Leren we dan nóóit van de geschiedenis?

Hoe kunnen we verklaren dat een land met een bevolking waarvan (de voorouders van) veel mensen zó hebben geleden, in staat is de misdaden te plegen die we nu 24/7 voorbij zien komen?

“Change is valuable because it lets the oppressed be the oppressor.” Deze tekst was ooit te lezen boven wat we vroeger in Rotterdam de Berenkuil noemden, gelegen aan de Lijnbaan. Het citaat kwam ter sprake toen ik de recente drama’s in Israël/Palestina met een vriendin besprak, een vrouw die op jonge leeftijd met haar moeder en zus van Rwanda naar Nederland was gevlucht.

In onze gesprekken hebben we het nogal eens over intergenerationele trauma’s, iets waar veel Rwandezen als gevolg van de genocide op vele honderdduizenden burgers last van hebben. Kan het zijn dat de massaslachtingen die nu op bevel van enkele Israëlische politici worden aangericht mede zijn te verklaren uit de intergenerationele trauma’s onder (een deel van) het Joodse volk, een gevolg van de verschrikkingen van de Holocaust?

Daarbij moeten we ons wel realiseren dat de uitwerking van een mogelijk intergenerationeel trauma bij iedere persoon anders is. Zo behoren burgers met een Joodse achtergrond ook vaak tot de meest fanatieke strijders vóór de Palestijnse zaak, waaronder mensen (en hun nakomelingen) die de vernietigingskampen hebben overleefd. Dé Israëliër en dé Jood bestaan daarom net zo min als dat dé Palestijn bestaat.

Maar de kern is: hoe kunnen we verklaren dat een land met een bevolking waarvan (de voorouders van) veel mensen zó hebben geleden, in staat is de misdaden te plegen die we nu 24/7 voorbij zien komen? En dan ook nog eens in de wetenschap dat de slachtoffers van vandaag níet de dáders zijn van de genocide op de Joodse Europeanen.

Als reactie op het bloedbad in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila zong de Britse band Special AKA al in 1982: “From the graves of Belsen where the innocents were burned, to the genocide in Beirut, Israel was nothing learned? I can still hear people crying, now who takes the blame? The numbers are different; the crime is still the same.”

Dehumaniserend taalgebruik

De Rwandese vriendin herkent in de uitspraken van enkele hedendaagse Israëlische politici veel van het taalgebruik dat heeft geleid tot de genocide op de Tutsi’s, de etnische groep waar ook zij toe behoort. Daar waar in de huidige tijd Palestijnen door Israëlische politici en legerleiders onder meer kakkerlakken, een kanker en ongedierte zijn genoemd, waren het zo’n dertig jaar geleden de Tutsi’s in Rwanda die op vergelijkbare wijze werden gedehumaniseerd.

Voor de regering Netanyahu staat Hamas gelijk aan álle Palestijnen van Gaza, zo is inmiddels gebleken. Een onderscheid wordt niet gemaakt: baby’s, kinderen, medici, VN- en Rode Halve Maan-medewerkers, journalisten; voor het Israëlische kabinet is iedere in Gaza wonende burger Hamas.

Dat alles roept de gerechtvaardigde vraag op: zijn de Palestijnen van Gaza de Tutsi’s van vandaag?

Ruim twee weken geleden zei een Israëlische woordvoeder dat men tot dan toe zesduizend bommen op Gaza had afgevuurd met in totaal vierduizend ton aan explosieven. Afgelopen dinsdag meldde een Palestijnse woordvoerder dat er inmiddels al twaalfduizend ton aan explosieven op het kleine Gaza zou zijn losgelaten. De slachtoffers zijn voor het merendeel gewone burgers, geen militanten.

In de praktijk blijken Palestijnse burgers geen ‘collateral damage’ van de strijd tegen Hamas, Hamasstrijders zijn ‘collateral damage’ van de strijd tegen Palestijnse burgers.

Zijn onze westerse waarden waardeloos?

In de Tweede Wereldoorlog waren het witte Europeanen die zes miljoen Joden in de vernietigingskampen om het leven brachten. En rond de voorlaatste eeuwwisseling werden tijdens het bestuur van de Belgische koning Leopold II vele miljoenen Congolezen afgeslacht; sommigen spreken zelfs over tien miljoen doden.

De bedenkelijke rol van westerse landen die resulteerde in de Rwandese genocide van 1994 is te complex om hier toe te lichten. Wel vroeg president Macron van Frankrijk in 2021 om vergeving voor het Franse falen, hoewel excuses meer op zijn plaats zouden zijn geweest.

Vandaag staat de internationale gemeenschap wéér aan de zijlijn toe te kijken. Al bijna drie weken lang krijgt Israël de vrije hand. Leren we dan nóóit van de geschiedenis?

Nu de burgers van Gaza al wekenlang 24/7 worden weggebombardeerd, blijven de meeste westerse leiders het Israëlische recht op ‘zelfverdediging’ steunen - concreet: het de dood injagen van (nu al) meer dan zevenduizend burgers, waaronder minstens 2700 kinderen en baby’s; daarnaast zijn er tienduizenden gewonden en liggen er mogelijk nog een paar duizend mensen onder het puin - allemaal als onderdeel van het collectief straffen van álle 2,3 miljoen burgers in Gaza.

Maar let wel: het aantal doden en gewonden zegt nog weinig over de daadwerkelijke humanitaire ramp in Gaza. Met hun schijnbare poging de Palestijnse bevolking van Gaza uit te hongeren, zoveel mogelijk woningen plat te bombarderen, medische zorg te beperken of zelfs te ontnemen, kent de oorlogsmisdaad een omvang die in de huidige tijd zijn weerga niet kent. Zij die aan de massaslachtingen in Gaza weten te ontkomen, zijn voor het leven getekend. De trauma’s waar een miljoen kinderen in de openluchtgevangenis mee opgroeien kunnen nog generaties doorwerken.

Bovendien: worden de pakweg tweehonderd Israëlische en buitenlandse gegijzelden met déze misdaden geholpen? Komt hún vrijheid dichterbij door een paar miljoen onschuldige inwoners van Gaza op werkelijk walgelijke wijze te terroriseren? En geeft de wraak op al deze burgers de veertienhonderd Israëlische slachtoffers van de terreurdaad van Hamas daadwerkelijk genoegdoening?

Wie dagelijks de verschrikkingen in Gaza voorbij ziet komen, denkt dat de wereld gek aan het worden is… en denkt vooral dat de westerse wereld gek aan het worden is!     

Op het gebied van mensenrechten en humanitair oorlogsrecht blijken de westerse waarden waardeloos. Compleet waardeloos.

Is de vrijheid van meningsuiting een farce?

“Freedom of speech is apparently a universal value, except when you mention Palestine,” aldus de Jordaanse koningin Rania in een door CNN’s Christiane Amanpour afgenomen interview waarin zij de ‘double standards’ van de westerse wereld aan de kaak stelde.

Zo vroeg de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken aan de Qatarese premier “to tone down Al Jazeera’s rhetoric”. In Duitsland zijn veel pro-Palestijnse demonstraties verboden. Social accounts die de verschrikkingen in Gaza openbaren worden geregeld geblokkeerd of beperkt in hun bereik. De Amsterdamse burgemeester en de meerderheid van de Tweede Kamer vinden de leus ‘From the river to the sea, Palestine will be free’ onaanvaardbaar - maar geldt die onaanvaardbaarheid ook als met ‘From the river to the sea’ een Groot-Israël wordt bedoeld? En Israël zélf heeft het buitenlandse journalisten verboden om Gaza binnen te gaan uit angst voor onwelgevallige berichtgeving. De meeste buitenlandse verslaggevers bevinden zich daarom in Tel Aviv en Jeruzalem, in de hoop op maximale beïnvloeding.

Al eerder schreef ik over het gevaar van onterechte beschuldigingen van antisemitisme zodra je je uitspreekt over het onrecht dat het Palestijnse volk wordt aangedaan. Zo vielen in recente jaren tientallen Joodse leden van de Britse Labour Party beschuldigingen van antisemitisme ten deel vanwege hun pro-Palestijnse sympathieën. En deze week deed het CIDI aangifte tegen het populaire Insta-account Cestmocro omdat het antisemitisme zou verspreiden: de miljoen volgers zien dagelijks de beelden van de Israëlische oorlogsmisdaden in hun timeline.

Het lijken allemaal doorzichtige afleidingsmanoeuvres om de menselijke drama’s in Gaza zoveel mogelijk buiten beeld te houden. Want zodra het kritiek op Israël betreft worstelen de westerse landen nadrukkelijk met hun ‘waarde’ van de vrijheid van meningsuiting. Het schuldgevoel over de Holocaust is daarvoor de meest waarschijnlijke verklaring.

Daar komt bij dat er geregeld een vals narratief wordt gecreëerd. Zodra je pro-Palestijns bent, zou je anti-Israël zijn. Nu heb ik door de jaren heen veel mensen gesproken die opkomen voor de rechten van het Palestijnse volk, maar niemand van hen heb ik ooit een pleidooi horen houden dat níet als uitgangspunt heeft het vreedzaam samenleven van Israëlische en Palestijnse Joden, moslims en christenen op basis van gelijke rechten voor iedereen. Je scherp uitlaten over het afgrijselijke onrecht dat het Palestijnse volk wordt aangedaan, betekent nog niet dat je anti-Israël bent. Ook een vrij Palestina, van de rivier tot aan de zee, omvat voor veel mensen één binationale staat Israël/Palestina op basis van gelijke rechten voor alle in het gebied woonachtige bevolkingsroepen.

En “even if you’re an ally to Israel, you are doing it no service by giving it blind support,” aldus koningin Rania.

De Jordaanse koningin constateert dat westerse waarden als de vrijheid van meningsuiting en humanitair oorlogsrecht niet gelden zodra de slachtoffers Palestijnen zijn. “Do our lives matter less?” vraagt ze zich hardop af. En de Rwandese vriendin denkt dat veel westerse landen zich alleen druk maken om oorlogsmisdaden wanneer de slachtoffers wit zijn.

Ik vrees dat ze allebei gelijk hebben.