Column: bij de Oscars neemt Amerikaans chauvinisme het op tegen diversiteit

Gesteggel over niet-Engelstalige documentaires die zijn genomineerd bij de Oscars legt een welbekend probleem opnieuw bloot: de dominantie van Engelstalige films (én series).

In het mediatijdschrift Variety verscheen deze week een stuk over de wijze waarop Amerikaanse documentairemakers verbolgen zijn over de Oscarnominaties in de documentairecategorie. Dit jaar leggen goed ontvangen Amerikaanse films als American Symphony (een portret van Jon Batiste en zijn echtgenote Suleika Jaouad) en Still: A Michael J. Fox Movie het af tegen internationale titels als Four Daughters van de Tunesische Kaouther Ben Hania, The Eternal Memory van de Chileense Maite Alberdi en To Kill a Tiger van Nisha Pahuja. Documentaireveteraan Sam Pollard, bekend van MLK/FBI (2020), beklaagt zich hierover: 'De buitenlandse leden van de Academy geven geen fuck om Amerikaanse films', vindt hij.

Dat is een interessante bespiegeling. Pollard lijkt hiermee kritiek te leveren op de toegenomen diversiteit onder de stemgerechtigden. De laatste jaren werden veel niet-Amerikaanse documentairemakers uitgenodigd om lid te worden van de Academy. Het kan zijn dat de keur aan niet-Amerikaanse Oscargenomineerden hier een gevolg van is. Ironisch genoeg is dat natuurlijk juist wat de Academy wil: méér diversiteit. Of bedoelt Pollard dat de snubs, de bovengenoemde films die het niet hebben gehaald, beter zijn? Dat zou quatsch zijn: er valt stuk voor stuk iets wezenlijks te zeggen over de films die zijn genomineerd.

Pollards observatie is simpelweg stupide. Maar hij is niet de enige met deze mening: er wordt nu zelfs geopperd om misschien gewoon een Amerikaanse documentairecategorie te introduceren, naast een buitenlandse. Potsierlijk. En buitengewoon chauvinistisch. En bovendien een akelige, maar misschien ook wel typisch Amerikaanse reflex. De winnaarsmentaliteit is in het gedrang, en types als Pollard kunnen dan kennelijk niet meer rationeel en pragmatisch redeneren – dan beginnen ze op emotie te spelen. Ook ironisch: Pollard maakt geëngageerde films, onder meer dus over Martin Luther King en over en mensenrechtenactivist Arthur Ashe (Citizen Ashe, 2021). Je zou dus verwachten dat hij diversiteit (kom op, drie vrouwen zijn genomineerd!) zou omarmen.

Ik hoop dan ook dat deze ontwikkeling doorzet. Leidt tot meer internationalisering. Meer samenwerkingsprojecten. Meer kruisbestuiving. En bovenal: dat de wereld van het televisiedrama ook meer internationaliseert. We zien daarvan al kleine stapjes: de populariteit van HBO-serie De Geniale Vriendin, de (naar verluidt) kijkcijferhit La Casa de Papel bij Netflix. Als Amerikanen daar naar beginnen te kijken, dan wordt het in sommige kringen noemenswaardig, zo werkt dat nu eenmaal. Dan staat het op de kaart. Als types als Pollard niet-Amerikaanse producties liever links laten liggen, dan zullen die mooie niet-Amerikaanse documentaires ook niet worden genomineerd.

En dus zie je vooralsnog in televisieland dat het Amerikaanse of Engelstalige drama (we moeten Britse misdaaddrama’s ook niet over het hoofd zien) domineert. Die dominantie gaat gepaard met vaste formules waarin de verwachting van de kijker centraal staat. Terwijl televisieseries nog veel meer (zie de usual suspects als Breaking Bad of Mad Men) om de personages moeten draaien. Misschien gecombineerd met een interessante, gedurfde vorm. Het lijkt me wel wat, dat de Emmy’s over enkele jaren enkele categorieën openstellen voor niet-Engelstalige producties. Want net zoals er meer is dan Engelstalige films, komen niet-Engelstalige televisieseries bij Amerikanen ook steeds meer op de radar. Die pluriformiteit is alleen maar goed.

Omar Larabi en Bregtje Schudel schrijven per toerbeurt wekelijks over wat hen opvalt op het gebied van series en/of films.