Max, Trump en de Nieuwe Media

Wat ik van de derde feministische golf vond? Dat vroeg mijn zoon Max me een aantal maanden terug. Was feministische kritiek op seksistische stereotypen in videospelletjes niet belachelijk? En waren feministen geen gevaar voor de vrijheid van meningsuiting? Nu is mijn zoon best geïnteresseerd in maatschappelijke thema’s, maar de derde feministische golf is geen onderwerp waar wij het doorgaans over hebben aan de keukentafel. Zoals veel van zijn leeftijdgenoten heeft hij vooral belangstelling voor strips, videogames en films. Dat is ook waar dit vandaan kwam.

Gamergate Tijdens zijn zoektocht naar informatie over nieuwe games was hij in contact gekomen met wat bekend staat als de “gamergate” controverse. GamerGate is een Twitter hashtag voor tweets gericht tegen een aantal vrouwelijke game-ontwikkelaars en feministische auteurs die kritiek hebben op de stereotype afbeelding van vrouwen in videogames. Het is één van de knooppunten in het zogenoemde alt-right netwerk, de amorfe internet wolk van alternatieve rechtse ideeën.

Dat is interessant zal je zeggen, maar wat heeft dat met Trump en zijn verkiezing te maken? Meer dan je denkt. Achter GamerGate gaat een hele wereld schuil van anti-linkse en anti-liberale ideeën die niet netjes genoeg zijn voor de Republikeinse partij, voor rechtse onderzoeksinstituten, voor gearriveerde politieke commentatoren, of voor traditionele kranten en televisienetwerken. Dit alt-right netwerk is de kweekvijver waarin veel van de complottheorieën en waanideeën die Trump en zijn aanhang informeren, zijn ontwikkeld. Het is een soort 21 ste eeuwse rechtse variant van de counterculture uit de jaren zestig.

Alt-right De bestendiging van dit alternatieve wereldbeeld buiten de gevestigde media om heeft weer een belangrijke rol gespeeld in de zege van Trump. De alt-right gemeenschap is duidelijk een post-truth of post-fact wereld die volledig draait om de ontwikkeling van “memes,” dat wil zeggen om de distributie van informatie die zich niet verspreidt omdat het waar of belangrijk is, maar omdat het pakkend en smeuïg is en de aandacht trekt. Steven Colbert had het in dat verband ooit over “truthiness,” over ideeën die niet waar zijn, maar die waar voelen. Dit netwerk verspreid zijn tentakels niet alleen tot in de computer en de smartphone van mijn zoon met berichten over de derde feministische golf, maar bereikt ondertussen een aanzienlijk groter publiek dan de traditionele media.

In de The New Yorker schreef Andrew Marantz vorige week een groot portret van deze alt-right gemeenschap, Trolls for Trump en hoe hun ideeën steeds meer in de mainstream doordringen. Het is een wereld van bloggers en vloggers, zoals Mike Cernovich , de “meme mastermind of the alt-right,” die veel geruchten over Hillary Clinton’s gebrekkige gezondheid in omloop heeft gebracht en Milo Yiannopoulis een rellerige Engelsman ingehuurd door de Amerikaanse variant van GeenStijl , The Breitbart News , om daar zijn anti-feministische en anti-immigratie standpunten te verspreiden.

Dit zijn geen domme jongens, maar intellectuelen die zijn gemarginaliseerd. Cernovich is een jurist. Yiannopoulis een gesjeesde student die aan de Universiteit van Cambridge heeft gestudeerd. Cernovich gebruikt het postmoderne denken van het linkse academische multiculturalisme om het te bestrijden. In een wereld zonder waarheid ziet het als zijn taak om het heersende linkse discours van respect voor de verschillende culturele perspectieven van minderheden te bestrijden met een nieuw rechts narratief van de verdrukte blanke man die zichzelf niet meer mag zijn. Zijn teksten zitten vol seksuele insinuaties. Linkse mannen zijn slappelingen, ‘cucks’ (hoorndragers), beta-mannen.

Cernovich is de auteur van The Gorilla Mindset een self-help boekje dat je leert om je omgeving te domineren. Het is een wereldbeeld waarin wat wij zien als de kwalijke karaktertrekken van Trump die hem diskwalificeren als politieke leider, juist worden gezien als zijn viriele, leiderschapskwaliteiten. Voor Cernovich is democratie vooral een ideologische strijd geworden om de vraag welk frame, welk discours, dominant wordt. Waarheid doet er niet meer toe. Het is niet moeilijk te zien hoe Trump dit ethos belichaamt.

Democratisch debat Dit roept fundamentele vragen op over de democratie. Het democratisch debat is natuurlijk altijd al ruw geweest. Een verkiezingsstrijd is geen wetenschappelijk debat waarin feiten en argumenten zorgvuldig worden afgewogen. Maar het democratische debat moet wel enigszins verankerd blijven in de realiteit en de rede, anders vervalt het tot wat de Grieken ochlocratie noemden, de heerschappij van het gepeupel. The Guardian meldt dat ondertussen bijna de helft van de Amerikaanse kiezers hun nieuws krijgen via Facebook. Dat nieuws bestaat vooral uit populaire memes die ongefilterd door Facebook worden verspreid ― memes die door mensen als Cernovich als ideologische kruisraketten met grote precisie op het electoraat worden afgevuurd. Het gaat daarbij in veel gevallen om totaal verzonnen verhalen, desinformatie en misleiding. Dat is niet alleen een probleem aan de rechterkant van het politieke spectrum, maar ze maken zich wel veel vaker schuldig aan de verdraaiing van de feiten dan links. Volgens BuzzFeed bleek 38 procent van de berichten op grote Republikeinse Facebookpagina’s onwaar, tegenover 19 procent op grote Democratische Facebookpagina’s.

Natuurlijk zullen de standpunten en plannen waarmee Trump de verkiezingen won nu getest worden in de praktijk. Je kunt de verkiezingen winnen door de kiezers een rad voor de ogen te draaien, maar vervolgens moet je op basis van dat platform beleid gaan maken en het succes van dat beleid in de volgende verkiezingen weer aan de kiezer voorleggen. Zo worden in de democratie leugens en waanideeën gecorrigeerd. We hebben het alleen wel over de laatste supermacht van de wereld en over een programma dat volstrekt van de realiteit is losgezongen en bol staat van vijandschap en vreemdelingenhaat. Het is te hopen dat Amerika en de wereld de volgende vier jaar zonder al te grote kleerscheuren overleven en dat we in de tussentijd een manier vinden om enige rede terug te brengen in het politieke debat.