Clusterbommen: niet gebruiken en dus ook niet in investeren

Een voorbeeld hiervan is de motie Van Velzen/Van Dam (SP, PvdA) uit december 2009 waarin wordt opgeroepen tot een verbod op investeringen in clustermunitie. Vanavond vindt in de Kamer een spoeddebat plaats over deze motie die de regering weigert uit te voeren.

In maart 2010 lieten (inmiddels demissionair) ministers de Jager (Financiën) en Donner (Sociale Zaken) echter weten de motie niet uit te willen voeren. In het  spoeddebat dat vanavond plaatsvindt kunnen Kamerleden niet alleen aangeven dat moties niet vrijblijvend zijn, het biedt ze eveneens de kans om er voor te zorgen dat  het gewenste verbod op investeringen in clustermunitie er alsnog komt. Met zo´n verbod zou Nederland zich aansluiten bij landen als België, Ierland, Luxemburg en Nieuw Zeeland, die investeringen in clustermunitie hebben verboden. In Zwitserland werd  een soortgelijke motie als die in Nederland aangenomen, en ook in Denemarken, Duitsland en Italië zijn discussies gaande over dit onderwerp. Verder is het niet onbelangrijk dat het Verenigd Koninkrijk op 4 mei 2010  aangaf directe investeringen in clustermunitie producenten te verbieden en dat Frankrijk op 20 juni verklaarde directe en indirecte investeringen niet langer toe te staan. De oproep vanuit de Kamer om  investeringen in clustermunitie te verbieden komt dus zeker niet uit de lucht vallen en past binnen het Nederlands beleid om clustermunitie wereldwijd uit te bannen. Waarom weigeren de ministers deze motie dan uit te voeren?

In een brief aan de Tweede Kamer in maart 2010 schreven demissionair ministers de Jager en Donner dat een verbod zou  getuigen van “symboolwetgeving met averechtse werking”. Daarnaast zou wetgeving niet implementeerbaar zijn. Hoe een verbod op investeringen in clustermunitie een averechtse werking zou hebben is niet helemaal duidelijk. Maar deze uitspraak getuigt hoe dan ook van weinig vertrouwen in de maatschappelijke betrokkenheid van financiële instellingen. Dit terwijl veel financiële instellingen na een uitzending van Zembla in 2008, die investeringen in clusterbommen  door Nederlandse pensioenfondsen en banken aan het licht bracht, zelfstandig besloten om niet langer in clustermunitie producenten te investeren.

Als vele financiële instellingen een uitsluitingsbeleid kunnen implementeren moet het voor de Nederlandse overheid ook mogelijk zijn om wetgeving op te stellen en te handhaven. Sterker nog, wetgeving en duidelijke richtlijnen vanuit de overheid leiden voor financiële instellingen tot transparantie, duidelijkheid en een level playing field. Niet voor niets spraken  een aantal financiële instellingen (b.v. MN Services, APG, ASN Bank) al eerder hun steun uit voor wetgeving omtrent directe investeringen in clustermunitie. Een snelle rondvraag bij Nederlandse financiële instellingen leert echter dat zij niet geconsulteerd zijn voordat de ministers besloten de motie naast zich neer te leggen. Een gemiste kans. Ministers de Jager en Donner hebben de motie over investeringen in clustermunitie aldus zonder gedegen onderzoek naast zich neer gelegd. De wijze waarop de motie terzijde wordt geschoven doet denken aan de lach van voormalig minister Financiën Zalm die ooit riep “we voeren de motie toch niet uit”. We hopen dan ook dat de Kamer vanavond haar tanden laat zien en besluit dat investeringen in clustermunitie verboden moeten worden. Immers, als we niet willen dat  clusterbommen worden gebruikt, moeten we er ook voor zorgen dat er niet langer in de producenten van deze wapens wordt geïnvesteerd.

Roos Boer schreef dit stuk samen met Miriam Struyk. Zij zijn beiden werkzaam bij vredesorganisatie IKV Pax Christi