Veel gif in bollenteelt: experts pleiten voor groot gezondheidsonderzoek

Bij de teelt van bloembollen worden erg veel bestrijdingsmiddelen gebruikt. In ZEMBLA - 'Gif in de bollenstreek' waarschuwen vooraanstaande wetenschappers dat de toelating en risicobeoordeling van bestrijdingsmiddelen ‘volledig achterhaald’ is en dat de huidige normen een ‘schijnzekerheid’ bieden. Toxicologen en medici maken zich zorgen om de gezondheid van omwonenden, met name die van kleine kinderen. Dat de overheid al jaren weigert om de risico’s goed te onderzoeken, noemen zij ‘laakbaar’. De voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Toxicologen, M. van den Berg, pleit samen met andere experts voor een grootschalig gezondheidsonderzoek onder omwonenden.

Nederlandse boeren en kwekers gebruiken veel bestrijdingsmiddelen. Via verdamping en verwaaiing komt een groot deel van deze bestrijdingsmiddelen in de lucht terecht, blijkt uit publicaties van onder meer de Gezondheidsraad. Mensen die wonen in de omgeving van bloembollenvelden lopen hierdoor gezondheidsrisico’s, aldus kinderarts P. Sauer van het Academisch Ziekenhuis in Groningen: ‘Ze zijn met name schadelijk voor de kinderen die nog in ontwikkeling zijn. Dat zijn groepen kinderen nog in de baarmoeder en de heel jonge kinderen. Daar groeien bijvoorbeeld de hersenen nog.’ Het zou onder meer kunnen leiden tot onvruchtbaarheid, snellere veroudering en Alzheimer. M. van den Berg, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Toxicologen, bevestigt dit: ‘Ik maak me behoorlijke zorgen om de blootstelling van kleine kinderen die nog in de groei zijn.’

In ons land bepaalt het CTGB (het College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden) welke bestrijdingsmiddelen zijn toegestaan. Volgens de vooraanstaande toxicoloog Van den Berg is het toelatingsbeleid ‘volkomen achterhaald’. Zo wordt niet gemeten hoeveel landbouwgif er in de lucht terechtkomt en hoeveel daarvan door omwonenden wordt ingeademd. Ook onderzoekt het CTGB de zogeheten ‘mengseltoxiciteit’ niet. Boeren gebruiken het hele jaar door verschillende middelen, vaak ook tegelijkertijd. CTGB-directeur Bosveld zegt daarover in ZEMBLA: ‘Nee, daar hebben we geen mogelijkheden voor, omdat niet bekend is hoeveel, wanneer, wat, dus daar wordt niet naar gekeken.’ Volgens Van den Berg zijn de normen die het CTGB hanteert niet veilig: ‘Die normen zijn niet veilig genoeg, als je kijkt naar het mengsel. Want de normen zijn gebaseerd op enkele stoffen en het mengsel bestaat uit een mengsel van stoffen die gezamenlijk een groter effect kunnen hebben. En dus geeft het ons in feite een soort schijnzekerheid.’

Van den Berg pleit voor een gezondheidsonderzoek: ‘De enige manier om erachter te komen is om bij die mensen te kijken of zij daadwerkelijk (…) meer bestrijdingsmiddelen hebben dan bijvoorbeeld de stadsbewoner.’ Al jaren vragen bezorgde burgers en wetenschappers aan de overheid om de risico’s voor omwonenden goed te onderzoeken. Toxicoloog De Wolff, die in de jaren tachtig een onderzoek leidde naar de gevaren van landbouwgif voor werknemers, vertelt in ' Gif in de bollenstreek ': ‘Dat hebben we bij herhaling gedaan.’ Maar zonder het gewenste resultaat: ‘Helaas is dat politiek niet opgepakt.’ Van den Berg noemt deze afwijzende houding ‘laakbaar’. Het verweer van de politiek is dat op plekken waar veel landbouwgif wordt gebruikt, niet meer mensen ziek zijn dan elders. Kinderarts Sauer vindt deze conclusie slecht onderbouwd: ‘Van deze middelen word je niet acuut ziek. Het is niet zo dat je door bestrijdingsmiddelen meer mensen hebt met griep of zelfs met kanker. Het zijn stoffen die een effect hebben op de ontwikkeling van de mens. De ontwikkeling van de afweer, de ontwikkeling van de hersenen. Daarvan zie je pas de effecten op veel latere leeftijd. Het zijn heel duidelijke afwijkingen, alleen je moet veel beter zoeken om die vast te stellen.’

In de uitzending vertelt R. Faasen, een voormalig Rijksambtenaar, dat dit onderwerp in politiek Den Haag ‘met geheimzinnigheid is omgeven.’ Hij zegt de afgelopen jaren veelvuldig intern kritiek te hebben geuit, zonder het gewenste resultaat.