Geef iedereen de garantie op wonen, warmte en eten. ‘Dempen’ is niet genoeg

Daklozen en vluchtelingen hebben dit gemeen: ze zijn ontheemd. Dat is het hoofdkenmerk van hun situatie. Als het zo doorgaat met de prijsstijgingen van de energie dreigen miljoenen Nederlanders huis en haard te verliezen. De ene schuld brengt de andere met zich mee. Weldra blijf je in gebreke met huur of hypotheek. Dan is een kort liedje snel gezongen. Vergeet bij dit alles niet de verarming en de torenhoge schulden waarmee door de coronamaatregelen zoveel particulieren zijn opgezadeld.

De nabije toekomst biedt drie mogelijkheden: a. een atoomoorlog maakt een eind aan de technologische beschaving zoals wij die kennen.  b. door onderhandelingen komt een eind aan het conflict, althans voorlopig. c. de huidige situatie blijft maar dooretteren. Het westen voert op alle punten oorlog tegen Rusland (en straks misschien ook tegen China) behalve op het militaire.

In dat geval is de nationale vastbeslotenheid dit alles gezamenlijk te doorstaan van essentiële betekenis. Volgens premier Rutte gaat het om de kernwaarden van ons bestaan. Daarvoor moeten we iets over hebben. Dat zal ons allemaal raken. Hij voegt daaraan toe dat de regering zal proberen de gevolgen van dit beleid voor de mensen met de laagste inkomens te “dempen”. Dat is te weinig. Dat is te slap. In het Torentje zetelt behalve de premier kennelijk ook Jantje van Leiden, met wie je het er van af kunt maken.

Alle Nederlanders hebben een keiharde toezegging nodig: het dak boven hun hoofd, hun energievoorziening en voldoende eten op tafel zijn gegarandeerd. Er wordt niemand afgesneden. Geen mens wordt uit huis gezet. Geen koelkast raakt leeg. Al het andere staat op losse schroeven.

Wij hebben er door het Russische optreden een klemmende reden bij gekregen om onze afhankelijkheid van kolen, olie en gas onmiddellijk en drastisch af te bouwen. Wij zien ons gedwongen de defensiebudgetten sterk te vergroten. Wij moeten dat doen middenin de grootste vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog. We gaan wellicht een ongekende economische depressie tegemoet.

Aan het bouwen van honderdduizenden energiezuinige noodwoningen zal niet te ontkomen zijn. Daarvoor heb je niks aan de markt. Dat moeten gemeentes doen op grond van aanwijzingen uit Den Haag met de bijbehorende financiering. In het archief kunnen wethouders op laten zoeken hoe dat ook al weer zat met een gemeentelijk woningbedrijf.

Dat vergt een gigantische maatschappelijke inspanning. Dat zal de vrije bestedingsruimte van de Nederlanders drastisch terugbrengen. Natuurlijk: dáág zonvakantie, hallo fietstocht in de polder. Dáág Apple, hallo Linux.

Dat is bitter, vooral als je in de enige echte gouden eeuw van de Nederlandse geschiedenis bent opgegroeid maar het is te doen zolang de basis van het bestaan niet wordt aangetast.

Daarom is die garantie op onderkomen, energie en voedsel zo essentieel. Die is  noodzakelijk om de moed erin te houden. Anders zullen mensen massaal gaan denken dat Ruttes oorlog ook tegen hen gevoerd wordt. Dan zal ook de huidige solidariteit met de vluchtelingen uit Oekraïne in een razend tempo eroderen. Dan lijden Nederland en Europa de nederlaag op het thuisfront.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.