De Rotterdamse coalitie

Nederland, dat sinds mensenheugenis vlakke land waar rivieren traag doorheen stromen, is dankzij woest rechts de laatste jaren veranderd in een wildwaterbaan waar menig Amerikaans pretpark de vingers bij aflikt. Heel even leek deze week de traditionele rust weer terug te keren. Er gloorde een sprankje hoop, van het soort dat zeldzaam is geworden in de politiek. Bij Pauw & De Wit toonden Jetten en Bontenbal zich dinsdagavond bereidwillige, verstandige mannen die het goed met elkaar kunnen vinden. Precies het soort saamhorigheid waar een groot deel van Nederland naar snakt, na jarenlang Haags geruzie. In de studio van De Nieuws BV glunderde Peter Kee, de invloedrijke politiek redacteur van de talkshow, dat er misschien voor de Kerst al een coalitie rond was. Hij was immers bedolven onder de reacties van kijkers die spraken van “een verademing”. Begrijpelijk. Even naar lucht kunnen happen, nu we al meer dan twee jaar opgesloten zitten in de gierput van ultrarechts waar alles shit wordt. Het heet niet voor niks de onderbuik.

Maar een dag later ging de op een kier geopende deur alweer op slot. Yesilgöz zei dat ze er niet over peinsde de deur te openen. Het is over rechts of anders niet. De VVD wil D66 dwingen tot een coalitie waar JA21 deel van uitmaakt. Een bizarre politiek die me soms doet denken dat Yesilgöz slechts één missie heeft: voorkomen dat er een regering komt die maatregelen tegen Israël neemt. Dat is immers het onderwerp waar ze altijd het felst op is.

We leven dankzij de VVD in een land van de casinopolitiek: de hele toekomst inzetten op één kleur en gokken dat je wint. D66 moet dan wel JA21 van Joost Eerdmans en Ingrid Coenradie accepteren als coalitiepartner. Die twee, beiden afkomstig uit Leefbaar Rotterdam, vormen daarbij het probleem niet. Het is vooral de rabiate haatkraaister Annabel Nanninga (de A van JA21) die met haar onversneden racisme en antisemitisme regeringsdeelname in de weg zit. Maar misschien dat na het vorige succes een nieuwe JA21-special bij Pauw & De Wit de geesten kan rijpen voor de nu ondenkbare samenwerking. Bijvoorbeeld via een duet van Coenradie en Jetten. In de door kijkcijfers geregeerde tv-wereld is immers niets te gek en Den Haag holt er graag achteraan.

De verwachting is dat de onderhandelingen nog weken gaan voortslepen. Er komen gemeenteraadsverkiezingen aan en partijen willen zien of ze daarmee hun positie aan kunnen versterken. Dat deed me denken aan de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 en de bizarre wending die daar plaatsvond. Joost Eerdmans was toen lijsttrekker van Leefbaar Rotterdam. Hij had 4 jaar eerder de verkiezingen gewonnen en de partij omgevormd tot het soort conservatieve volkspartij dat hij ook met JA21 voor ogen heeft. Uiterst rechtse opvattingen maar zonder de permanente moslim- of migrantenhaat van de PVV. Niet uit principe maar omdat onder die kiezers ook veel conservatieve stemmen zijn te winnen. Denk aan Coenradie die in de landelijke media opzien baarde met haar uitspraak “ja… eh… prima” op de vraag wat ze van de islam vindt. De verandering die Eerdmans inzette leidde in Rotterdam indertijd tot een veel redelijker politiek klimaat waarin zelfs gesproken werd over een coalitie van Leefbaar met de PvdA.

Die normalisering was van korte duur. Wilders zag de afname van haat tegen moslims met afgrijzen aan.Hij kondigde aan Leefbaar Rotterdam keihard te gaan afstraffen. Hij zou mee gaan doen met de gemeenteraadsverkiezingen en Leefbaar Rotterdam van de kaart vegen.

Eerdmans panikeerde. De milde toon verdampte. Plots ging hij tekeer tegen islamitische winkeliers - serieus - en zocht een coalitie met Thierry Baudet, die toen net bij de provinciale verkiezingen de grootste geworden. Wilders slaagde er kortom in Eerdmans in een ommezwaai te laten maken. Er is alle kans dat de PVV-dictator dat opnieuw gaat doen als JA21 met D66 in zee wil gaan. Grote kans dat Eerdmans daar weer nerveus van wordt want volgens een peiling van de NOS heeft JA21 een derde van zijn zetelwinst te danken aan overgestapte PVV-stemmers.

Hoe het destijds afliep met de PVV-dreiging in Rotterdam? Leefbaar verloor inderdaad kiezers maar zoals gebruikelijk maakte Wilders er een puinhoop van. Een groots aangekondigde PVV-demonstratie trok amper deelnemers. Zijn lijsttrekker bleek al na een dag een antisemiet die de Holocaust ontkende. Er kwam een opvolger die behoorde tot de categorie politiek verwarde personen. Hij behaalde slechts één zetel en slaagde er vervolgens in ruzie te krijgen in zijn eenmansfractie tot en met rechtszaken aan toe. Het pijnlijke debacle is Wilders, zoals gebruikelijk, nooit nagedragen. En Eerdmans behoort tot de politieke stroming die weinig wil leren van de geschiedenis, dus misschien raakt hij gewoon opnieuw in paniek als Wilders begint te brullen. Dan deinst D66 terug en beginnen in maart de coalitieonderhandelingen weer van voren af aan.

En in Rotterdam? Daar bezorgde de joviale Vincent Karremans de VVD een historische overwinning. De stad wordt al jaren bestuurd door een coalitie van Leefbaar, D66, VVD en Denk(!). Met het CDA erbij is die combinatie in de Tweede Kamer goed voor 78 zetels… Ondenkbaar? Dat is niets meer in Den Haag. Bedenk zelf welke sta-in-de-weg je er wel voor op moet ruimen.