'We waren net slaven, aan het eind van de werkdag sloten ze ons op'

IOM-medewerkers namen bij 22.000 migranten en vluchtelingen interviews af. Onder hen 11.000 kinderen en jongeren. IOM medewerkers stonden bij checkpoints en opvangcentra. "Heel veel mensen en kinderen wilden graag hun verhaal vertellen en kwamen spontaan op de IOM-medewerkers af", vertelt kinder- en migratie-expert van UNICEF Majorie Kaandorp.

woensdagavond om 21.15 uur

ZEMBLA komt deze week op woensdagavond om 21.15 uur met meer onthullingen over uitbuiting en misbruik van mensen op de vlucht.

Lees meer over de eerste aflevering van het nieuwe ZEMBLA-seizoen: ' Vluchtelingenhandel '

Zo ook de 17-jarige Mohammed die Gambia ontvluchtte om politieke vervolging te voorkomen. Hij vertelde zijn verhaal op een Siciliaans strand waar hij na een gevaarlijke boottocht vanuit Libië was beland:

Mohammed verblijft nu samen met zijn nieuwe Gambiaanse vrienden Alieu (17), Fodaoi (14) en Sanna (17) in een Italiaans opvangcentrum. Allemaal zijn het politieke vluchtelingen.

Velen overleven het niet
De reis die vluchtelingen maken van West-Afrika naar Libië gaat vaak via Niger en is een levensgevaarlijke tocht door de woestijn. Ze betalen mensensmokkelaars om hen in overvolle pick-up trucks naar Noord-Afrika te brengen, velen  overleven de tocht niet.

Sanna: "Soms zaten er wel dertig mensen in een truck, wie eruit viel had pech en bleef achter in de woestijn." De jongens kregen onderweg te maken met afpersing door bendes en uitbuiting door corrupte autoriteiten. Alieu:

Jongeren lopen grote risico's
In het rapport is te lezen dat - hoewel alle migranten en vluchtelingen grote risico’s lopen - kinderen en jongeren onder de 25 jaar onderweg het meest kwetsbaar zijn om misbruikt en uitgebuit te worden. Op de route via Turkije en Griekenland gebeurt dat bijna twee keer zo vaak onder kinderen. Via Libië is het risico 13 procent hoger. In het rapport staat ook dat vooral kinderen en jongeren uit Sub-Sahara Afrika de grootste risico’s lopen op uitbuiting en mensenhandel.

Eenmaal in Libië aangekomen was Alieu gechoqueerd door het alom aanwezige geweld: "Iedereen heeft er een wapen. Niet alleen mannen, maar ook kleine jongens dragen een Kalasjnikov. Elke dag hoorde ik 'boem-boem-boem'."

Werkkampen 
Kaandorp zegt dat vooral kinderen en jongeren die alleen reizen en weinig onderwijs hebben genoten in hun korte bestaan, het meeste risico lopen. “We horen vaak dat ze gevangen hebben gezeten. Meestal omdat ze geen geld hadden om de overtocht naar Europa te maken en in Libië in een werkkamp of boerderij aan de slag moesten onder vreselijke omstandigheden. ’s Avonds werden ze vastgezet zodat ze niet konden vluchten.”

Iets soortgelijks gebeurde de 16-jarige Aimamo uit Gambia:

Terwijl de jongens vaak zwaar werk moeten doen voor een paar dollar per dag, belanden meisjes belanden vaak in de prostitutie om zo geld bij elkaar te krijgen voor de gevaarlijke overtocht.

Vluchtelingen in Nederland
Volgens Kaandorp komt het merendeel van de alleen reizende jongeren die nu in Nederland arriveren uit Eritrea. "Zij hebben waarschijnlijk onderweg de meest afschuwelijke dingen meegemaakt. Het is absoluut noodzakelijk om de opvang en ondersteuning van deze jongeren zo in te richten dat ze op deskundige wijze geholpen worden om deze verschrikkelijke ervaringen te verwerken", zegt Kaandorp.