Hoe progressief Nederland de meerderheid kan terugwinnen
Ik heb, misschien in tegenstelling tot sommige van mijn lezers, wel VVD’ers, NSC’ers en zelfs BBB’ers in mijn bubbel. Die diversiteit aan stemmen brengt me regelmatig aan het denken. Bijvoorbeeld na mijn laatste column over hoe de VVD onze democratie subtieler ondermijnt dan Wilders ooit zou kunnen. De reacties stroomden binnen—niet alleen op Joop.nl, maar ook vanuit mijn omgeving. Sommige vrienden vonden dat ik te scherp was, anderen dat ik precies de vinger op de zere plek legde.
Die gesprekken brachten me bij een ongemakkelijke waarheid: als linkse partijen zoals D66 ooit weer de macht willen grijpen zonder te eindigen in waterige compromissen met het CDA en de VVD, dan moeten ze stoppen met vissen in hun eigen vijver. De toekomst van links ligt niet bij de overtuigde GL-PvdA-stemmers, maar juist aan de rechterzijde van het midden—bij liberale VVD’ers en groene CDA’ers.
De mythe van de linkse meerderheid
Het klinkt misschien zuur, maar het idee van een linkse meerderheid is al decennia een illusie. Zelfs met de huidige puinhoop van dit kabinet—met een radicaal-rechts signatuur—staat links in de Peilingwijzer op slechts 59 zetels. En dat is inclusief D66, GroenLinks-PvdA, SP, de ChristenUnie, Denk, PvdD én Volt.
Een monstercoalitie met álle progressieve partijen zou nog steeds tekortkomen om zelfstandig te regeren. Het probleem is niet alleen dat er te weinig linkse stemmen zijn, maar ook dat het politieke midden verschuift en versnipperd raakt. Zelfs een brede middencoalitie van VVD, CDA, D66 en GL-PvdA heeft geen meerderheid. Dat is geen politieke pech, dat is structureel.
Het lek bij D66: waarom het midden verlaten een doodlopende weg is
De cijfers uit 2023 laten zien waar de pijn zit. Van de 24 zetels die D66 in 2021 behaalde, verloor de partij in 2023:
31% aan GL-PvdA (vooral idealisten die nog linkser willen),
12% aan NSC,
6% aan de VVD,
5% aan de PVV,
2% aan BBB,
1% aan het CDA.
Hieruit blijkt dat D66 kiezers kwijtraakt aan zowel links als rechts. De les? Wil D66 zich herpakken, dan moet het ophouden met louter links te denken en meer inzetten op het politieke midden. En ja, dat betekent ook: durven schuren met je eigen achterban.
Concreet: hoe D66 het midden kan terugwinnen
Met een paar concrete koerswijzigingen kan D66 zich beter richten op het politieke midden. D66 kan humane opvang verdedigen zonder naïef over te komen. Dit betekent inzetten op opvangcapaciteit met strikte voorwaarden voor integratie, zoals taalbeheersing en arbeidsparticipatie. (Europese) grenscontroles moeten serieus worden genomen—niet als symboolmaatregel, maar om het maatschappelijke draagvlak te behouden.
Het politieke rechts claimt de veiligheid als thema, maar D66 moet duidelijk maken dat preventie en repressie hand in hand gaan. Investeer in politiecapaciteit, maar maak het zichtbaar: meer wijkagenten, een scherpe aanpak van georganiseerde misdaad en tastbare resultaten.
De bouw van sociale huurwoningen blijft belangrijk, maar ook middenklassehuurders verdienen betaalbare opties. Simpelweg méér bouwen is niet genoeg: procedures moeten sneller en financieringsopties aantrekkelijker voor gemeenten en projectontwikkelaars.
Verduurzaming moet je niet verkopen als een verplichting, maar als een economische kans. Stimuleer innovatieprogramma’s en maak subsidies toegankelijk voor kleinere bedrijven. Het stimuleren van duurzame energie moet bijdragen aan economische groei, zonder huishoudens op te zadelen met torenhoge lasten.
In plaats van vaag te blijven over arbeidsmigratie, moet D66 benoemen in welke sectoren we écht buitenlandse werknemers nodig hebben. Tegelijkertijd moet de focus liggen op het opleiden van eigen werknemers. Dit kan door scholen nauwer te laten samenwerken met bedrijven om vakgerichte opleidingen aantrekkelijker te maken.
We willen allemaal minder files en schoner vervoer, maar dat betekent niet dat we blindelings álle wegverbredingen moeten blokkeren. D66 kan zich profileren door op specifieke knelpunten in te zetten op slimme verbredingen, terwijl het ook duurzame alternatieven zoals betere treinverbindingen stimuleert.
Moed is niet naar rechts schreeuwen, maar naar binnen kijken
Het is verleidelijk om vanuit een moreel verheven positie kritiek te leveren op partijen als de VVD en NSC. Maar echte moed ligt niet in modder gooien naar rechts. Moed betekent de confrontatie aangaan met je eigen blinde vlekken, je eigen idealen onder de loep nemen en misschien zelfs je eigen nest bevuilen.
We houden graag vast aan het idee dat het electorale probleem bij ‘de ander’ ligt: bij de boze boer, de PVV-stemmer of de sceptische middenklasser. Maar zolang D66 zichzelf blijft opsluiten in de linkse hoek, zal het nooit opnieuw een verbindende kracht worden.
De realiteit is simpel: de Nederlander is niet inherent links, en de meeste kiezers willen niet alleen gehoord worden, maar ook praktisch geholpen. Ze willen verandering zonder chaos. Hervormingen zonder offers die onverklaard blijven. Ze willen leiders die kunnen zeggen: “Dit is ons plan, en dit is wat het jou oplevert.”
Progressief, maar niet naïef
Het jaar 2024 heeft laten zien dat harde retoriek populair blijft, maar dat daadkrachtige uitvoering ontbreekt. Symboolpolitiek is uitgekauwd. Het is tijd voor partijen als D66 om progressieve idealen te koppelen aan pragmatische uitvoering.
Wil je echt moed tonen? Gooi dan niet alleen modder naar rechts, maar stel jezelf de vraag: durven wij te veranderen om vooruit te komen? Durven wij te hervormen zonder onze principes te verliezen? Moed is niet aardig zijn voor gelijkgestemden. Moed is het lef hebben om te zeggen: misschien hadden we het mis.
Het lef om te winnen
De toekomst van links ligt niet in het versterken van de comfortzone, maar in het overtuigen van twijfelaars. In een tijd waarin iedereen voor zijn eigen achterban spreekt, ligt de kracht in het doorbreken van je eigen bubbel. Niet om waterige compromissen te sluiten, maar om te bouwen aan bruggen die wél standhouden.
Of, zoals een VVD-stemmer me laatst zei: “Ik wil best progressief stemmen, maar dan zonder dat ik meteen een schuldgevoel aangesmeerd krijg.” Precies dát is de les. Moed is niet alleen weten waar je tegen bent, maar vooral: durven overtuigen van waar je vóór bent.
Praat mee
Reacties (35)
Waar ontbreekt het aan in dit land?
Aan zinnige banen voor hoogopgeleiden.
Dat moet stoppen.
Dan kunnen de meest belangrijke beroepen aan aanzien winnen en de salarissen stijgen.
Bregmans oproep.
Geen onzinbanen.
... waterige compromissen met het CDA en de VVD ...
Hier geef de auteur al mee aan dat uitsluiten voor hem een optie blijft.
Gelukkig zie je dat 'waterige' middenveld steeds meer terrein winnen in de polls. De kiezer wil rust in de tent.
Ik heb in mijn bubbel zelfs PVV stemmers en dat zijn zelden de racistische oermensen die je zou verwachten. Ze geloven echt niet in Wilders en al helemaal niet in zijn verhaal, maar ze zijn de rest zat en hebben jaren lang gehoord dat de rest “links” is. Daar valt voor de linkse partijen echt wel iets te winnen. Hopelijk zijn ze bezig een beter verhaal te bedenken dan de laatste decennia. Als links bij de volgende verkiezingen geen beter verhaal hebben, zullen ze het echt niet beter doen en gaan we weer voor 4 jaar een triest VVD/PVV kabinet in. Goed voor de verkopers van antidepressiva.
Aanvankelijk was ik geneigd hier te beschrijven waarom ik denk dat links 'met een beter verhaal' moet komen, Anders gezegd: waarom hun verhaal nu niet landt.
" Als links bij de volgende verkiezingen geen beter verhaal hebben, zullen ze het echt niet beter doen".
Kun jij richting geven aan dat betere verhaal? Hoeft niet in detail. In hoofdlijnen: hoe moet dat 'betere verhaal' van links er uit zien?
vdbemt
Het is niet zozeer het verhaal, maar meer de leesvaardigheid die maar niet verder komt dan B1.
@Gajes. Dan al helemáál niet bij B3 (BBB) en kompanen. Als ik je goed begrijp. Je kunt met nóg zo'n goed verhaal komen, als de leesvaardigheid onvoldoende is, of de leesbereidheid er zelfs niet is, komt het niet aan.
@ Jos Scholte
@ [ Ik heb in mijn bubbel zelfs PVV stemmers en dat zijn zelden de racistische oermensen die je zou verwachten.]
Same here !! Ik ken in mijn directe omgeving veel PVV stemmers . Ik heb me in hen bijzijn nooit bedreigd gevoeld . Ze hebben mij nooit beledigd en altijd met respect behandeld .
Deze mensen zijn juist heel objectief. Ze geven Wilders niet altijd gelijk en tegelijkertijd vinden dat Wilders op heel veel punten gelijk heeft . Terecht !!
Daarentegen heb ik in afgelopen jaren van zogenaamd zorgzame gematigd en links , niks anders gezien dan discriminatie
arrogantie- valsheid - schijnheiligheid - leugens - hypocrisie .
Geen duidelijk dialoog hebben . Doen alsof je multicultureel bent maar in praktijk niks anders doen dan een racistisch beleid ondersteunen en uitvoeren . Hopelijk komen deze partijen nooit meer aan d macht . Enige wat ze in afgelopen 30 jaar hebben toegebracht ( in tegenstelling tot wat ze roepen ) is haat . Deze mensen zijn niet wie ze beweren te zijn en deze mensen moet je nooit vertrouwen!!
@Ramon. "Daarentegen heb ik in afgelopen jaren van zogenaamd zorgzame gematigd en links , niks anders gezien dan discriminatie
arrogantie- valsheid - schijnheiligheid - leugens - hypocrisie .
Geen duidelijk dialoog hebben "
Dit schrijf je zo makkelijk en overtuigend. Je moet bulken van de voorbeelden. Daar kun je vast wel een en ander van geven.
Of is dit toch alleen maar heel mákkelijk geschreven.
B1 is in principe alleen van toepassing op vreemde talen. Voor de moedertaal wordt een ander classificatiesysteem gehanteerd.
https://onzetaal.nl/taalloket/b1-niveau
De foto zegt nu werkelijk alles over de huidige situatie van ''Links''.
En omdat ""Links'' nu een slechte naam begint te krijgen (zoals je alom kunt horen: ''ik ben wel Links hoor, maar .....'') hebben de d66 marketeers bedacht om dat dan maar ''progressief'' te noemen.
''Vooruitstrevend'' voor een partij die alleen maar achteruit kan kijken ?
Hoor mij Rechts lachen ...
Ja hoor, Bente Liberaal leest weer een hoofdstuk voor uit zijn sprookjesboek. Links heeft een slechte naam bij JOU. Boeie .
Wat Kan er nou kloppen, al was het alleen maar logischerwijze, aan een verhaal dat als uitgangspunt heeft dat D66 links is (aandacht voor het klimaat en de natuur maakt een partij niet links) en dat de toekomst van links ligt bij het verder buigen naar rechts ("De toekomst van links ligt niet bij de overtuigde GL-PvdA-stemmers, maar juist aan de rechterzijde van het midden—bij liberale VVD’ers en groene CDA’ers.") ?????
Weinig dus, als je zelf ook later zegt: "Durven wij te hervormen zonder onze principes te verliezen? "
En : "Het lef om te winnen
De toekomst van links ligt niet in het versterken van de comfortzone, maar in het overtuigen van twijfelaars.":
" Moed is het lef hebben om te zeggen: misschien hadden we het mis." Dat is natuurlijk een waargheid als een koe. Absoluut niets mis aan goede zelfreflectie. Maar voor de samenleving is van belang of die gericht is op het behoud van de maatschappijvisie of alleen maar op het behoud van de partij.
Goede analyse en prima oplossingsrichtingen. Maar D66 heeft te veel electoraal krediet verspeeld. Te regentesk en paternalisistisch met irritante wijsneuzerige types die het u allemaal 'nog een laatste keer uitleggen'.
Geloof meer in een brede 'Vrij linkse' progressieve middenpartij.
PvdA had dit kunnen worden. Maar ja, die malle lijstverbinding met de sublimatie van D66...
Simpelweg méér bouwen is heel onverstandig.
Het maakt de meeste kiezers bar weinig uit of meer of minder bouwen onverstandig is, als ze maar een woning hebben. Hoe dat geregeld wordt is een stuk minder interessant.
Het groeiende leger een- en tweepersoonshoudens is niet geholpen met "middenklaswoningen".
Dus D66 verliest meer aan links (31%) dan rechts (25%) en daar moet de les uit getrokken worden om naar rechts op te schuiven?
Zo veranker je rechts beleid, zoals rechts beleid al decennia verankerd is in de NL politiek.
Het gaat niet om rechts/links, maar over sociaal en a-sociaal. De vorige kabinetten waren alleen maar a-sociaal. Goed voor de rijken en slecht voor de minderbedeelden. En dit kabinet is het meest a-sociaal.
De minderbedeelden gaan er nog verder op achteruit.
Het pragmatisme van D66 sprak me in het verleden zeer aan, net als de kroonjuwelen (referendum en gekozen burgemeester). Die kroonjuwelen, daar maalt niemand meer om, maar ipv pragmatisch is D66 vooral een partij geworden die opkomt voor klimaat en onderwijs. Men heeft toch vooral een woke-imago en de term D66-rechters wekt de indruk dat men bij D66 niet zo van strenge straffen en dito asielbeleid is. Ik kan me wel vinden in deze beschouwing. Als je echt pragmatisch bent kun je terugkomen op eerdere meningen. Dat heet voortschrijdend inzicht. De PVV-kiezer denkt bij Wilders beter af te zijn, vrijwel uitsluitend vanwege immigratie. Laat D66 kijken naar de Deense sociaaldemocraten, of anders naar de Duitsers. Want ook bij onze oosterburen gaan stemmen op om bijvoorbeeld te werken aan remigratie van Syriërs. Gezond verstand is wat we nodig hebben.
kor
Als je ziet dat de PVV de grootste in ons land is, dan is het anders zeer pragmatisch om in te zien, dat het referendum en de gekozen burgemeester niet aan dit land besteed zijn.
@ korheiden
Jij schrijft: Want ook bij onze oosterburen gaan stemmen op om bijvoorbeeld te werken aan remigratie van Syriërs. Gezond verstand is wat we nodig hebben.
Onze oosterburen zijn ook druk bezig om in Nigeria buschauffeurs te werven. Dus gezond verstand is iets dat jij nodig hebt.
@Zandb
Nee, Zandm,daar hebben we het al over gehad. Dat de PVV de grootste is ligt niet aan de kiezer, maar aan de politieke partijen op Links, die enkel grossieren in totaalpaketten in plaats van enkel dáár Links te zijn waar de kiezer behoefte aan heeft. Een PvdA zou zomaar de grootste kunnen worden, als ze weer een echte ARBEIDERSpartij worden.
Duitsland werft vakmensen, ook in Ghana., in ruil voor het terugnemen van illegale migranten. Ook asielmigranten kunnen van spoor wisselen.
De kans dat Syriërs die al langere tijd in Europa verblijven vrijwillig teruggaan voor iets anders dan familiebeziek of vakantie lijkt me klein.
Salim schrijft: "linkse partijen zoals D66".
D66 is niet links! D66 is progressief liberaal, maar sociaaleconomisch veelal centrumrechts. Het hangt een beetje af van hoe de wind waait, dan waait D66 mee. Maar zeker sinds de zogenaamde "professionalisering" onder Pechtold is het een centrumrechtse partij geworden die makkelijker met VVD en CDA samenwerkt dan met PvdA, GroenLinks en SP.
Ik zeg weleens: D66 is voor VVD-stemmers met een schuldgevoel. Die staan voor hetzelfde sociaaleconomische rechts-liberale (neoliberale) beleid, maar ze willen niet gezien worden als wereldvreemde egoïsten, dus kopen ze hun schuldgevoel af met 'sociale' PR-praatjes over zaken als klimaat en ontwikkelingshulp.
Maar in de kern is D66 een aftreksel van de VVD. Ze kiezen ook altijd voor de VVD als hun eerste keuze coalitiepartner. De tijden van Van Mierlo waarbij D66 als centrumlinks werd gepositioneerd liggen ver achter ons.
Links heeft een fundamenteel andere visie op zaken als herverdeling, belastingen, de rol van de overheid, regulering, sturing van de economie. D66 is op die gebieden zelden een bondgenoot van links, maar een typische zusterpartij van de VVD.
D66 is in bepaalde opzichten nog rechtser dan de VVD. Deze partij wordt dan ook zelden nog door mensen tot links gereken als dat ooit al het geval is geweest.
Het is dan ook geen partij met een eigen smoel. Het is VVD economisch en GL sociaal. Een partij voor rechtse mensen die niets van racisme moeten hebben.
In het gunstigste geval.
Meer realistisch is voor politieke analfabeten met een hoger inkomen.
Ja, anarchisten als Anna R Chist snappen dit soort dingen beter. Net als dat communisten dingen vaak beter snappen
En dan hebben we het even niet over de oplossingen van deze mensen,dat is een ander vraagstuk
Het is inderdaad een VVD, maar dan met regenboogvlaggen. Een VVD die dan zogenaamd heel 'progressief' is haha. Maar als het op sociaal economisch beleid gaat, is het gewoon keihard neoliberalisme. Afbraak van sociale voorzieningen, privatisering, nepotisme, corruptie, technocratie, uitbuiting
Democratie, zoals wij deze toepassen, is toch eigenlijk een waardeloos systeem. Mensen die het beste weten hoe de massa te manipuleren winnen de macht. Terwijl je natuurlijk wil dat je mensen die het "beste" beleid kunnen maken en toepassen aan de macht zouden moeten zijn.
Berend
U hebt vast wel een idee, hoe we er dan voor kunnen zorgen dat de mensen die het beste (bijvoeglijk naamwoord, neem ik aan) beleid kunnen maken aan de macht komen.
”Democratie, zoals wij deze toepassen, is toch eigenlijk een waardeloos systeem.” And so it begins, the way to hell.
bijzonder, een goed artikel wat gaat over een analyse van de problematiek en een strategie en principes hoe je er inhoudelijk en communicatief op kunt reageren. En dan de meeste reacties over welk labeltje op welke partij zou moeten en wie in welk hokje past. En dat allemaal zonder een gezamenlijke meetlat. Hoezo navelstaren? En dit toont gelijk een deel van de problematiek.
Daar zal de schrijver blij mee zijn.
Ik zou twijfelen aan de juistheid van mijn eigen woorden bij dit compliment.
@ Jozias2
Jij schrijft: bijzonder, een goed artikel wat gaat over een analyse van de problematiek en een strategie en principes hoe je er inhoudelijk en communicatief op kunt reageren.
Dit opschrijven kan alleen als jijzelf nog rechtser in het politieke spectrum staat als de schrijver. Dan zit je al snel bij extreem rechts. En inderdaad is dat jouw maatschappij visie gezien jouw andere reacties. Mensen die links zijn zien de schrijver een soort wanhoopspoging doen om rechtse kiezers te winnen voor linkse zaken die door rechtse kiezers afschuwelijk gevonden worden. En dat zou D66 als progressieve rechts liberale partij volgens de schrijver moeten doen. En die snappen ook meteen dat dit niet gaat werken. Want die inhoudelijke discussie wordt hier dagelijks gevoerd.
Dus het artikel wordt door linkse mensen vanuit een ander perspectief bezien als mensen met extreem rechtse opvattingen zoals jij. Daarom zijn zij zo negatief en denk jij dat er iets zinnigs staat.
@Daan
Dus volgens jou zou de discussie niet moeten gaan over de inhoud door het bieden van een acceptabel alternatief op links waardoor midden en linkse partijen meer draagvlak krijgen maar over elkaar vliegen afvangen en vanuit een morele verhevenheid intern elkaar vliegen afvangen of je wel het goede labeltje hebt. Ik vind het een uitstekend verhaal van de schrijver en de standpunten zijn niet extreem rechts. Maar jij vind waarschijnlijk dat het nu heel lekker gaat op links….
Nog 3 jaar PVV en een grote nieuwe groep die richting armoede grens zakt , en dan praten we wel weer verder. Misschien nog een jaartje FvD omdat dwazen moeilijk leren.
Ik blijf ondertussen rustig PvdD stemmen, want D66 is nooit links of progressief geweest. En alleen maar omdat diezelfde dwazen denken dat klimaat en millieu progressief is ipv een 1e levensbehoefte, dat is dan meer hun onbenul.
En een VVDr die progressief wilt stemmen zonder schuldgevoel.. dat zou dan een partij moeten zijn die dus klimaat in zijn programma heeft, maar ook dat diezelfde VVDr onbeperkt mag vliegen, zoiets ?
Zodra een partij aangeeft een coalitie met DENK te willen vormen, rennen heel veel kiezers bij deze partij weg. DENK is een zeer enge partij die zeker niet in het centrum van de macht mogen komen. Ik geloof in een sterke middenweg met D66 en CDA als kartrekkers. PvdA heeft zichzelf hard en diep in de vingers gesneden door samen te gaan met GL waardoor de PvdA extremere keuzes moet maken op het gebied van milieu waardoor samenwerking heel lastig is. GL zal eisen stellen als milieuzones in steden, aan banden leggen van Schiphol en strenge eisen voor boeren waardoor er weinig draagvlak onder een groot deel van de bevolking ontstaat voor deze partij.
Helemaal mee eens. Nogal wat socialisten van de oude stempel zijn dan ook tegen de fusie met GL. Het redelijke midden, daarvan moeten we het hebben. Gelukkig wint het CDA weer aan populariteit, onder aanvoering van de sympathieke Henri Bontenbal. Een partij als DENK zou niet in de kamer moeten zitten.
Volgens mij zijn juist die liberale consultancy constructen op het midden zoals D66 of het Macronisme verleden tijd. In een spreadsheet kijken welke puntjes je bij elkaar kan polderen voor een beetje progressieve window dressing, terwijl je gewoon op de neoliberale trein naar de afgrond blijft zitten.. Misschien dat je inderdaad weer eens een paar jaar in een kabinetje mag zitten om uiteindelijk op een nog sterker populistisch rechts blok uit te komen bij de volgende verkiezingen.
De tolvrije Westerscheldetunnel (31/12) bespaart de automobilist 5 euro per overtocht. De milieuvriendelijke fiietsers zijn weer de pineut. Fietsers moeten 6,10 euro blijven betalen, als ze al mee kunnen en vooraf reserveren.
Of je neemt het fietsveer van Vlissingen naar Breskens
Of je fietst via Antwerpen.
Uiteraard kunnen fietsers wel een stukje omrijden. Wat denken die lui wel!
"als linkse partijen zoals D66"
D66 is niet links, maar progressief rechts of ten hoogste progressief midden. Net zoals de SP conservatief links is. Te vaak wordt "progressief" met "links" verward.
Allemaal moeilijk te definieren, Martijn, maar voor mijn 'gevoel' geldt voor de term progressief voornamelijk de culturele visie op de maatschappij, en voor links de sociaal-economische.
"D66 is niet links"
Altijd dit commentaar. Kunnen we het er niet op houden dat ze een centrumrechtse koers tav de economie combineren met linkse standpunten over andere (bijvoorbeeld culturele of medisch-ethische) kwesties? Dan hoeven we niet telkens weer hetzelfde punt te maken en alleen nog maar dit commentaar te geven als iemand ten onrechte beweert dat D66 ook economisch links is. Dat zal niet vaak gebeuren.
Als mijn schets van die combinatie van standpunten klopt, is D66 dan een rechtse of linke partij? Als je rechts zegt dan voeren die standpunten over economie kennelijk de boventoon voor jou, zeg je links dan vind je die andere zaken belangrijker, zoals de auteur van dit artikel kennelijk. Overigens, als je rechts zegt moet je je afvragen hoe je een eventuele partij noemt die het spiegelbeeld van D66 vormt en een linkse economische agenda combineert met conservatisme op andere terreinen. Die zou je dan ook links moeten noemen, als je die andere kwesties als een soort franje ziet.
Of je zegt: links betekent een links standpunt over álle kwesties, zodra je ergens anders, al is het maar over één ander onderwerp afwijkt hoor je aan de rechterkant. Dat zou niet alleen nogal sektarisch zijn, het zou ook de fundamentele verschillen van inzicht tussen de PVV en D66 onbegrijpelijk maken. Anders gezegd: juist D66 en de PVV kunnen elkaar bloed wel drinken en dat is een oprechte tegenstelling die je lijkt te missen als je die eerste partij 'gewoon' bij de rechterkant indeelt.
Nee Kees, daarvoor gebruiken we namelijk "progressief" en "conservatief" en niet links/rechts.
D66 is progressief centrum rechts. Daarom gebruikte ik precies ook die woorden en zeg ik nota bene dat "progressief" met "links" wordt verward.
Martijn Tonies,
Ah zo. Progressief associëren we natuurlijk wel met links, maar het zou aardig zijn om inderdaad aparte termen te hebben voor de culturele as, om het maar zo te zeggen.
Een partij moet niet meer links of rechts gaan denken, maar achter hun idealen blijven staan.
Anders gaan denken omdat dit beter uitkomt is iets voor populisten.
Helemaal met je eens, M.
Je politiek aanpassen aan de waan van de dag, zoals tegenwoordig schering en inslag is, is de afbraak van ons politieke stelsel waarin een bepaalde visie op de samenleving de richting bepaalt.
Nooit doen! Dat is inderdaad populisme.
Ik geloof hier niets van. Deze partijen komen niet op voor hun kiezers, dus die gaan zoeken naar alternatieven. Iets wat mogelijk wel werkt. Zoals ook in de VS zijn kiezers progressiever dan de partijen.
"maar juist aan de rechterzijde van het midden—bij liberale VVD’ers en groene CDA’ers."
Dit zijn geen VVD-ers of CDA-ers, dit zijn kiezers die op zoek zijn....
misschien vergis ik me,maar Nederland heeft nooit een progressieve meerderheid gehad. Zelfs tijdens het kabinet Den Uyl was samenwerking met de voorlopers van het CDA noodzakelijk. En D66 is niet altijd progressief te noemen, maar eerder een middenpartij.
Je vergist je niet, Ewout. Een links kabinet heeft Nederland nooit gekend (en maar zeuren op links...). En D66 is inderdaad niet links. Sociaal en economisch meer rechts, cultureel meer links.
Zeer goed voorstel. Niet alleen D66 kan hier iets mee, ook Verenigd Links zou hier inspiratie uit kunnen putten.
wat betreft opvang. Hoe kan het dat het nu allemaal wel kan? Opvangcapaciteit, terugsturen, integreren...Ook in, nee, Zelfs in Duitsland.
Het kon niet, het mocht niet, het hoort niet was de tendens de afgelopen decennia onder de progressieven. Maar nu ze de electorale grip kwijtraken kan het opeens allemaal? Op dat vlak ondanks alles is de stem op PVV (Trump, AFD, Le Pen etcetera) toch nuttig gebleken. Een taboe is doorbroken
Misschien dat de progressieve kant weer wat meer contact met de realiteit krijgt. Mensen willen geen idealen en wensen maar oplossingen in deze bikkelharde wereld. Hopelijk dat ik ooit weer met een gerust hart op de progressieve kant kan stemmen.
En voor de toekomst, noem Denk svp geen progressieve partij, naast de SGP toch wel de meest conservatieve partij van Nederland.
De PVV weet dat de traditionele achterban van de PVDA tegenwoordig bij die partij zit, maar er wordt ondanks een ruim mandaat van kiezers niets door die partij met de minister van A&M opgelost omdat anders de voedingsbodem voor de PVV wegvalt.
Komt het niet neer op één simpel principe?
Stap uit je hoogopgeleide woke bubbel en praat met de mensen in plaats van dat je de hele tijd over ze praat.
De rest volgt dan vanzelf.
Robbin
Als u nou eens eerst duidelijk maakte wie u aanspreekt, als u beweert: "Stap uit je hoogopgeleide woke bubbel en praat met de mensen in plaats van dat je de hele tijd over ze praat."
.
En zit ik er ver naast, als u het hoogopgeleide mensen kwalijk neemt, dat minder hoogopgeleide inderdaad minder hoogopgeleid zijn? En dat de hoogopgeleiden, want die kunnen nayuurlijk alles, op de knietjes moeten? Even uitvergroot, om het denken te stimuleren:
"je moet niet over zwakzinnigen praten, je moet met ze praten".
.
Ik snap denk ik, 'ergens' wel wat u wilt zeggen. Maar ik vind dat u dat zo populistisch dom generaliseert tot iets waar niemand iets mee kan. Nou, niemand iets mee kan: U polariseert als een kip zonder kop en dat is koren op de molen van andere kippen zonder kop, dan wel kippen met kop maar die dan kwaad willen
Het mooie aan dit stuk is, dat het gaat over progressief en niet over links. Tenminste de kop, daarna gaat de schrijver meteen weer over naar links. Want de progressieve partijen zoals PvdA, GL en D66 zijn niet links en linkse partijen zoals SP zijn niet progressief en wat Denk er tussen doet weet ik al helemaal niet, want die is niet links en niet progressief. Ik denk dan ook dat daar het probleem zit. Links/progressief zit in een identiteitscrisis. Ze denken dat zolang ze maar progressief zijn dat ze links zijn en vice versa. Dit terwijl linkse kiezers en progressieve kiezers absoluut niet hetzelfde zijn en dan ook snel in de war raken.
Andy
Uw reactie is nietszeggend, omdat u niet duidelijk maakt wat u dan onder links en wat u dan onder progressief verstaat. Wil ik in de war raken of ik links dan wel progressief of nog wat anders ben, dan moet ik wel weten wat dan de verschillen zijn.
Ooit pleite links ervoor dat iedere arbeider een auto voor de deur kreeg en nu leggen ze je uit dat je die eigenlijk weer moet inleveren en er maar eentje moet delen met je buren. Daarnaast moet je ook minder gehaktballen eten, meer belastingen betalen over gas om je huis te verwarmen en nog iets over genderneutrale toiletten.
.
Ik snap heel goed dat het moeilijk is om hier een aantrekkelijke verkiezingsboodschap van te maken.
@Zandb, het verschil zit 'm naast hetgeen wat Robbin_T al aangaf in de prioriteiten.
Terwijl links altijd tegen conservatisme aan schopte ben je volgens progressief een rasist als je dat doet (behalve dan als je tegen Christenen aanschopt).
Links neemt het op voor de arbeider en progressief heeft een hekel aan de arbeider. Die heeft immers geen geld om 50000 euro uit te geven aan een nieuwe auto waarmee je dan 4000 euro subsidie krijgt, dat geldt dan ook weer voor zonnepanelen, een warmtepomp en betere isolatie.
Allemaal door progressief Nederland bejubelde subsidie die eigenlijk terecht komt bij mensen die het niet zo nodig hebben. Dit zijn dan ook de mensen die zichzelf op de borst tikken over hoe "sociaal" ze zijn.
Dit zijn maar een paar voorbeelden overigens.
Robbin
Wel weer erg kort door de populistische bocht!
U gaat er vanuit, dat een politieke boodschap aantrekkelijk moet zijn. Zijn er crises, dreigt er oorlog, dreigen er natuurrampen: Politieke boodschappen moeten aantrekkelijk zijn.
.
En politieke boodschappen kan je volgens u niet onderscheiden in hoofd- en bijzaken. Het feit dat een politieke partij bv voor genderneutrale wc's zou zijn, dat weegt even zwaar als haar opvatting over hoe de zorg of het onderwijs geregeld zou moeten zijn?
.
Nou, als dat uw mening is, de mijne is het niet.
In de tijd van het kabinet Balkenende 2 en onder aanvoering van Alexander Pechtold was D66 op sociaal-economisch vlak echt wel een stuk rechtser dan nu het geval is.
Onder Kaag was dat nog steeds zo. Ze hebben samen met Rutte (VVD) en Hoekstra (CDA) allerlei lastenverlichtingen doorgevoerd waar de hoogste inkomens het meest van profiteerden, en de lagere inkomens het minste. Het sociale gezicht van D66 bestaat vooral uit campagnepraatjes, maar inhoudelijk staan ze (met name sociaaleconomisch) dichtbij VVD en CDA.
Die ondoordachte miljardenfondsen voor klimaat en stikstof waren overigens ook een idee van D66 waar links terecht veel kritiek op had.
Het overgrote deel van de partijen in de kamer, inclusief GL/PvdA, is neo-liberaal en daarmee niet echt links, ook al noemen ze zichzelf wel zo. De Partij voor de 'Vrijheid' kan ook zo veel beweren.. Ik laat me niet besodemieteren maar kijk naar wat politici daadwerkelijk zeggen en doen, en zo pik ik de echte strijders er wel uit. Ik stem niet voor een tactische, pragmatische en zielloze meerderheid van carrière-politici, maar voor mensen met idealen die zich inzetten voor een schonere planeet, gelijke toegang tot voorzieningen voor iedereen, arm en rijk, en humaan asielbeleid vanuit - het zou vanzelfsprekend moeten zijn - respect voor mensen. Ik stem vanuit mijn principes, en die zijn rotsvast.
Het programma en de plannen van GL-PvdA zijn niet neoliberaal, maar sociaaldemocratisch.
Moet ik uit dit betoog nou afleiden dat alleen via de "D-66" route (uiterst) rechts kan worden beteugeld? Hier lijkt me de wens de vader van de gedachte. Met hetgeen wordt geschetst zullen weer min of meer gelijkgestemde partijen worden leeggezogen en dus zal er niets veranderen. Schommelingen zullen marginaal blijven. Begin eerst maar eens met het verhogen van de kiesdrempel. Het politieke beeld van Nederland is voor de kiezer veel te verwarrend.
Denk dat de kiezer veel slimmer is. Kan alleen geen vertegenwoordiging vinden van de eigen ideeën en belangen. Is zoekende.
vLith
Overschat het IQ van veel kiezers niet. Er zijn bovendien talrijke onderbuikkiezers. Je stelt dat kiezers niet vinden wat bij hun opvatting of behoefte past. Daarmee geef je aan dat het aan intelligentie ontbreekt. Wie uit de vele partijen nog geen keus kan maken, heeft geen eigen visie of principes.
"Naar rechts schreeuwen is" is inderdaad geen investering in de toekomst. Maar praten over denken en marketing voor liberale partijen ook niet. Je blijft een liberale partij. Broertjes met een net iets ander kapsel uit dezelfde familie. Wat prima is voor een D66 of wat dan ook jaarlijkse partij pep talk. Maar dat soort water cooler groeps gedrag is niet maatschappelijke politiek.
Interessant dat het artikel gaat over progressief en links: daarbij denk ik zeker niet als eerste aan D66. Bovendien geeft u niet echt oplossing: politieke partijen die zo makkelijk in het midden bewegen halen daardoor veel zetels binnen, maar hebben boterzachte principes. Die kunnen blijkbaar zowel rechts liberaal als links sociaal beleid voeren. Zo'n vlees noch vis partij wordt direct bij een volgende verkiezing weer afgestraft.
Naar mijn mening is de indeling in links en rechts al lang achterhaald. Partijen hebben standpunten en daarop moeten ze beoordeeld worden. Dat kan alleen wanneer die standpunten duidelijk zijn en onderscheidend zijn. De belangrijkste 10 standpunten van elke partij zouden bij het vormen van een regering niet onderhandelbaar mogen zijn. Deze standpunten worden voorafgaand aan de verkiezingen vastgelegd, zodat kiezersbedrog tijdens de regeringsvorming wordt voorkomen.
Zo zijn er verschillende maatregelen te nemen om onze democratie te hervormen en misschien het vertrouwen van de kiezer te herstellen. Misschien een idee voor D66 om zich te herprofileren als hoeder van democratische principes?
Goed verhaal. Denk het beste verhaal wat ik ooit hier op Joop.nl gelezen heb. Complimenten.
Hoi Sina, mooi betoog tot politieke moed. Je hebt denk ik ook helemaal gelijk dat je niet alleen maar tégen moet zijn, maar ook iets te bieden moet hebben om mensen te overtuigen.
Dat gezegd hebbende, ik deel je analyse over D66 niet en er staan wat mij betreft wat verkeerde aannames in.
De kiezers die D66 in 2021 won kwamen ook van links en rechts: kiezers die klaar waren met Rutte en toe waren aan "Nieuw Leiderschap". Een gebroken belofte waar ik zelf al meermaals over heb geschreven. De kiezers die later dus (terug) naar GL-PvdA, PVV, VVD en NSC gingen zijn denk ik niet om politiek-inhoudelijke redenen overgestapt.
Je doet de oproep aan D66 om uit de linkse hoek te komen en terug te gaan naar het midden. Als relatief linkse D66'er en Politicoloog in spé moet ik je met enige spijt vertellen dat D66 al zo'n twintig jaar een middenpartij is, die zelfs bij vlagen (onder Pechtold) naar centrumrechts neigde. Je kan niet terug naar een positie waar je nu al zit. Échte moed zou juist zijn als D66 sociaal-economisch linksaf zou gaan, zoals het bij de oprichting ook was.
Tenslotte de specifieke punten die je noemt; volgens mij stond in het Europese verkiezingsprogramma al iets over strengere controle aan de buitengrenzen, volgens mij zet D66 zich in voor taalbeheersing in het integratietraject, om praktische beroepen aantrekkelijker te maken, woningen voor de middenklasse, nnovatieprogramma's en de economische kansen van verduurzaming. Dus ik zie niet zo snel wat je toevoegt hiermee.
@Angelos,
Ik heb voor de afwisseling geen mening over deze analyse, maar begrijp dat jij het anders ziet. Wat is jouw analyse/ oplossing?
Je hebt helemaal gelijk! D66 is een partij met redelijk integere en bijna ouderwets fatsoenlijke mensen. maar D66 is absoluut niet links.
D66 & links is het succesvolle frame van de VVD. Hoe komt een schrijver erbij om zoiets aan te nemen? D66 is met het klimmen der jaren zelfs als middenpartij even 'rechts' als het CDA 'links' zou zijn. Jan Terlouw zou zijn lidmaatschap opzeggen. De partij heeft tijdens Rutte pogingen gedaan de VVD rechts in te halen. Behoorlijk conservatief afgedreven al dus. Wanneer D66 de economische standpunten van de SP zou 'lenen': dan klinkt dat jargon als:
- verbod op private equity in de publieke sector als zorg, onderwijs, kinderopvang, artsen etc
- terugdraaien van de uitwassen van 25 jaar neoliberalisme
- aanpakken precariaat
- basisinkomen voor iedereen, niet alleen voor de 1%.
- belasten van multinationals en grote bedrijven.
- het klein houden van de fire & bankensector
- werkgevers mogelijkheden tot economische uitbuiting ontnemen
Dan zou de heer Jetten klinken als de heer van Dijk, .....maar dan met jasje dasje.
Dat zou een verrijking van het land zijn. Dan zou er meer volk minder economisch ontevreden en zich bedreigd moeten voelen: einde populisme. Ik zie het alleen niet gebeuren.
@boer
Of een partij die zich niet op de uiterste flanken bevind links of rechts is is voor een groot deel afhankelijk van het eigen perspectief.
Voor de vvd is er de wrevel dat ze jarenlang ‘d66 beleid’ hebben moeten uitvoeren, linkser dan zelf gewenst. Fvd en pvv zien d66 toch echt als links, kijk ook naar de hetze tegen kaag.
Voor een SP’er zal d66 weer neoliberaal en rechts zijn.
Denk dat d66 zich in het algemeen links van de vvd en rechts van de PvdA bevind. Of dat links of rechts is is niet zo relevant bij de keuze. Ik neem aan dat je kiest op de inhoud van de standpunten en niet hoe je de partij plot op een schaal.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.
Jij noemt D66 links
Hoe in vredesnaam is D66 nou links?
Waar slaat dit nou weer op?
Jij en ik hebben blijkbaar een ander beeld van links.
Links is per definitie anti neoliberaal en anti kapitalistisch. PVDD is links, de SP is links, de communisten zijn links, de vrije bond is links. Deze mensen willen het kapitalisme overstijgen, achter zich laten
D66 is hetzelfde als de VVD, met verschil dat ze veel progressiever zijn als het om culturele zaken gaat
De bouw van sociale huurwoningen blijft belangrijk, maar ook middenklassehuurders verdienen betaalbare opties.
Dit doet D66 als neoliberale partij natuurlijk niet. Neoliberalisme is alleen gericht op het belang van de megarijken en de grote bedrijven.
Je zou je wat meer kunnen inlezen, in politieke theorie etc, voordat je onzin plaatst
@baloe,
“Links is per definitie anti neoliberaal en anti kapitalistisch.”
Wie zegt dat? Vinden dat welvaart sociaal verdeeld moet worden staat niet perse haaks op het kapitalisme.
Ook d66 wordt in het algemeen tot centrum links gerekend. Maar ja als je je eigen definities verzint heb je natuurlijk altijd ‘gelijk’.
https://www.parlement.com/id/vh8lnhrp8wsy/links_en_rechts