Zembla keert aanstaande zondag terug op tv

We trappen het nieuwe seizoen op 14 januari af met een onderzoek naar de positie van arbeidsmigranten in Nederland. Niet alleen blijkt die precair, hun aanwezigheid zorgt ook nog vaak voor onrust in de gemeentes waar ze worden gehuisvest. Hoe kan het dat een systeem standhoudt dat uitbuiting combineert met maatschappelijke onrust? Welke belangen spelen een rol? 

De eerste Zembla werd in de nazomer van 1995 uitgezonden op het toenmalige Nederland 2. Sindsdien groeiden we uit tot het langstlopende onderzoeksjournalistieke tv-programma van Nederland. Deze week gaat een nieuwe reeks van onze onthullende verhalen van start. Op dezelfde plek (NPO 2), maar niet op dezelfde tijd: met ingang van 2024 zijn we verhuisd naar de zondagavond. Onze eerste uitzending van dit seizoen is op 14 januari om 22.10 op tv, direct na Nieuwsuur. 

Een greep uit wat we de komende maanden gaan onderzoeken: PTSS bij de Nederlandse brandweer, hét hoofdpijndossier van de gemeente Ermelo: de plaatselijke eendenslachterij, en, aanstaande zondag in onze eerste aflevering: de positie van arbeidsmigranten in ons land.

Die is namelijk precair, en brengt de nodige problemen met zich mee. Niet alleen worden de uit het buitenland opgetrommelde arbeidskrachten uitgebuit, hun aanwezigheid legt een volgens bewoners zware druk op de kleine dorpjes en steden waar ze worden gehuisvest.

Zo stonden in de zomer van 2023 in Boxtel boze burgers lijnrecht tegenover het gemeentebestuur. Ons onderzoek begon dan ook in deze Brabantse gemeente: de daar ontstane situatie staat symbool voor tal van plekken in Nederland.

Het huidige systeem, waarin uitbuiting gepaard met toenemende druk op de samenleving, kent weinig voorstanders. Kenners pleiten dan ook voor een ingrijpende politieke koerswijziging.

Welke belangen zorgen ervoor dat die roep om verandering vooralsnog aan dovemansoren is gericht?

Het antwoord op die vraag zie je aanstaande zondag in de eerste Zembla van het nieuwe seizoen, ‘Arbeid op bestelling'. 

Zondag 11 februari - Opgebrand
De brandweer rukt honderden keren per dag uit om mens en dier in nood te helpen. Het gaat niet alleen om kleine keukenbrandjes of een kat in de boom, maar ook om beknellingen na een verkeersongeval, het redden van mensen die te water zijn geraakt en reanimaties. Het werk kan zowel fysiek als mentaal zwaar zijn en brandweermensen kunnen getraumatiseerd raken door wat ze meemaken tijdens hun dienst. Waar Defensie en de politie een posttraumatische stressstoornis (PTSS) inmiddels erkennen als een beroepsziekte, is dat bij de brandweer niet het geval. Wat betekent dit voor brandweerlieden die uitvallen door een trauma? Op welke zorg en ondersteuning kunnen deze hulpverleners rekenen wanneer ze zelf om hulp vragen?

Zondag 10 maart – De pekingeenden van Gelderland
In Ermelo staat de enige eendenslachterij van ons land. Jaarlijks worden er miljoenen pekingeenden geslacht. Het eendenvlees gaat voor een deel naar Chinese restaurants en Aziatische toko’s in Nederland, maar het overgrote deel gaat naar het buitenland. Omwonenden klagen over stankoverlast en de gemeente ligt al jaren met het bedrijf in de clinch over vergunningen. Onlangs constateerde de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit dat de eenden tijdens het slachtproces nodeloos lijden. Ook onthulde Animal Rights in 2018 schokkende beelden over hoe de pekingeenden worden gevangen voor de slacht. Hoe gaat het er nu aan toe? Dierenwelzijnsorganisaties vinden dat nog steeds niet tegemoet wordt gekomen aan de natuurlijke behoeften van de eenden. En wat betekent de uitstoot van ammoniak door de eenden voor het stikstofbeleid van de provincie Gelderland?