Het Oekraïne-referendum, of hoe het noodlot ons in de greep krijgt

Soms zie je hoe een keten van elkaar opvolgende gebeurtenissen tot een ongeluk leidt dat niemand weet te stoppen, omdat alle betrokkenen als het ware de marionet zijn geworden van het noodlot. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog is daar het beste voorbeeld van maar er zijn ook kleinere catastrofes, niet te stoppen processen met een resultaat dat alleen maar verliezers kent.

Nationalistische agitatoren Wat er nu gebeurt, rond het Oekraïne-referendum, is daar een goed voorbeeld van. Eerst laat een kleine zeventig procent van de kiezers zich niet verleiden om naar de stembus te komen. Zij doen niet mee aan een spelletje van een stel nationalistische agitatoren om een punt te maken tegen de Europese Unie. Resultaat: nog geen twintig procent van de Nederlandse kiezers wijst het associatieverdrag met de Oekraïne af. Het is een raadgevend referendum dat de politiek zonder meer naast zich neer kan leggen.

Eerlijke politici, mannen en vrouwen die zeg maar uit Churchilliaanse hout gesneden zijn, die doen dat. Die zeggen: “Dank u wel voor het advies. Het was een dom advies. Dit zijn de redenen waarom. Wij maken er geen gebruik van. Als het u niet bevalt, stemt u de volgende keer op een ander.” Nee, zo werkt dat niet in Den Haag. In deze biotoop is men veel te veel op onderlinge politieke spelletjes geconcentreerd om voor zo’n eenvoudige oplossing te kiezen. Men minacht er bovendien het electoraat en denkt dat het in meerderheid geneigd is om stokebranden als Geert Wilders, Jan Roos en Thierry Baudet te volgen. Ook trekken zij vaak de verkeerde conclusies uit het advies van spin doctors. Zij durven die achttien procent luidkeelse nee-zeggers niet van repliek te dienen omdat zij denken daarmee Wilders in de kaart te spelen. Ze denken ook dat kiezers dom zijn en zich blij laten maken met een dooie mus.

Bonte hond De premier besluit van dit nee een ja te maken door te vragen om bepaalde aanpassingen in het voorliggende conceptakkoord. Hij probeert zogenaamd de betekenis achter het nee van die weinige kiezers te achterhalen om vervolgens op grond daarvan een hier en daar op kleinigheidjes aangepast verdrag toch te kunnen tekenen zodat hij op vergaderingen in Brussel niet langer de bonte hond zal zijn en de sukkel die de politieke processen in zijn eigen land niet weet te beheersen. De collega’s hebben evenwel iets anders te doen. Zij zullen Rutte er ongetwijfeld op gewezen hebben dat hij met al dit gedoe de Russen een leuk cadeau geeft. Als je hen aan een overwinning wilt helpen, moet je het verdrag vooral saboteren. Ongetwijfeld antwoordt Rutte daarop dan in de Brusselse geheime overleggen dat hij juist daarom zoveel mogelijk van het verdrag wil redden, dat hij de laatste is om Poetin in de kaart te spelen maar dat hij wisselgeld nodig heeft. “Wat bedoelt hij nu weer met wisselgeld?”, denken de andere Europese leiders wier taal niet zo’n typisch Nederlandse uitdrukking kent.

In Nederland is de arglistige premier er regelmatig in geslaagd om grote delen van de oppositie medeplichtig te maken aan de akeligste delen van zijn bezuinigingsbeleid. Daarmee snijdt het mes aan twee kanten. Zijn kabinet is gered en bij de verkiezingen in 2017 kunnen de collaborerende partijen hem daarop in ieder geval niet meer aanvallen.

Propaganda van GeenPeil Maar er zijn over zes maanden al verkiezingen. De leiders van de oppositiepartijen spelen dat spel niet meer mee. Ze kijken wel uit. Weliswaar is het electoraat kort van memorie, maar zo kort niet. Ook zijn ze voor een belangrijk gedeelte geïntimideerd door de niet aflatende propaganda van GeenPeil, als zou een referendum waar 32 procent van de kiezers aan meedeed, de volkswil belichamen. Zij spelen het spel niet mee. Zo is dan over een paar weken het hele associatieverdrag met Oekraïne van de baan, heeft Nederland zich objectief een bondgenoot getoond van Vladimir Poetin en zal het door menig medelidstaat van de EU in het rijtje geplaatst worden van Hongarije, Slowakije en Polen.Wie denkt dat door een ronduit afwijzen van het associatieverdrag Wilders de pas wordt afgesneden, zal zich vergissen. Het komt alleen maar in zijn electorale kraam te pas.

Ik moet dat terugtrekken van alleen maar verliezers. Er zijn wel degelijk winnaars: de stokebranden van populistisch rechts, die Nederland in een politiek isolement willen brengen waarin het helemaal geen verweer meer heeft tegen de bedreigingen van deze tijd. Of denkt men dat de ING dan zal ophouden het werk te verplaatsen naar Manila en Warschau? Denkt men dat de grenzen ook van binnen dicht zullen gaan voor emigrerende arbeidsplaatsen? Dat wordt dan een wreed ontwaken.

Zo neemt het noodlot Nederland in zijn greep. Het is heel interessant om mee te maken hoe dit onafwendbare proces zich voltrekt.