Uitvaart tijdens corona: ‘Mijn broer kon niet bij de crematie van zijn eigen moeder zijn’

“Ik wilde heel graag de laatste zorg geven aan mijn moeder. Dan help je met wassen en aankleden. Dat mocht niet.” De 65-jarige moeder van Claudia de Vries stierf op 17 maart, na een maandenlang ziekbed, aan alvleesklierkanker. Henriette had haar uitvaart tot in detail geregeld. Maar het coronavirus maakte haar laatste wensen onmogelijk.
 
“Tot aan de kaarten toe had ze alles geregeld. Ze wilde 150 mensen uitnodigen. Uiteindelijk waren er in totaal twaalf mensen. Ik vond het zo verdrietig voor haar en voor mijn vader.”
 
De moeder van de 35-jarige Claudia was altijd gezond. Tot ze wat klachten kreeg. Ze dacht eerst aan een glutenallergie. “Het was eigenlijk heel onverwacht. Ze kreeg de diagnose alvleesklierkanker. En het was al zo ver gevorderd dat ze niet meer geholpen kon worden.”

De laatste dagen 
Claudia woont in Den Haag en haar ouders in Deventer. Ze probeerde de laatste maanden zoveel mogelijk bij haar moeder te zijn. “Op het laatst was haar lichaam totaal ontregeld. Het zat hoogstwaarschijnlijk in haar botten en in haar lever. Ze kreeg zware pijnstillers, maar had ongelofelijk veel pijn. Ze had een enorme buik van al het vocht dat ze vasthield. De laatste drie nachten heeft ze niet geslapen en als je met haar sprak, merkte je dat ze ergens anders was.”
 
Claudia was aan het werk toen ze een telefoontje kreeg dat het voorbij was. De dag ervoor werden nationaal in Nederland maatregelen vanwege het coronavirus doorgevoerd, zoals de oproep om thuis te werken en sociaal contact te vermijden. 
 
“Al snel was duidelijk dat de uitvaart die mijn moeder voor ogen had, niet ging lukken. Er mochten maar dertig mensen aanwezig zijn. Er waren uiteindelijk drie kaarten in omloop. Een voor mensen die niet mochten komen, een voor mensen die zondag afscheid konden nemen bij mijn ouders thuis waar mijn moeder lag opgebaard en een voor de mensen die wel waren uitgenodigd voor de uitvaart.”

Broer en zijn gezin in quarantaine 
Zaterdag, twee dagen voor de uitvaart, kwam er nog meer slecht nieuws bij. Wouter, de broer van Claudia werd ziek. “Mijn broer had symptomen van het virus. Zijn vriendin en drie kinderen hadden al klachten. Het hele gezin moest in quarantaine.” Wouter probeerde nog een arts te bellen om te vragen of hij een test af kon nemen, om te kijken of de uitslag negatief was. “Maar een test kon absoluut niet. Mijn broer kon dus niet naar de crematie van zijn eigen moeder komen. Ook de zus van mijn moeder had symptomen en mocht er niet bij zijn.”
 
En dat was niet het enige probleem. De vader van Claudia, die veertig jaar samen is geweest met zijn Henriette, wilde heel graag in de rouwwagen meerijden, dichtbij zijn overleden vrouw. “Dat mocht niet vanwege de chauffeur.” 

'Er kwamen steeds meer rare dingen bij' 
Claudia voelde de hele week enorme machteloosheid en boosheid door alle maatregelen en zaken die anders moesten. “Er kwamen steeds meer rare dingen bij. Rouwvlaggetjes op de auto’s mochten niet. Omdat die met mensenhanden zijn geplaatst en ook dan heb je besmettingsgevaar. En moeder wilde dat mensen na de crematie een bubbel zouden drinken, maar dat kon ook niet. Iedereen moest meteen na de crematie naar buiten.” 
 
Henriette van Haastert van de vereniging voor de uitvaartbranche, de BGNU, noemt de maatregel dat er geen vlaggetjes op auto’s in de rouwstoet mogen ‘onzin’. “Dat is je reinste kolder. En dat is iets waar ik tegen vecht.” 
 
Volgens Van Haastert zijn sommige uitvaartmedewerkers bang om besmet te raken en schiet dat soms door in vreemde maatregelen die niet nodig zijn. “Niemand wil ziek worden. En sommigen vinden het lastig wat je wel en niet moet doen. Daarom gaan we een Q&A op onze website plaatsen. Maar denk vooral helder na en volg de richtlijnen van het RIVM. Die zijn in principe duidelijk voor de uitvaartbranche.”

De knop om 
Claudia en de overige gezinsleden besloten op een gegeven moment een knop om te zetten en er het beste van te maken. Zondagavond draaide ze, terwijl ze met haar broer belde, alle nummers die tijdens de crematie te horen zouden zijn. “Dat was heel bijzonder. Mijn broer heeft uiteindelijk via een livestream de crematie bij kunnen wonen en had ook een speech ingesproken die we in de zaal hebben afgespeeld.” 

Toen aan het einde van de uitvaart mensen langs de kist liepen om afscheid te nemen van Henriette, schrok Claudia van het aantal mensen. “Dan zie je hoe weinig het er zijn. In totaal hooguit twaalf, inclusief wijzelf. En je kunt elkaar niet aanraken, ook al ben je emotioneel. Het was uiteindelijk een mooie uitvaart doordat we een knop hebben omgezet, maar je wilt elkaar vasthouden en dat kan niet en dat voelde kil.”
 
De vrouw die met Claudia en haar vader de gesprekken voerde, vond het allemaal heel vervelend, maar probeerde zoveel mogelijk mee te denken en met het gezin te zoeken naar oplossingen. “Ook voor de mensen in het crematorium was het lastig. Zij kunnen niet de zorg leveren die ze willen leveren.”

Druk op de uitvaartbranche 
“Het is lastig, maar we hebben een belangrijke maatschappelijke taak”, aldus Van Haastert van BGNU. Het werk is moeilijker, want niet alleen uitvaartpersoneel wil niet ziek worden, ook families zelf zijn soms bezorgd of bang, vertelt Van Haastert. Daarnaast is het ook drukker.
 
“Er is in Brabant echt een piekbelasting. Maar we hebben nog genoeg capaciteit. Uitvaartondernemers werken veel samen en zoeken naar oplossingen. Als het echt over de schoenen gaat lopen, kan er bijvoorbeeld besloten worden om minder tijd te nemen voor het regelen van de crematie. Of andere regio’s kunnen bijspringen. Maar vooralsnog lukt het allemaal.”
 
Claudia zegt dankbaar te zijn voor de mensen die wel naar de crematie kwamen en zeker begrip te hebben voor de mensen die af hadden gezegd. Haar vader bleef sterk ondanks de situatie. Hij was net met pensioen en hij wilde met zijn vrouw gaan reizen. Ze waren al veertig jaar lang samen, vertelt Claudia. “Ik denk dat hij op adrenaline heeft geleefd. Hij vond het verschrikkelijk toen zijn zoon moest zeggen dat hij er niet bij kon zijn. Maar hij hield zich zo ontzettend sterk en werd niet boos. Ik denk dat het voor mij nog moeilijker was geweest als hij door alles helemaal overstuur was geraakt. Straks als dit hele coronagebeuren voorbij is, maken we het goed. Dat vindt mijn vader fijn. Dan houden we een herdenkingsdienst voor mijn moeder.”