Je wordt niet zelf een beter mens door een ander te veroordelen

Is de Greenpeace-topman fout en moeten we Greenpeace opzeggen omdat wat ze doen niet strookt met hun idealen? Of zijn we zelf hypocriet als we voor Greenpeace-medewerkers de lat hoger leggen dan voor onszelf? Roos Vonk denkt hardop na.

Aan de andere kant waren er ook mensen die zeiden: degenen die verbolgen zijn over het vliegen van Husting, accepteren wel dat de CEO van hun eigen bank nog veel vaker vliegt (én in een dikke wagen rondrijdt, én een idioot salaris opstrijkt, én investeert in kolenmijnen en illegale houtkap, énzovoort). Vergeleken met de meeste anderen zal de Greenpeace-baas zich vermoedelijk milieuvriendelijker gedragen. Wie weet eet hij geen vlees, waarmee hij in één klap al zijn vliegbewegingen compenseert (want de vleesindustrie veroorzaakt meer uitstoot van broeikasgassen dan alle soorten vervoer bij elkaar*). Zijn gedrag wordt veel harder beoordeeld dan dat van iemand die gewoon helemaal geen principes hééft, of alleen het principe Greed is good .

Ja logisch, vinden anderen dan weer: als je gedrag niet strookt met datgene waar je publiekelijk voor pleit en waarop je anderen terechtwijst, dan ben je gewoon heel erg fout. Fouter dan iemand die hetzelfde doet, maar die ook niet bepleit dat het anders zou moeten.

Laat ik beginnen met zeggen dat beide standpunten mij verdedigbaar lijken. Maar voor mij is dat wat mensen doen, ongeacht wat ze zeggen, toch doorslaggevend: Je bent wat je doet. Een voorbeeld. Ik bepleit geregeld dat mensen minder vlees eten; voor de dieren, het milieu, klimaat, en de derde wereld. Ik eet zelf zelden vlees en heel weinig zuivel, maar ik eet niet 100% diervrij. Ik ben dus hypocriet, in de zin dat ik soms afwijk van de principes die ik zelf bepleit. Vleeseters worden daar weleens verontwaardigd over: Je bent niet eens consequent! Terwijl ik denk: beter inconsequent iets goeds doen , dan helemaal niet. Aan het eind van de dag heb ik immers meer gedaan tegen dierenleed en milieu- en klimaatschade dan een ‘consequente’ vleeseter. Waarom zou ik dan fout zijn en de vleeseter niet?

Als je echt vindt dat mensen harder beoordeeld moeten worden wanneer ze tegen hun eigen principes in gaan, dan zeg je eigenlijk dat mensen maar beter helemaal geen principes kunnen hebben. Dan ligt de lat lager bij de beoordeling van hun gedrag. Terwijl ik juist denk: we zullen allemaal nooit volmaakt worden, maar met een mooi ideaal heb je iets waar je jezelf aan op kunt trekken.

Nogmaals, ik begrijp dat mensen Greenpeace nu opzeggen. Maar er is één ding dat me stoort: sommige opzeggers vertellen dit heel trots, alsof ze nu een heuse morele daad hebben verricht. Ik vrees dat het ook echt zo voelt, als een oppepper van hun eigen morele integriteit: Kijk, ik heb hier een principiële streep getrokken, daar ligt voor mij de grens. Zo!

Maar als je Greenpeace geen geld meer geeft, wat heb je dan eigenlijk gedaan om de wereld beter te maken? Nog helemaal niks. Je moet dan minimaal voortaan geld gaan geven aan Sea Shepherd of Milieudefensie. Of je RaBo/ABN-Amro/ING-bank opzeggen. Of, nog beter, gewoon zelf nooit meer vliegen of vlees eten. Of allemaal! Maar in elk geval, als je Greenpeace opzegt en het daarbij laat, is het netto effect dat je eigen morele bijdrage aan de wereld achteruit gaat.

We oordelen graag over de uitglijers van anderen , maar je wordt niet zelf een beter mens door een ander te veroordelen. De morele verontwaardiging over Greenpeace levert eerder een soort Droste-effect op: mensen winden zich op over iemand die niet doet wat hij predikt, zeggen heldhaftig hun donateurschap op en gaan daarna onbekommerd met het vliegtuig op vakantie.

Hou je niet van hypocriet gedrag, kijk dan vooral naar wat je zelf doet: heb je aan het eind van de dag het best mogelijke gedaan om jouw ideale wereld te bereiken? Als we dat allemaal zo doen, komt het goed!

* Conservatieve berekeningen van de wereldvoedselorganisatie (FAO) van de VN geven aan dat de uitstoot van broeikasgassen door de veehouderij wereldwijd 40 % hoger ligt dan die van alle auto’s, vrachtwagens, treinen, schepen en vliegtuigen bij elkaar; die uitstoot ligt zelfs nog veel hoger als alle neveneffecten worden meegenomen, bijvoorbeeld vervoer van veevoer en van de dieren zelf. Zie hier en hier.

Het laatste boek van Roos Vonk is Je Bent Wat Je Doet

Volg Roos ook op Twitter, Facebook