Het censureren van online queer stemmen is een gevaar voor de democratie

Als queer schrijver en programmamaker post ik regelmatig content over de LHBTI-gemeenschap. Zo deelde ik onlangs snippets van een live-interview met Anja Meulenbelt over biseksualiteit in de Tweede Feministische Golf, maar tijdens het ondertitelen schrijf ik bis*ksualiteit met een sterretje, zodat er geen seks staat en het algoritme mijn post niet als ongepast labelt. Mijn posts over daten met vrouwen hashtag ik met #wlw (women loving women) omdat de zoekterm ‘lesbian’ op veel sociale mediaplatforms niet werkt: platforms zien het als pornografische content. En ik ben niet de enige queer mediamaker die zichzelf censureert op sociale media uit angst voor het verlies van bereik of uitsluiting van sociale media platforms. Die angst is recent gegrond gebleken.

Recent verwijderde Meta wereldwijd accounts van organisaties die informatie geven over abortus, seksuele en reproductieve gezondheid en queer ondersteuning. Het wordt door critici de “grootste golf van censuur” genoemd in de geschiedenis van het bedrijf. Accounts van groepen die in hun eigen landen volledig legaal werken en die informatie bieden die soms letterlijk het verschil kan maken tussen veiligheid en gevaar. Plotseling waren ze verdwenen, zonder dat daar een reden voor werd gegeven. Niet omdat ze desinformatie verspreidden, niet omdat ze geweld promootten. Maar omdat een bedrijf dat bijna nergens verantwoording hoeft af te leggen, klaarblijkelijk had besloten dat deze stemmen ongewenst waren.

The Queer Agenda, een platform uit Amsterdam waarop voornamelijk evenementen voor de LHBTI-gemeenschap worden georganiseerd en gedeeld, verloor hun Instagramaccount vorige maand. Het account had nooit eerder een waarschuwing gekregen van Meta dat er iets niet klopte aan hun content. Een bereik dat jaren heeft gekost om op te bouwen was van het ene op het andere moment weg, een gemeenschap van gelijkgestemden kan elkaar nu minder makkelijk vinden en mist een digitale plek van samenkomen en discussie. Ik schrijf dit niet uit abstracte verontwaardiging. Ik schrijf dit omdat ik talloze mensen ken voor wie een digitale gemeenschap een reddingsboei is geweest. Mensen die niet zomaar naar een huisarts durven, die in stilte leven met hun queer identiteit of ongewenste zwangerschap, mensen die hun veiligheid onttrekken aan online solidariteit.

Juist daarom is het zo pijnlijk dat Meta zich verschuilt achter technische regels en automatische moderatie. Het bedrijf lijkt niet te beseffen dat het geen neutrale scheidsrechter is. Het algoritme kiest altijd een kant. En in dit geval kiest het tegen vrouwenrechten, tegen queer rechten en tegen ieder mens dat informatie zoekt buiten de normatieve kaders van de samenleving.

Wat Meta presenteert als ordinaire handhaving van regels is in de praktijk een vorm van digitale censuur die vooral groepen treft die historisch al onder druk staan. Het weghalen van abortusadvies en queer educatie gebeurt nooit in een vacuüm. Het sluit aan bij een mondiale beweging waarin conservatieve regeringen, extremistische groeperingen en online haatcampagnes elkaar versterken. Wanneer Meta deze stemmen het zwijgen oplegt, versterkt het dat klimaat. En het doet dat zonder transparantie, zonder goede uitleg, zonder een werkbaar proces om beslissingen te laten herzien.

Dit is geen incident. Dit is een patroon dat verband houdt met een dieper probleem. De mondiale infrastructuur voor publieke informatie is in handen van bedrijven die functioneren op basis van marktdruk, politieke lobby en reputatiebeheersing, niet op basis van mensenrechten. Martha Dimitratou, directeur van Repro Uncensored, vertelt aan The Guardian dat de toename van verwijderingen sinds het opnieuw aantreden van de nieuwe Amerikaanse president onmiskenbaar is. En niet alleen in de Verenigde Staten. Volgens haar slaat de censuur wereldwijd neer. Waar Meta eerder al Amerikaanse organisaties beperkte die mensen hielpen abortuspillen te vinden, lijkt het nu dezelfde logica toe te passen in landen waar abortus volledig legaal is en waar queer educatie geen strafbaar feit vormt. En telkens zijn het vrouwen, queer personen en iedereen die seksuele en reproductieve autonomie opeist die als eerste geraakt worden. 

Het wordt tijd dat we dat hardop zeggen. Reproductieve rechten bestaan niet als de informatie over veilige zorg verdwijnt. Queer emancipatie stagneert als platforms de gemeenschappen die het meest kwetsbaar zijn monddood maken. En vrijheid van meningsuiting betekent niets als de online ruimtes waar die vrijheid zich moet manifesteren bepaalde stemmen door een algoritme buitensluiten.

Wat nodig is, is radicale transparantie. Meta moet openbaar maken hoe beslissingen tot stand komen, waarom accounts worden verwijderd en hoe een eerlijk beroep mogelijk wordt. Platforms die functioneren als mondiale pleinen hebben de verantwoordelijkheid om rechten te beschermen, niet om ze in stilte uit te hollen.