De klassiekers van Disney als reallife versie. Maar waarom?

Op de vraag waarom Disney oude wijn in nieuwe zakken doet, waarom het systematisch van hun klassieke animaties reallife versies aan het maken is, is eigenlijk een betrekkelijk eenvoudig antwoord te geven: omdat het publiek, oud en jong er likkebaardend naar uitkijkt en, als de film er is, in groten getale naar toe gaat. De nostalgie voor volwassenen, gecombineerd met de klassieke verhalen voor kinderen die worden afgetopt met spectaculaire special effects, blijkt een winnende en daarmee commercieel interessante formule. De afgelopen jaren bleek al dat de live-action versies van onder meer Alice in Wonderland (2010), Maleficent (2014), The Jungle Book (2016) en The Beauty and the Beast (2017) er als zoete koek ingaan. Natuurlijk produceerde Disney naast animatie altijd al reallife films en werden er al eerder reallife versies gemaakt van tekenfilms, zelfs goedlopende zoals 101 Dalmatians met Glenn Close als Cruella de Vil, in 1996 een kaskraker. Maar pas sinds enkele jaren lijkt Disney zich er goed van doordrongen dat het op een goudmijn zit. Op de laatste grote conferentie in juni in Los Angeles werd bekend gemaakt dat er de komende jaren zo’n zestien klassieke titels op de rol staan om een remake-behandeling te krijgen, waarbij er een aantal in het oog springen. Wat te denken van Dumbo (1941), het olifantje met zijn grote oren, dat met zijn oorlogsanthologieën en door alcohol benevelde visioenen destijds al meer was dan een animatie voor kinderen? En hoe zullen ze het eveneens aangekondigde The Lion King aanpakken, een van de nieuwe Disney klassiekers, waar geen mensen in zitten?

Hoewel Disney spreekt over remakes, blijkt uit de films die afgelopen jaren al zijn gemaakt, duidelijk dat er losjes wordt omgegaan met het bestaande materiaal. Kijk naar Alice in Wonderland, dat in de handen van Tim Burton (ook de regisseur van Dumbo) een stuk duisterder werd dan het origineel terwijl hij ook de rolverdeling aanpakte: de Mad Hatter, gespeeld door Johnny Depp was duidelijk een grotere rol toebedeeld dan in de originele tekenfilmversie.

Het lijkt eerder uitzondering dan regel dat er wat met het oorspronkelijke materiaal gebeurt. Zo is in Maleficent, gebaseerd op Sleeping Beauty, de animatie uit 1959, het perspectief verlegd naar de slechterik, gespeeld door Angelina Jolie. Wie is die heks eigenlijk die de vloek uitspreekt waardoor Doornroosje zich op haar 18de prikt aan een spinnenwiel en waardoor wordt deze slechterik gedreven? De modificatie van het origineel legde Disney geen windeieren: de film bracht maar liefst 240 miljoen dollar op en een vervolg is in de maak.

Cinderella uit 2015 ging zelfs nog verder, want waar waren de liedjes gebleven die het origineel uit 1950 nog zo hadden doen zwingen? Want ook dat element uit de klassieke Disney wordt in de reallifeversie niet automatisch overgenomen. Dat de verhalen worden gemoderniseerd, is emancipatorisch gezien meegenomen. Zo is Belle, gespeeld door Emma Watson in de remake van The Beauty and The Beast een stuk feministischer dan het liefelijke blonde tekenfilmfiguurtje uit het origineel. Sowieso kan Disney met zijn nieuwe versies de kritiek weerleggen dat het een chauvinistisch, wit georiënteerd bedrijf is. Al valt dat nog niet mee.

Laten we in dit opzicht kijken naar twee van de zestien projecten die zijn aangekondigd en al wat verder in productie zijn: Aladdin, dat eind mei in de bioscoop verschijnt, en Mulan. In alle twee de films worden de hoofdrollen in de originele tekenfilmversie, niet gespeeld door blanke Amerikanen, maar respectievelijk door een Arabier en een Chinees meisje. In een animatie kom je daamee makkelijker weg dan in een reallife versie. Ogen zijn met een streek tot spleetjes getekend, een gezicht een tintje donkerder gemaakt, maar om een Chinese actrice te vinden die voldoet aan de Amerikaanse smaak, laat staan een Arabische acteur die nu eens niet wordt gecast als terrorist maar als good guy, blijkt nog niet mee te vallen. Vooral die laatste bezorgde de makers van de reallife versie hoofdpijn. Aladdin-regisseur Guy Ritchie riep in eerste instantie geen Indiase of Arabische acteur te kunnen vinden die aan de eisen voldoet, dus én kan acteren én kan zingen. Het deed de critici met de wenkbrauwen fronsen. Want is het niet vreemd dat er een Indiase acteur gezocht wordt om een Arabier te spelen? En is het niet nog gekker dat deze tot op heden niet is gevonden in een land waar het met dank aan Bollywood uitpuilt van de getalenteerde zingende en acterende acteurs? Uiteindelijk werd er gekozen voor de in Egypte geboren acteur Mena Massoud.

In een eerder stadium was er sprake van een Maleficent-bewerking van het oorspronkelijke materiaal: niet Aladdin zou de hoofdrol spelen, maar de film zou zich richten op de ‘Genie’, gespeeld door Will Smith. Die aanpak werd later geschrapt, waarna men terug is gegaan naar het originele uitgangspunt met Aladdin als belangrijkste personage en de geest die uit de wonderlamp komt als belangrijk bijfiguur.

Opmerkelijk is dat er al eerder een Aladdin-gate is geweest. Toen in 1992 de 31ste animatiefilm van Disney het licht zag, was de kritiek niet van de lucht geweest: de Arabieren waren getekend met haakneuzen en dikke lippen terwijl Aladdin en prinses Jasmine er uit zagen als blanke Amerikaanse tieners. Blijkbaar is het ongelooflijk ingewikkeld hier de goede toon te vinden en ook nu weer was er angst voor white-washing van de personages.

Toch is uiteindelijk de vraag of al deze nieuwe versies net zo’n indruk zullen maken als ooit de originelen die in al hun eenvoud nog altijd appelleren aan een jong publiek, generatie op generatie. Het is dan ook te hopen dat Disney ook door blijft gaan met tekenen. Met het bedenken van kleine, archetypische verhalen, met een held of heldin, een dier en doorspekt met liedjes. Misschien heeft een film als Frozen voor ons volwassenen niet meer de klare lijnen en primaire kleuren van een Pinokkio uit onze jeugd, maar het is wel Disney in oervorm: betoverend in zijn dramatische eenvoud.