Column: Het leven van een moordenaar gaat niet over rozen

De fictieve antiheld Tom Ripley was altijd al een balanceeract. In de miniserie Ripley kan zelfs de maker weinig sympathie voor hem opbrengen.

Wat ultieme fictieve slechteriken betreft is Hannibal Lecter (in 1981 in het leven geroepen door schrijver Thomas Harris) mijn favoriet. Maar Tom Ripley uit The Talented Mr. Ripley (1955) van Patricia Highsmith verdient zeker een speciale vermelding. Beide literaire creaties hebben ook wel wat overeenkomsten: ze zijn narcistisch, manipulatief, en totaal onverschillig waar het de gevoelens en het welzijn van anderen betreft.

Toch zijn er twee belangrijke verschillen: waar Lecter in de kern heel goed lijkt te weten wie hij is, is Ripley vooral heel goed in doen alsof. Tom Ripley is voor Ripley evenzeer een rol die hij zichzelf aanmeet, eigenlijk niet zo heel anders als wanneer hij zich voordoet als Dickie Greenleaf, erfgenaam van een scheepsmagnaat.

Ook de manier waarop beide heren moorden verschilt. Lecters moorden zijn vaak gedetailleerd, met zorg uitgewerkt en met flair uitgevoerd (zeker in de serie Hannibal met Mads Mikkelsen in de hoofdrol). Bij Ripley zijn de moorden (en de afhandeling ervan) meer slordig en onbeholpen, meestal uitgevoerd met welk bot voorwerp (een roeispaan, een kristallen asbak) er maar net voorhanden is. Waar Lecter met zijn moorden de wereld toch – op zijn verwrongen manier – een beetje beter wil maken (vooral onbeschofte mensen moeten het ontgelden, en muzikanten die geen toon kunnen houden), moordt Ripley puur omdat het voor hemzelf beter is. Mensen zijn voor hem vooral gebruiksvoorwerpen. En een dode Dickie komt hem beter uit dan een levende.

Ondanks dit alles, leef je toch met het personage mee. Dat is de kracht van Highsmiths creatie. In de miniserie Ripley (sinds vorige week te zien bij Netflix) is die intermenselijke connectie moeilijker te vinden. Gespeeld door Andrew Scott (Fleabag, All of Us Strangers) is dit de meest afstandelijke versie van Tom Ripley tot nu toe, een rol die over de jaren ook is vertolkt door onder anderen Alain Delon, Matt Damon en Dennis Hopper. Er spreekt geen enkele emotie uit zijn ogen, of hij nu met levende mensen optrekt, of hun lijken probeert weg te werken.

Deze antipathie lijkt, interessant genoeg, gedeeld te worden door de maker zelf (Steven Zaillian, showrunner van The Night Of en scriptschrijver van Schindler’s List en toevallig ook de film Hannibal). Wat betreft plot is Ripley misschien wel de meest trouwe adaptatie van The Talented Mr. Ripley, maar toch zit de serie daarnaast vol extra kleine irritaties en tegenslagen. Een lift die buiten werking is, net wanneer Ripley vanaf vierhoog een lijk naar beneden moet brengen. De weelderige hotelsuite waar hij alleen heel even aan heeft kunnen ruiken, maar die wel bij hem in rekening wordt gebracht. De taxichauffeur die voor een onnodige rit om een exorbitante vergoeding vraagt.

Het zijn geen onoverkomelijke obstakels; meer de kiezelsteentjes in een schoen die zijn weg op het criminele pad net iets minder comfortabel maken.

Bregtje Schudel en Omar Larabi schrijven per toerbeurt wekelijks over wat hen opvalt op het gebied van series en/of films.