Jan van Poppel: 'Femke Wiersma is vermoedelijk een geit'

Columnist Jan van Poppel zag hoe minister Femke Wiersma opnieuw twijfels plaatst bij het rapport van de Gezondheidsraad over geitenhouderijen. Hij vraagt zich af welke bijzondere logica daar precies achter schuilgaat.

Ik heb lang getwijfeld of ik dit op papier zou zetten, maar soms verdienen de feiten het om onthuld te worden.

Deze week concludeerde de Gezondheidsraad dat mensen die binnen vijfhonderd meter van een geitenhouderij wonen, 73 procent meer kans hebben op een longontsteking dan andere Nederlanders. 73 procent. De Gezondheidsraad concludeerde ook dat er zo snel mogelijk moet worden ingegrepen in die mekkerende sector.

Al in februari deed het RIVM onderzoek naar geitenstallen. Ze vonden ziekmakende bacteriën bij omwonenden; bacteriën die rechtstreeks terug te leiden waren naar geitenhouderijen. De conclusie: mensen die in een straal van twee kilometer van zo’n stal wonen, ervaren vaker longklachten. Erger nog: jaarlijks overlijden zelfs tientallen mensen aan de ‘geitenbacterie’.

Het winterse onderzoek zorgde meteen voor wrevel in kabinet-Schoof 1. Fleur Agema (PVV), toen nog minister van Volksgezondheid, riep dat er per direct ingegrepen moest worden. Logisch, zou je denken, maar Femke Wiersma (BBB), minister van ongeveer álles wat buiten groeit, loopt of graast, vond het onderzoek toch wat te voortvarend. In antwoorden op vragen in de Eerste Kamer klonk ze afgelopen maart als iemand die eerst even onder de motorkap wil kijken voordat ze gelooft dat er rook is: 'Voor het nemen van een besluit over een vervolgaanpak is verdere duiding nodig van het gezondheidseffect.'

Vrij vertaald: rustig aan, eerst nog even een rapportje over het rapport.

Maar Wiersma is nog steeds niet overtuigd van dat nieuwe rapport van de Gezondheidsraad. In het interne overleg op het ministerie – zo’n vergadering waar de koffie nog slapper is dan de conclusies – wist Wiersma opnieuw een hele reeks vraagtekens op tafel te leggen. En ook in haar gesprekken met de kersverse minister van Volksgezondheid, Jan Anthonie Bruijn (VVD), ging ze vrolijk door met het fileren van de wetenschappelijk onderbouwde onderzoeksresultaten. Ingewijden vertelden de NOS: 'Zij blijft vooral kijken naar de zakelijke belangen van de snel groeiende geitensector.'

Dat het aantal geiten in Nederland nog steeds groeit is interessant, want al in 2015 concludeerde het RIVM dat er vermoedelijk een verband bestaat tussen geitenhouderijen en zware longklachten bij omwonenden. In 2017 besloten geiten-hotspots Noord-Brabant en Gelderland een geitenstop in te voeren. En een door Partij voor de Dieren voorgestelde landelijke geitenstop kon afgelopen mei op een ruime meerderheid rekenen in de Tweede Kamer.

Maar luisteren, daar doet minister Wiersma niet aan. Inmiddels hebben we een kleine 650.000 geiten, breiden geitenhouders hun stallen verder uit, en is de landelijke geitenstop nog niet ingevoerd. Wiersma vindt het ogenschijnlijk prachtige, onschuldige dieren.

Over onschuldige dieren gesproken. Deze week las ik dat tijgersnuit zeepaardjes vallen op soortgenoten met een even lange snuit als die van henzelf. Soort zoekt soort, letterlijk. Toen viel het kwartje: Femke Wiersma is vermoedelijk een geit. Niet biologisch natuurlijk – laten we de wetenschap niet nog meer trauma’s bezorgen – maar politiek zit ze dichter bij de stal dan bij de Tweede Kamer. Goed vermomd, de sik netjes geschoren, een keurige blazer in plaats van een wintervacht, maar zodra haar soortgenoten in het geding komen, kan ze het gemekker maar moeilijk verhullen.

Als wetenschappelijke conclusies haar tegenvallen: 'Mehhhh.' Terwijl de Gezondheidsraad wanhopig met zwaailichten staat te seinen, staat Wiersma in haar ministeriële geitenhok onverstoorbaar achterhaalde ideeën – die ze behandelt als een soort intellectueel ruwvoer – te herkauwen.

En ineens vallen al die vraagtekens op hun plek: het is geen kritische blik, geen gezonde scepsis – Femke Wiersma doet aan geitenlogica. Een logica waarin elk feit eerst over een wankel hek moet springen voordat het überhaupt de wei in mag.