Woningnood: hoe willen gemeentebestuurders dat oplossen?

Wat doen gemeentebestuurders en welke plannen hebben zij bijvoorbeeld voor de woningnood? De Nieuws BV vraagt het twee wethouders uit twee verschillende gemeenten.

Bas Kurvers is de wethouder op dat thema in Rotterdam: een stad met zowel dure hoogbouw als veel armoede en sociale huur. Kurvers: ‘Dit thema leeft ontzettend. Vier jaar geleden begonnen wij met een ontzettende urgentie om te bouwen. Er was geld geregeld, we kwamen uit de tijd van de financiële crisis. Er waren geen plannen meer, er waren geen mensen meer. En ergens na twee jaar sprak de Kamer in één keer over wooncrisis en woningnood. Dat is echt wel veranderd in de afgelopen vier jaar.’ 

Woningcrisis
Die woningcrisis kwam niet als een verrassing: ‘Er waren een aantal dingen waarvan je op je klompen kon aanvoelen dat dat niet goed zat.’ Een voorbeeld daarvan is de bouw van woningen: ‘Rotterdam heeft op het dieptepunt van de financiële crisis maar 700 huizen gebouwd, terwijl er per jaar 3000 à 4000 bij moeten komen. Dus dat is veel te weinig.’ Toch spelen er ook externe factoren mee, licht Kurvers toe: ‘Zoals rentestand die ontzettend laag is. Dat zorgt er gewoon voor dat geld op de bankrekening helemaal niks meer waard is. Dat kleine beleggers hun toetreding doen tot de woningmarkt en vaak de hoge huren vragen, en dat dat echt de wijken ontwricht. Dat is wat ik zie gebeuren de afgelopen tijd.’

Bijbouwen? 
Het oplossen van de woningnood gaat veel verder dan bijbouwen, vertelt hij: ‘Het begint met de urgentie van bijbouwen. Maar je ziet dat het ook gaat over een eerlijkere woningmarkt, over een verhuurvergunning, over hoe studenten aan een woning komen, over hoe te zorgen dat ouderen in hun wijk kunnen blijven wonen, en over hoe we de wanpraktijken in de stad aanpakken.’

Studenten
Ook Fleur Spijker (D66), de wethouder op dat thema in studentenstad Leiden, houdt zich hiermee bezig: ‘In Leiden is er natuurlijk net zo goed als in andere steden sprake van enorme woningbehoefte. Wij hebben dus ook bepaald aan het begin van deze collegeperiode dat we 8500 woningen en 2700 studenteneenheden willen bouwen, en daar zijn we gewoon knetterhard mee aan de slag gegaan. Wat mij betreft is het vooral ook bouwen en inderdaad de passende woning krijgen bij de persoon die ook de woning zoekt.’

Hier zijn ze al jaren geleden mee begonnen, licht ze toe: ‘Wij hebben nu een prachtige woningbouwmonitor en die laat ook zien dat we behoorlijk op koers liggen, sterker nog, een stuk voorlopen. (...) er wordt echt enorm gebouwd.’

Oplossen
Volgens Spijker is de woningcrisis opgelost op het moment dat er weer een balans is ontstaan: ‘Dat er voldoende woningen zijn toegevoegd. Maar er zijn ook landelijke zaken, zoals net ook genoemd door Kurvers: de lage rentestand, de hypotheekrenteaftrek. Wat ook maakt dat er een enorme druk is op die woningmarkt. En dat lossen wij natuurlijk lokaal niet op, maar wat we wel kunnen doen, doen we. Namelijk: bijbouwen.’

Reacties
Spijker merkt dat bouwplannen veel oproept in de samenleving: ‘Als je dan stevig bouwplannen hebt - dus met flinke aantallen woningen - dan vinden mensen in de bestaande stad dat heel erg spannend. Daarom is het nodig dat je koers houdt, input ophaalt voor de bouwplannen, en dat je op het moment dat die worden vastgelegd ook echt zorgt dat het gerealiseerd gaat worden.’ Dat merkt ze ook bij de verkiezingen: ‘Er zijn ook mensen die dicht bij die bouwplannen wonen en zich afvragen of dit echt moet, vanuit een angst van wat er gaat komen. Tegelijkertijd weten we dat er voldoende woningen nodig zijn.’

Kurvers onderstreept dit: ‘Bouwen is toch de beste manier om te zorgen dat er genoeg huizen zijn voor iedereen. (...) de mensen die nog geen huis hebben willen heel graag dat er gebouwd wordt. Maar de mensen die in die stad zijn maken zich zorgen over hoe de stad zich ontwikkelt. Die komen vaak spreken én klagen over dat hun uitzicht zal veranderen. Of: “Dat is de plek waar ik mijn hond uitlaat.” Dat zijn trouwens vaak mensen die al een huis hebben.’ 

Mensen
Volgens Kurvers is het als wethouder belangrijk om een gezicht te geven aan alle mensen die een huis zoeken: ‘Op verjaardagen is het thema wonen een soort splijtzwam die door vriendengroepen heen loopt. Ik kom heel veel studenten tegen die het nu niet meer lukt om in Rotterdam te blijven wonen, na een studentenkamer of studentenhuis. Ik kom heel veel starters tegen die net die stap naar het koophuisje niet kunnen maken. Er zijn mensen die al wel dat huis hebben. Dat is gewoon niet eerlijk verdeeld op dit moment.’

Gevolgen
De situatie op de huizenmarkt heeft verregaande gevolgen, licht hij toe: ‘Dat drukt psychisch op ze. Mensen die ook samenwonen uitstellen of zelfs kinderen krijgen uitstellen. Mensen die teruggaan naar hun ouders en hun oude kamer bewonen, in plaats van een stap zelfstandig maken. En dat zijn hartverscheurende verhalen, vind ik persoonlijk.’

Rol als wethouder
Wethouders kunnen lokaal een rol spelen op dat vlak, legt Kurves uit: ‘Ik denk dat je als wethouder heel erg het oog op de bal moet houden aan wat je lokaal kunt doen.’ Voorbeelden daarvan zijn onder andere: ‘We hebben een zelfbewoningsplicht ingevoerd, zodat mensen die een huis kopen daar echt zelf gaan wonen. We hebben in een hele wijk de verhuurdersvergunning ingevoerd, omdat we zien dat huisjesmelkers de leefbaarheid uithollen met te hoge huren.’ Maar voor sommige dingen heb je het Rijk nodig, vertelt hij: ‘Als wethouder heb je je te houden aan de wet. Als je het bijvoorbeeld hebt over de hoge huren, dan wil je die foute gasten pakken waar het pijn doet: de portemonnee. Dan heb je wetgeving nodig die dat mogelijk maakt.’