor de economische afhankelijkheid van veeteelt, heersende politieke ideologie, rijkdom per hoofd van de bevolking, en overheersende religie en etniciteit. Kortom, een politiek systeem dat menselijk lijden zoveel mogelijk probeert te beperken, is ook eerder een systeem dat dierenleed wil beperken, en omgekeerd.

Al met al bieden deze onderzoeken ondersteuning voor de gedachte dat een ruimhartige betrokkenheid bij mens en dier heel goed samengaan en zelfs elkaar kunnen versterken. Er is geen sprake van een ‘fixed pie’ maar juist van een taart die groter wordt als je hem aansnijdt. Gebruik je eenmaal die compassie en betrokkenheid bij de ander, of – op politiek niveau – de wetgeving om onrecht in te dammen, dan zul je dat ook makkelijker doen op andere gebieden. Er is geen tegenstelling en dieren hoeven niet te wachten tot alle mensenproblemen zijn opgelost voordat zij aan de beurt zijn. Het antwoord op de welbekende retorische vraag ‘What about…’ is dus: Ja, dat is ook belangrijk.

Meer over:

whataboutism, mensenrechten, dierenwelzijn, opinie, dieren, dierenrechten

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

Reacties (12)

Sorteren op:

Markzelluf3 sep. 2019 - 13:20

Nou, bij de PvdD werkt dat toch anders, aldus ex-lid Merel van Kooten. Zij stelt dat die partij weinig tot geen tijd wil besteden aan ‘mensendingen’, zoals vragen over beschikbaarheid medische hulpmiddelen, want dat gaat ten koste van behartigen dierenbelangen

Ch0k3r3 sep. 2019 - 11:55

"Dit resultaat werd ook gevonden in een analyse van wetgeving in Amerikaanse staten: staten die het meest hebben gedaan om dierenrechten te beschermen, hebben in hun wetgeving ook het meest gedaan aan mensenrechten. Staten met sterke wetten ten behoeve van LGBT-inwoners, bescherming tegen racistische ‘hate crimes’ en een inclusief beleid voor mensen zonder papieren, hadden ook vaker een betere (of misschien beter gezegd: minder slechte) wettelijke bescherming voor dieren." Oke, allemaal leuk en aardig. Maar hoe komt het dan dat die bepaalde staten een beleid met meer compassie hadden dan andere staten? Met andere woorden, hoe ga je ervoor zorgen dat die spreekwoordelijke taart eerst op tafel komt voordat men hem gaat aansnijden?

Norsemen3 sep. 2019 - 9:03

Hoe beschaafd een land is wordt mede bepaald door hoe dieren en gevangenen worden behandeld.

Minoes&tuin3 sep. 2019 - 8:31

Het gaat er volgens mij om dat mensen zeggen dat enkel nog 'de aandacht' voor dieren gaat (kan gaan) t.k.v. 'de aandacht' voor mensen. Belangrijk woordje dat 'aandacht'.

JasDon3 sep. 2019 - 8:24

Sociale wetenschappen hebben een niet erg goede reputatie wat betreft de onderzoeken en de conclusies die er uit worden getrokken. Het voorbeeld van dierenrechten en mensenrechten in Amerikaanse staten, helemaal niet vreemd natuurlijk. Progressieve partijen zullen bijna altijd aan beide onderwerpen aandacht geven. Ik vind het eerlijk gezegd een dubieus voorbeeld. Daarbij vind ik een -stem- op de PvdD wel heel erg de focus op diertjes leggen. Vooral nu Thieme aantoont dat ze het liefst niet al te breed wil profileren. Dat is in mijn ogen dus heel iets anders dan whataboutism maar eerder van - in mijn ogen - vreemde prioriteiten.

Mat C.H. Visser3 sep. 2019 - 8:03

Goed stuk! Door jouw onderzoek ben ik trouwens ook gestopt met het eten van rood vlees. Of het heeft geholpen weet ik niet...

OlavM2 sep. 2019 - 22:09

Mooi verhaal. De geconstateerde samenhang lijkt me heel logisch, maar het is goed dat die door onderzoek wordt bevestigd.

1 Reactie

Minoes&tuin3 sep. 2019 - 7:12

Is logisch dat...is dus niet gelijk aan feit. Ik denk dat enkel voor mensen waarvoor dit een feit is verklaart dat zij dat logisch vinden! Ik weet niet zo goed wat ik hier mee aan moet, evenmin met de uitzonderingen economie etc...Dat is volgens mij dan weer niet logisch.....

0 Rapporteren

tempest2 sep. 2019 - 19:27

"Hoe meer mensen zich verbonden voelen met hun huisdier, des te closer zijn ze ook met andere intimi zoals vrienden en familie." Tja, zal vast wel een onderzoekje zijn dat dit laat zien, maar dit zijn dus nutteloze statements. Was een paar jaar terug ook zoiets ("vleeseters zijn hufteriger”). Vage termen, en een suggestie van cause-and-effect (welke je vermoedelijk niet weet).

2 Reacties

Minoes&tuin3 sep. 2019 - 8:11

Andere intimi zijn altijd mensen, maar mensen zijn niet altijd intimi!

0 Rapporteren

Karingin3 sep. 2019 - 8:53

Je kan, als je de onderzoeken niet vertrouwt, ook gewoon logisch nadenken. Of zelfs op je gevoel vertrouwen. Maar dat zal wel lastig voor je zijn...

0 Rapporteren

Marius42 sep. 2019 - 19:02

Goed verhaal