Einde van tijdperk-Rutte is in zicht

D66 kan de fout van twee jaar geleden een beetje goedmaken door de motie van wantrouwen tegen Rutte te steunen.

Het kabinet Rutte-IV is gevallen en verrast was ik niet. Hoewel de coalitiepartijen er overduidelijk alles aan hebben gedaan om elkaar anderhalf jaar lang vast te houden, was vrij duidelijk dat deze coalitie niet de rit uit zou zitten. Daar is te veel voor gebeurd en zijn de inhoudelijke verschillen op tal van onderwerpen te groot voor. Dat het de VVD is geweest, en in het bijzonder premier Rutte zelf, die uiteindelijk dit kabinet heeft doen imploderen, had ik niet verwacht. Waarschijnlijk is het de blijvende dreiging van het CDA geweest, die al maanden aan het voorsorteren was op een mogelijke val van dit kabinet over stikstof, die de VVD-top ertoe heeft gezet om alles op migratie te zetten. Als er verkiezingen waren geweest over stikstof en landbouw, zou Rutte niet optimaal uit de verf komen. Maar verkiezingen over migratie, dat ligt hem een stuk beter.

Maandag keert de Tweede Kamer terug van zomerreces, een reces dat één weekendje heeft geduurd, om het te hebben over de val van het kabinet. Het schijnt dat de oppositiepartijen van plan zijn om een motie van wantrouwen in te dienen tegen demissionair premier Mark Rutte, zoals valt te lezen op deze site. Hoewel moties van wantrouwen door de jaren heen aan waarde hebben verloren, voornamelijk vanwege Geert Wilders, blijft het een ontzettend ingrijpend instrument op het juiste moment. Het Kamerdebat van maandag kan dan ook akelig veel gaan lijken op het beruchte debat van 1 april 2021. Mark Rutte stond die dag ´aan de rand van de afgrond´, maar Sigrid Kaag koos er toen voor om hem te laten bungelen in plaats van te laten vallen. Een historische fout, waar D66 nog wel even last van zal hebben.

Toch leven we nu ruim twee jaar na het 1 april-debat in een andere politieke realiteit. Het kabinet is al gevallen, er zullen verkiezingen komen en de verhoudingen kunnen niet veel slechter worden dan dat ze al zijn. Er valt voor D66 niets meer te verliezen en misschien valt er zelfs wel wat te winnen. De partij kan die fout van twee jaar geleden een beetje goedmaken door de motie van wantrouwen tegen Rutte te steunen. Als Rutte uit het torentje wordt gestuurd, volgt Sigrid Kaag hem als eerste vicepremier op als demissionair minister-president. Dat zou de eerste keer in dertien jaar zijn dat iemand anders dan Mark Rutte in het torentje zit. Daarnaast zou Kaag de eerste vrouwelijke en de eerste D66-premier zijn.

Een jaar geleden diende ik een motie in op het D66-congres om Rutte-IV te laten vallen, omdat ik vond en vind dat je verkiezingsbeloftes moet nakomen zodra je de kans daartoe krijgt en omdat ik in dertien jaar Rutte zie waar van Mierlo zich zo'n zorgen om maakte: een devaluatie van de democratie en een politiek die stinkt vanwege alle affaires en schandalen. Die motie is nooit in stemming gebracht, maar ik zie het als mijn plicht om D66 op te roepen ‘voor’ de motie van wantrouwen te stemmen. Het einde van het tijdperk-Rutte is in zicht. Laat dit de laatste keer zijn dat iemand zo'n titel hoeft te gebruiken.