Joop

Een 'strategisch beraad' heeft geen betekenis

  •  
25-01-2012
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
Drie redenen waarom Strategisch beraad bij middenpartijen niet werkt. Geloofwaardigheid is geen imago-tool, het is een kenmerk dat van binnen zit.
Als je je mening steeds aanpast aan de omstandigheden, ben je niet principieel. Politici roepen geregeld die verdenking over zich af (‘draaien’). Anderzijds: als je standpunt vastligt en je van geen wijken wilt weten, ook niet in het licht van nieuwe informatie, ben je dogmatisch en rechtlijnig. ‘Wie nooit van gedachten verandert, heeft nooit nagedacht.’ Herziening van je standpunt kan getuigen van redelijkheid en zelfs wijsheid, zoals onlangs het CDA inzake de hypotheekrenteaftrek. De kunst is principieel én flexibel te zijn.
Volgens de sociale beoordelingstheorie van Sherif en Hovland heeft iedere mening een positie op een continuüm. Gaat het bijvoorbeeld over de hypotheekrenteaftrek, dan kunnen we aan het ene extreem de mening van het kabinet plaatsen: handen er vanaf. Aan het andere extreem past het standpunt dat de aftrek per direct volledig afgeschaft moet worden. Ertussenin zitten vele standpunten, van ‘geleidelijk afbouwen’ en ‘gedeeltelijk afschaffen’ tot ‘behouden maar grote aflossingsvrije hypotheek verbieden’. Alle standpunten liggen op een continuüm dat loopt van anti tot pro.
Ieders standpunt kan op zo’n continuüm geplaatst worden. Daar omheen hebben mensen een omringend gebied van standpunten die ze ook nog aanvaardbaar vinden. Ikzelf ben voor geleidelijke afschaffing; maar ik zie dat er best iets te zeggen valt voor snel afschaffen, en aan de andere kant ook voor beperkt afschaffen. Al die standpunten vallen binnen mijn zogenoemde acceptatiegebied. Er zijn ook standpunten die daarbuiten vallen. Sommige daarvan vallen in mijn onverschilligheidsgebied, andere vind ik verwerpelijk, bijvoorbeeld het standpunt van het kabinet. De grootte van de gebieden is afhankelijk van iemands betrokkenheid bij het onderwerp. Mensen met een sterke betrokkenheid hebben een groot verwerpingsgebied: ze zien veel standpunten als verwerpelijk (bijvoorbeeld de PVV als het om immigratie gaat). Dat roept tegenspraak op, maar dat is zinloos: mensen zullen zeer zelden opschuiven naar een standpunt dat in hun verwerpingsgebied ligt. Een hoge betrokkenheid gaat dus vaak gepaard met weinig openheid voor andere meningen, maar betekent wel dat mensen pal staan voor hun standpunt en consistent zijn. In de politiek maakt dat de zaken simpel, geloofwaardig en duidelijk voor de kiezer. Middenpartijen zoals CDA en PvdA hebben daar last van. Ze zijn gewend om te polderen, coalities te vormen en iedereen te vriend te houden. Dat roept vragen op: waar sta je nou eigenlijk voor?
Om die vraag te beantwoorden, hebben deze partijen nu intern beraad gehouden. In mijn optiek zijn er drie redenen waarom dat niet gaat helpen. De eerste is dat het veelal gaat om vage termen als “eigen geluid”, “eigen kleur” en “nieuw verhaal”, om waarden en accenten die zo breed zijn dat ze zelfs overeenkomen tussen CDA en PvdA (solidariteit en gerechtigheid/eerlijkheid) en waar je alle kanten mee op kunt, en om lege besluiten zoals “het gaat om onze beginselen/ideologie/ideeën”. Al deze woorden geven de leden misschien een we-zijn-goed-bezig-gevoel, maar geven geen antwoord op  de vraag naar het bestaansrecht van de partij.
Alleen aan concrete besluiten kun je zien waar een partij nu echt voor staat, en dat is het tweede probleem. Zo is er volgens het CDA geen aanleiding om kabinetsplannen te dwarsbomen, ook al lijken de beginselen hiermee op gespannen voet te staan (bijvoorbeeld waar het gaat om asielzoekers en natuurbescherming). De hervonden principes bestrijken kennelijk een zo breed acceptatiegebied dat ze onderhandelbaar zijn: “in de politiek moet je nu eenmaal concessies doen”, is het antwoord op de vraag van journalisten die een wel erg grote spanning signaleren. Dat klopt, maar wanneer onduidelijk is welke punten zo wezenlijk voor je zijn dat je géén concessies doet, ben je met het ontdekken van je kernwaarden en beginselen geen mallemoer opgeschoten. Een cruciaal kenmerk van waarden en principes is immers dat je er niet mee sjoemelt (= onderhandelt) en ze trouw blijft zelfs als het slecht uitkomt. Dus ook als het kabinet erop zou springen. Het CDA noemt dat “het weglopen van verantwoordelijkheid”, maar dat zie ik als een andere manier om te zeggen “we willen aan de macht blijven”. Weliswaar is het Strategisch Akkoord gemaakt voor ‘later’, maar als je kernwaarden en beginselen kunt opstellen ‘voor later als het beter uitkomt’ vervalt hun waarde.
Daarmee kom ik bij het derde probleem, en daar zit de kern. Het lijkt erop dat het strategisch beraad precies is wat het woord zegt: strategisch. Het is een reactie op het verlies van zetels in de peilingen: ‘we moeten bedenken waar we voor staan, dan kunnen we dat aan de kiezer duidelijk maken.’ Maar als principes strategische instrumenten worden, staat het paard achter de wagen. Het probleem van te weinig geloofwaardigheid los je niet op door naar buiten te kijken om te zien wat op anderen geloofwaardig overkomt, maar alleen door naar binnen te kijken: waar geloof ík in? Waar is het mij om te doen, wat vind ik zó belangrijk dat ik er pal voor sta, ook als het lastig wordt? Waarom wilde ik de politiek in? Op die ‘heilige’ punten zul je staan voor je principes omdat je acceptatiegebied daar niet zo rekbaar is. En als je gaandeweg merkt dat je ergens aan meedoet waar je niet (meer) in gelooft, of je hebt laten verleiden om je principes uit het oog te verliezen, dan betekent integriteit dat je tegen de ander zegt: “Het spijt me enorm, ik heb me vergist. Dit punt is voor mij zo cruciaal dat onze wegen hier moeten scheiden.”
Geloofwaardigheid is geen imago-tool, het is een kenmerk dat van binnen zit. Als je dat uitdraagt, kun je op andere fronten – waar je verwerpingsgebied kleiner is – naar hartelust polderen, ‘verbinden’ en je welwillendheid tonen, zonder dat mensen vergeten waar je voor staat. In een tijd dat kiezers niet honkvast zijn, is de verleiding groot je te oriënteren op hun wensen en behoeftes, maar die zijn reactief en variëren met de dagkoersen van de peilingen. Juist daarom hebben we leiders nodig die aanwijsbaar ergens voor staan en koers houden op ‘het ware Noorden’, in de woorden van managementgoeroe Stephen Covey. Ik ben heel benieuwd waar komende tijd het kompas van CDA en PvdA op is gericht; wat hun principes zijn die het verschil gaan maken.

Meer over:

politiek, opinie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (9)

JoopSchouten
JoopSchouten25 jan. 2012 - 14:06

Sterk stuk. Hoe ze het ook vasthouden, het kompas van het CDA en PvdA blijft naar beneden wijzen.

Radius
Radius25 jan. 2012 - 14:06

Uitstekende anaylse van mevr.Vonk. Neem als voorbeeld het CDA-stratgeische beraad van afgelopen weekend. Mooie, weinig concrete woorden voor de verre toekomst, maar vooralsnog gaan ze gewoon door met het afbraak Marionetten kabinet Wilders/Rutte/Verhagen want ja onze handtekenig staat er nou eenmaal onder. Dus in feit heb je iets besloten te doen, wat volstrekt in strijd is met je eigen christelijke grondbeginselen, maar ja enz. enz. De CDA voorzitter (dominee) Peetoom zag ik vanavond in Moraalridders draaien als gladde aal om recht te praten wat krom is. Nee het CDA heeft wel duidelijk gemaakt waar het staat: aan de verkeerde kant en daar doen die zalvende, in mijn ogen huichelachtige woorden, geen afbreuk aan. Een volstrekt verkeerde en onrechtvaarde verdeling van de lasten van de bezuinigingen en het harde onmenselijke beleid m.b.t de meest zwakken in onze samenleving, zoals zij die huis en haard verlaten hebben om hier een toevlucht te zoeken. Ja zegt mevr. Peetoom: "voor kansarmen is er hiergeen plaats". Nou mevr.Peetoom, kansrijken hoeven niet te vluchten of wou u weer een nieuw soort apartheid invoeren: kansarmen er uit of geen toegang, kansrijken er in, want daar kunnen we van profiteren ("handen aan het bed" zei ze). En dat noemt zich een Christelijke partij. Maar ja de C van het CDA stelt echt niets meer voor. het doet me denken aan WO-II toen de de toenmalige Paus ook geen vinger uitstak om de Joden te redden, behalve enkele duizenden zeer kapitaalkrachtigen. Het CDA gaat ten gronde door zijn eigen verraad aan de Christelijke grondbeginselen. Het belangrijkste gebod van Jesus Christus lappen ze aan hun laars: "Gij zult (naast Uw Here) Uw naasten liefhebben gelijk Uzelf, met geheel Uw hart, geheel uw ziel en met al Uw kracht." Als je daartegen zondigt dan verdien je afgestraft te worden en dat is wat er nu terecht gebeurt. Daar helpt geen aflaat of hypocriet gekonkel zoals bij het EO programma Moraalridders vanavond tegen.

HenkDeBree
HenkDeBree25 jan. 2012 - 14:06

Goede analyse, maar zonder analyse wisten we dat ook wel. Wel erg veel woorden besteed aan iets wat we al wisten maar geen oplossing van Roos Vonk. Bij ons in het bedrijf zouden ze zeggen: Leuk idee maar dat moet je maar in je eigen tijd gaan uitwerken. Doe maar iets zinnigers met je tijd. Daar worden we wel beter van.

Woeki Hypo
Woeki Hypo25 jan. 2012 - 14:06

Interessant stuk, waar weinig tegenin te brengen is. Gewone mensen beginnen door te krijgen, waar partijen als het CDA en de PvdA voor staan. Niet voor datgene wat ze zeggen, de mooie woorden, die op zich juist zijn. Door de daden, die duidelijk anders zijn dan de woorden. Een geval van hypocrisie. Ik ben het niet eens met een idee, dat midden partijen per definitie onduidelijk zijn, zonder principes en inconsistent. Als deze partijen in theorie zeggen dat ze midden partijen zijn, dan moet dat logische of wiskundige gevolgen hebben. Als deze partijen vervolgens het neoliberalisme accepteren, wat duidelijk extreem radicaal rechts is, en dus veel rechtse en weinig of geen linkse maatregelen nemen, dan ben je in de praktijk geen midden partij en dus “ongeloofwaardig” als midden partij. Deze consequentie is dus gewoon een kwestie van (intuïtief) tellen of rekenen. Daar komt bovendien bij dat de neoliberale economie, een topwetenschap, door haar polariserende, elitaire en marginaliserende aard en haar vijanddenken, het wantrouwen tussen mensen of groepen van mensen extreem bevordert. Dit “wantrouwen” maakt uiteindelijk de midden partijen ook “onbetrouwbaar”. Woeki Hypo is gematigd liberaal.

CliffClavin1993
CliffClavin199325 jan. 2012 - 14:06

Een interessant stuk; ik deel mw. Vonks opinie, hoewel ik door mijn achtergrond een andere terminologie gebezigd zou hebben. Het CDA is niet gemaakt voor de oppositie; dat is door de jaren heen afdoende gebleken. Dat maakt zulk een partij heel gevoelig voor de waan van de dag, opportunistisch. Ze laat de oren hangen naar de populaire smaken van het moment, omwille van de hunkering naar macht. Vreemd genoeg is zulk een macht echter machteloos - want ze is verkregen door een gebrek aan fundamenten. In de Bijbel wordt gesproken over huizen die op zand gebouwd zijn, en die welke op rotsen staan. Wel, de eerste categorie houdt geen stand. Dat doet het CDA dan ook niet, ik bedoel: je hebt eigenlijk met een partij van doen die doorlopend van karakter en overtuiging wisselt. Momenteel vindt het CDA de dure veranderingen in het wegennet omwille van de verhoging van de maximumsnelheid acceptabel (met wat cosmetische ingrepen, uiteraard, daar houdt de partij zo van); en dat gaat ten koste van de directe hulp aan ernstig misbruikte en getraumatiseerde kinderen (die moeten eerst maar eens écht depressief of zelfs gewelddadig worden, lijkt het CDA te denken). Dat is inhumaan, en niet in overeenstemming met de Bergrede in Mattheüs' evangelie, maar dat deert de partij kennelijk niet. Zo kon het ook komen dat het CDA, gedreven door de 'Wille Zur Macht', met de reactionair-kapitalistische VVD en de mensenverachtende 'one-issue'-partij PVV in zee ging. Een moreel voorbehoud was en is er niet. En wel heel gênant is dat deze club een mooie 'koerswijzinging' naar een hypothetisch 'radicaal midden' voorwendt, en dat dan wél op termijn (ik heb over vijftien, twintig jaar horen spreken). Voorlopig gaat ze echter gewoon door met de neoliberale politiek, inclusief zware bezuiningen voor de minst weerbaren, en onder ontzien van de welgestelden. Ook hier geldt: volkomen in strijd met de ethiek van het Nieuwe Testament. (Het is me een compleet raadsel hoe de van Haersma Bumas, de Verhagens, de Hillens, de Koppejans en de Ferriers deze gigantische tegenspraken met droge ogen kunnen ontlopen in hun speeches en commentaren.) Kijk: van een partij als de VVD verwacht je niet anders dan schunnig cliëntelisme, oppervlakkigheid, en solidariteit met de graaiers van deze wereld. Gewoon: omdat die partij zo is, en zich niet baseert op hoogstaande ethische en morele principes. Ze is, in de meest negatieve zin van het woord: consistent. En betrouwbaar. Helaas. Het CDA echter beroept zich op Christelijke waarden. Nou, het lijkt dat geen enkel huidig CDA-prominent ooit het Nieuwe Testament ingekeken heeft. Christus was compromisloos; hij amendeerde de Wet van het Oude Testament, maar zei tegelijkertijd dat hij met zwaard gekomen was - dat houdt in dat wie hem wilde volgen, zich onvoorwaardelijk diende over te geven aan de richtlijnen die hij predikte. Ja, mensen zouden het risico kunnen lopen dat zij door familie en vrienden verstoten konden worden, indien hun overgave totaal was. Bij deze woorden denkt men niet aan het CDA. Nog niet voor één procentje. Het zwalken, en de honger naar macht ten koste van alles, de onbetrouwbaarheid... die eigenschappen zijn heel gewoon: in strijd met de christelijke waarden. Ik schreef het eerder: bij het CDA denk ik aan een apocriefe uitspraak van de heilige Augustinus: 'Heer, geef mij bescheidenheid, kuisheid, wijsheid, oordeelsvermogen, en armoede - maar nu nog even niet'. _______________________________________ Over de PvdA kan ik korter zijn. Het drama van deze partij zit hem, wat mij betreft, voornamelijk in de in de jaren '90 ingeslagen 'Derde Weg', met alle privatiseringen, dereguleringen, het 'op afstand zetten' (v.w.b. de QUANGO's naar Brits model), en de stuitend serviele kniebuigingen richting Het Gouden Kalf: de marktwerking. Nogal wat oud-politici van de PvdA zagen er in enen ook geen enkel probleem in om schunnig overbetaalde managementbanen te aanvaarden, bij al die nieuwe, voorheen publieke instanties. Dat heeft de partij bepaald geen goed gedaan, en werkt nog steeds tegen haar. Ook de PvdA heeft grotelijks haar principes verloochend; en dat doet pijn, als je haar gedachtengoed vroeger kon waarderen, zoals ik dat deed. De PvdA bleek niet immuun voor het Vreugdevuur Der IJdelheden, en dat is afgestraft. De huidige waardering voor de SP is niet verwonderlijk, en het feit dat mensen van de PVV naar de SP overlopen doet daar niets aan af. Want de PVV-kiezers kwamen natuurlijk ook ergens vandaan - van CDA en PvdA, vermoed ik, in de hoop dat Wilders iets méénde van zijn sociale paragrafen. Wat hij overduidelijk niet deed.

2 Reacties
trujac
trujac25 jan. 2012 - 14:06

Je trekt de juiste conclusie Frank. Van het CDA weten we dat het altijd een machtspartij geweest is die vanuit het hogere establiment werd aangestuurd. Hun programma's waren meestal veelbelovend maar zodra het op uitwerking aankwam werden ze meestal door onzichtbare machten terug geroepen. Een mooi voorbeeld is Hanny van Leeuwen, jarenlang het sociale gezicht van de partij. Bij praktisch elke controvertionele sociale ingreep riep ze verontwaardig in de kamer uit, "dat mag niet en dat kan niet" maar altijd haalde ze bakzeil als het op stemmen aankwam. Van Jaap Burger de PvdA fractieleider in de jaren vijftig is dan ook de bekende zin, "afspraken met de KVP zijn als scheten in een netje". De PvdA is inderdaad een ander verhaal. Deze partij was redelijk honkvast in haar principes t/m Den Uyl. Toen Wim Kok kwam liet de partij alles vallen wat in vijftig jaar opgebouwd was. De figuur Kok heeft eerst de vakbeweging verraden, daarna moesten de ideologische veren er aan geloven om ten slotte maakte hij gemene zaak met de financiele wereld die hij eerder beschuldigd had van exhibitionistische zelfverrijking. Heel wat meelopers van Kok hebben overigens hetzelfde pad als hij gekozen. Denk maar aan Alders, Vermeend en Ritzen. Ook nu nog hebben de neo-liberalen en Kok aanhangers het voor het zeggen in de PvdA. Dat maakt het voor Cohen en Spekman bijna onmogelijk om het roer om te gooien. Roos Vonk heeft gelijk je moet altijd wat wisselgeld achter de hand hebben als je gaat regeren. Maar je moet ook staan voor een paar elementaire principes die ononderhandelbaar zijn. Een van deze principes voor de PvdA zou kunnen zijn dat er geen soevereiniteitsoverdrag naar de EU gaat zonder dat het volk daar democratisch op heeft kunnen gereageren. Maar dat komt de elite in de partij niet uit, kijk maar hoe ze gereageerd hebben op het referendum toen de grondwet werd weggestemd.

johwih
johwih25 jan. 2012 - 14:06

Je zegt: '' Christus was compromisloos; hij amendeerde de Wet van het Oude Testament, maar zei tegelijkertijd dat hij met zwaard gekomen was - dat houdt in dat wie hem wilde volgen, zich onvoorwaardelijk diende over te geven aan de richtlijnen die hij predikte. Ja, mensen zouden het risico kunnen lopen dat zij door familie en vrienden verstoten konden worden, indien hun overgave totaal was.'' Nee, onvoorwaardelijke overgave aan richtlijnen was niet Jezus' ding ! Integendeel, radicaal anders.

Wilbert2
Wilbert225 jan. 2012 - 14:06

Prima stuk. Ik vond het brouwsel en de presentatie van De Geus nogal gekunsteld in elkaar geknutseld. Bewegen naar het "radicale midden" is eigenlijk het kopiëren van een succesvol geachte stijl (radicaal) en het zoeken naar een ruimte, waar kansen worden gezien (het midden). Inhoudelijk is het kraakhelder in de zin van dat het CDA nog steeds alle kanten op wil kunnen. Dat is geen visie, maar strategie. Maar goed, dat zei Roos Vonk ook al en die heeft dat allemaal al mooi uitgelegd.

1 Reactie
johwih
johwih25 jan. 2012 - 14:06

Wilbert, je zegt: ' Dat is geen visie, maar strategie.' Het CDA heeft geen ideologie/visie in de zin van normale partijen, klopt. Maar het is netzomin te reduceren tot 'strategie'. De partij kiest dan ook voor 'kernwaarden'. Dat zijn idealen/hoge principes die naar de realiteit zijn vertaald, zover als mogelijk. De normen en wetten zijn vervolgens 'af te leiden' uit de kernwaarden. Radicaal in het midden is goed gekozen.