Hoe maakt Amber Kortzorg Kassa inclusiever?

Kassa (sinds 1989) past naadloos in (BNN)VARA’s lange consumentprogramma-traditie. We liepen een dag mee op de redactie.

Waar is ze, waar is ze? Opeens is er consternatie achter de schermen bij Kassa, tien minuten voordat ze live op zender gaan. Presentatrice Amber Kortzorg (31) is kwijt. Net zat ze nog aan het Surinaamse buffet, even te praten met een van de gasten. Maar daar is ze niet meer. En ook niet in haar kleedkamer. En haar telefoon neemt ze ook al niet op en, oh, die klok: nog negen minuten. Maar daar zul je haar hebben, in looppas de trap af. ‘Ik kom, ik kom, ik kom.’

Pfff, klinkt het. Het is het eerste moment van de dag waarop er stress in de studio is. Er staat een overzichtelijke uitzending op het programma, zo eentje zoals ze er al zoveel hebben gemaakt hier. Want als er één ding te zeggen valt over het team dat Kassa maakt, dan is het dat ze honkvast zijn. Vrijwel iedereen werkt er al jaren, sommige tien, twintig of vijfentwintig jaar zelfs. Dan word je niet snel nerveus meer.

De geschiedenis van Kassa is een lange. Eerste uitzending: 1989. Maar al in 1965 was er het VARA-consumentenprogramma Koning klant, dat vanaf 1983 verder ging als Konsumentenman. Bonje tussen Marcel van Dam en Frits Bom deed dat programma de das om, waarna Felix Meurders het programma Kassa bedacht en vervolgens jarenlang presenteerde, van 1989 tot 2011. Met recht Mister Kassa dus, maar achter de schermen lopen er genoeg rond die inmiddels ook aanspraak maken op die titel.

Marjolein Mekkes bijvoorbeeld, doet al ruim twintig jaar de productie voor Kassa en heeft er nog altijd evenveel lol in. In de kleedkamer naast de set: ‘Wie je het ook vraagt hier, allemaal hebben ze in ieder geval een reden om hier zo graag te willen werken: rechtvaardigheidsgevoel. Het gevoel dat je een vuist kan maken tegen bedrijven of overheden die zich te vrij wanen om te doen wat ze willen. Heerlijk maar vooral belangrijk om daar tegenin te gaan.’

En dat doen ze, al een hele tijd dus. Nog zo’n oudgediende is Willem, 71 jaar, en vandaag bij uitzondering niet op de set. Covid heeft hem te pakken. Moet gezegd: vandaag had hij ook weinig te doen gehad. Hij is verantwoordelijk voor alle veranderingen op de set, wat varieert van het opblazen van zwembadjes tot Alkmaarse kaasdragers neerzetten voor een item over kaas. Maar vandaag niks geks: hoogstens de waterglazen die nog even gepoleerd worden voor Kortzorg en de gasten. Alle tijd daarvoor, en ook om even een groepsfoto voor Willem te maken. We denken aan je, alles onder controle – zulke dingen krijg je ervan als je al zolang met elkaar samenwerkt.

Niet dat Kassa in al die jaren onveranderd is. De laatste jaren is het tempo omhooggegaan, met meer items per uitzending, meer rubrieken ook, dynamischere cameravoering, andere vormgeving en vooral: een nieuwe gezicht. Sinds januari 2020 presenteert Amber Kortzorg het programma nadat ze eerst de rubriek ‘De belbus’ deed. Als een vis in het water voelt ze zich er, ook alweer vanwege die ene gemene deler hier: rechtvaardigheidsgevoel. Ook bij haar zit dat diep.

Kortzorg. ‘Mensen die niet gehoord worden een stem geven; dat heb ik altijd belangrijk gevonden. Als kind op school kwam ik al op voor klasgenoten die gepest werden.’

Als puber wilde ze vj bij TMF worden. Net toen ze haar televisiedromen losgelaten had, kwam Kassa. Even moest ze wennen aan haar nieuwe rol als het gezicht van het programma.

‘Het duurde een paar uitzendingen voordat ik van m’n wedstrijdspanning af was,’ vertelt ze. ‘En nog steeds kijk ik de uitzending altijd terug om te zien wat er beter kon. Hier had ik iemand meer de ruimte moeten geven, of hier had ik moeten doorvragen – dat soort dingen. En wat vaak terugkomt is dat ik m’n gezicht raar in de plooi heb. Dan zit ik zó in het gesprek dat ik vergeet om een beetje neutraal te blijven kijken. De kijker ziet dan aan m’n uitdrukking wat ik ervan vind. Als ik denk: volgens mij klets jij uit je nek, dan ga ik ook zo kijken. Daar moet ik aan werken.’ Vandaag geen confronterende interviews. Het meest schurende item over reclames voor online gokken moet het doen zonder casinocoryfeeën in de studio. Jammer, want Kortzorg houdt van de confrontatie. Vooral als het lukt natuurlijk, zoals laatst, bij een item over woekerpolissen.

Kortzorg: ‘Toen zaten hier twee mannen in grijze pakken, grijze bankantwoorden te geven. Het is me toen gelukt om het menselijk te maken door echt te gaan staan voor de consument die benadeeld werd. Natuurlijk bleven ze om de hete brij heen draaien totdat er geen hete brij meer was om omheen te draaien want we hadden de kern te pakken. Dat was echt fijn. En ook het succes van een goede voorbereiding van de redactie. De sfeer is hier: iedereen is gelijk. Dus elke uitzending voelt als iets van ons allemaal.’ Haar rol wil ze dus niet te groot maken, maar voor één ding voelt ze zich wel bij uitstek verantwoordelijk: Kassa inclusiever maken. Gaat aardig maar kan beter, vindt Kortzorg.

‘Ik weet dat het mijn collega’s ook bezighoudt, maar het is een thema dat voor mij – met een Surinaams-Nederlandse vader –natuurlijk groot is, het zit altijd in m’n achterhoofd. Iemand die minder multicultureel is opgegroeid zal altijd nog een denkstap moeten maken daarin. Is ze het inclusieve geweten van Kassa? Ik denk het wel, samen met Ciana Mayam van ‘De belbus’. Door er steeds weer over te beginnen, continu mee bezig te zijn. Een onderwerp als waarom make-up voor donkere huidskleuren vaak duurder is: dat opent ogen, bij de kijker, maar ook hier op de redactie. Maar het gaat er nu juist om dat het ook in de andere onderwerpen zit, zonder dat het erover gaat. Dus óók diversiteit zoeken als we een tandarts, hoogleraar of advocaat willen uitnodigen. Dat is normalisering, en dát is vooruitgang.’ Inmiddels staat Kortzorg waar ze moet staan, voor de camera.

In de regieruimte tellen ze af. Tien seconden nog, veel plezier allemaal en dan: live. Het wordt een uitzending uit het boekje. Over statiegeld op sapflesjes, waar de grote retailers op een slinkse manier onder het statiegeld uit proberen komen. Een tik op de vingers van Kassa kunnen ze krijgen.

Volgende item, over gestegen prijzen in de supermarkt, met supermarktdeskundige Paul Moers. Eerst bij het groenteschap, bij de cherrytomaatjes. Duurder geworden, en flink ook. Moers weet waarom: de gestegen energiekosten in de kassen en de transportkosten die ook al omhooggeschoten zijn. ‘Dan betaal je dus een vermogen voor dit soort tomaatjes’, zegt-ie, en door naar de sperziebonen. Ook duur, en waarom? Moers: ‘Omdat deze niet uit Nederland komen maar uit Sénegal. Dan kun je wel nagaan wat het kost om die hierheen te krijgen.’ En verder, naar het brood (duurder), de koffie (veel duurder) en de wijn (mislukte druivenoogsten, ook duurder dus). In de studio zit Arjan Vliegenthart – directeur van het Nibud – voor de duiding. Goeie prater, zeggen ze in de regiekamer, fijn om naar te luisteren.

Uitgebreid is het item over online gokken, met een reportage, infographics – mooi gelukt, zeggen ze in de regiekamer – en Tony van Rooij van het Trimbos instituut over de verslavende werking van gokken.

Het ouderwetse Kassa-gevoel komt van ‘De belbus’, met een gedupeerde consument, wiens seniorenstoel (drieduizend euro) maar niet geleverd wordt. Smoesjes, kastje naar de muur, totdat Ciana Mayam namens Kassa verhaal komt halen: alles opgelost, met de welgemeende excuses.

En dan hebben we nog een item over paraplus. Of nou ja, eigenlijk over de maatschappelijke verantwoordelijkheid die we als consument hebben om geen goedkope zooi uit China te kopen waar we niks aan hebben.nKortzorg, na afloop: ‘Die paraplus, dat lijkt misschien klein. Maar ook in zulke onderwerpen zit rechtvaardigheid. En een groter thema dan rechtvaardigheid kan ik me bijna niet bedenken.’