Le Pen kan onverwacht winnen, net als Trump destijds

De kans is verre van uitgesloten dat extreemrechtse Marine Le Pen zondag 24 april de volgende president van Frankrijk wordt. "Wie had verwacht dat Trump president van de VS zou worden? Maar het is toch gebeurd", zegt politiek wetenschapper prof. dr. Christ’l De Landtsheer in de podcast Duidelijk van het Belgische dagblad De Morgen. Er is bij Le Pen wel meer wat op het eerste gezicht onmogelijk lijkt. Ze behoort bijvoorbeeld onmiskenbaar tot de elite, groeide op in het kasteel van haar ouders maar weet zich toch op te werpen als vertegenwoordiger van de gewone man of vrouw.

Veel gaat afhangen van het debat dat woensdag plaatsvindt tussen zittend president Emmanuel Macron en Le Pen, kandidaat van Rassemblement National, voorheen Front National. Vijf jaar geleden vond er ook een dergelijk debat plaats. Dat verliep rampzalig voor Le Pen. Ze verloor haar zelfbeheersing en leed vervolgens een veel grotere nederlaag dan verwacht bij de stembus.

Het is onwaarschijnlijk dat dit scenario zich herhaalt, legt Christ’l De Landtsheer uit. Le Pen is nu veel beter voorbereid, heeft niet langer migratie als enig agendapunt, laat zich net als Wilders interviewen over haar katten en wordt in de media steeds minder geduid als het extreemrechtse gevaar, wat ze natuurlijk wel is. Christ’l De Landtsheer stelt dat duidelijk is hoe goed een cordon sanitaire werkt om een dergelijke ontwikkeling tegen te gaan.

Naast haar extreemrechtse gedachtegoed heeft Le Pen als probleem dat ze vriendschappelijke banden onderhoudt met de Russische president Vladimir Poetin. Rusland financierde haar partij zelfs. Zelf wil ze daar op dit moment niet aan herinnerd worden. Een demonstrant die bij een campagnebijeenkomst van haar een foto omhooghield waarop ze Poetin de hand schudt, werd tegen de grond gewerkt door beveiligers en afgevoerd. De foto is overigens afkomstig uit haar eigen propagandamateriaal, dat ze vorige maand in allerijl heeft laten vernietigen.

In 2017 verklaarde Le Pen bewonderend dat ze dezelfde waarden deelt met Poetin en zag zichzelf samen met Trump en de Russische heerser aan het hoofd van een "nieuwe wereldorde". Le Pen ontkent nu dat ze bij Poetin in het krijt staat maar is inmiddels wel gekomen met een plan om de banden met Moskou aan te halen "als de oorlog eenmaal voorbij is". Ook wil ze dat Frankrijk zich terugtrekt uit de NAVO. Zo moet volgens haar "einde komen aan de onderwerping aan de Verenigde Staten". Frankrijk, samen met Groot-Brittannië de sterkste militaire macht in Europa, heeft eerder een aparte status gehad waarbij de krijgsmacht niet actief lid was van de verdragsorganisatie. Le Pen wil daar naar terugkeren.

Le Pen heeft ook haar standpunt ten aanzien van de EU gewijzigd. Vijf jaar geleden pleitte ze nog voor een Frexit, nu wil ze de banden binnen de Unie 'losser' maken. Macron stelt dat ze er op uit is een front te vormen met Hongarije en Polen. Le Pen heeft al wel duidelijk gemaakt dat ze een einde wil maken aan de huidige Frans-Duitse militaire samenwerking. Christ’l De Landtsheer wijst er op dat Le Pen in de eerste plaats een populist is en dus met groot gemak van standpunten kan veranderen als haar dat beter uitkomt. Daarom is het lastig te bepalen welke waarde gehecht moet worden aan haar beloftes.

Macron keert zich tegen het nationalisme van Le Pen en wijst er op dat het een ideologie is die tot oorlog leidt. Hij heeft als probleem dat hij de democratisch linkse kiezers sterk van zich vervreemd heeft maar zonder hen Le Pen niet kan verslaan."M acron moet niet te snel denken dat hij de verkiezingen gewonnen heeft. (...) Hij moet de gewone Fransman in gedachten houden en er niet steeds vanuit gaan dat hij zelf de beste is."