Schriftelijke wilsverklaring bij euthanasie: juridische analyse gereed

Met een juridische analyse heeft een ambtelijke werkgroep een eerste stap gezet om meer duidelijkheid te krijgen over de betekenis van de schriftelijke wilsverklaring bij euthanasie. De ministers van Volksgezondheid en Veiligheid & Justitie willen voor het einde van het jaar komen met een handreiking voor patiënten, gevolgd door een voor artsen en andere zorgprofessionals. Dit meldt de KNMG.

In een brief van 4 juli schrijft minister Schippers mede namens de minister van Veiligheid en Justitie aan de Tweede Kamer over de uitkomsten van de juridische analyse van de ambtelijke werkgroep ‘Schriftelijke wilsverklaring bij euthanasie’. Deze werkgroep heeft als opdracht om juridische en praktische duidelijkheid te bieden over de betekenis van de schriftelijke wilsverklaring uit artikel 2, tweede lid, van de Euthanasiewet .

Dementie
Aanleiding voor het instellen van de werkgroep was een uitzending van Zembla ' Als ik dement ben, wil ik dood ', waarin de dilemma's rond euthanasie bij dementie in beeld werden gebracht. De KNMG lichtte in de documentaire haar standpunt toe ten aanzien van euthanasie bij wilsonbekwame patiënten: ‘ Om als behandelend arts en consulent te kunnen beoordelen of aan alle zorgvuldigheidseisen is voldaan, is verbale of non-verbale communicatie met de patiënt zelf vanuit medisch-professioneel perspectief naar de mening van de KNMG onontbeerlijk ’. Oud-minister Borst stelde dat dit een te beperkte uitleg was van de regeling van de schriftelijke wilsverklaring in de Euthanasiewet.
De minister schrijft in de Kamerbrief: ' Ten aanzien van dementie zijn sinds de totstandkoming van de Euthanasiewet voortschrijdende inzichten ontstaan die zowel zien op dementie als zodanig als op de ondraaglijkheid van het lijden bij dementie. Dit is van invloed geweest op de visie op dementie en euthanasie. Dit wordt weerspiegeld in de jurisprudentie.
De toepasbaarheid van artikel 2, tweede lid, van de Euthanasiewet, bij dementie zal in de inventarisatie van de knelpunten in de praktijk expliciet aan de orde komen. '

Zij vervolgt: ' Ook bij het niet volgen van de genoemde medisch professionele norm van de KNMG (i.e. in het geval er geen communicatie mogelijk was) was ruimte binnen de wet voor zorgvuldig handelen. De onderzoekers stellen dan ook dat het gegeven dat de KNMG-norm in een bepaalde zaak is nageleefd en als onderdeel van het oordeel ‘zorgvuldig’ van belang is geweest, niet tot het zichzelf versterkend effect moet leiden dat naleven ervan dan kennelijk steeds noodzakelijk is. '

' Concluderend geeft het wettelijke kader weer dat communicatie niet noodzakelijk is ingeval van een schriftelijke wilsverklaring bij een patiënt die niet meer in staat is zijn wil te uiten. Daarmee biedt de Euthanasiewet ruimte om tevens levensbeëindigend handelen dat niet voldoet aan genoemde medisch-professionele norm die als zwaarwegend kan worden beschouwd in de uitvoeringspraktijk, als zorgvuldig te beoordelen. '


Handreiking

Minister Schippers gaat in haar brief in op de analyse die de werkgroep maakte van de parlementaire geschiedenis van de Euthanasiewet. Daarnaast heeft door de vakgroep Strafrecht van de Erasmus Universiteit Rotterdam de jurisprudentie geanalyseerd. Nu loopt nog een inventarisatie van de knelpunten in de praktijk onder regie van ZonMw. De ministers van VWS en Veiligheid & Justitie willen voor het einde van het jaar komen met een gedragen handreiking voor artsen en andere zorgprofessionals, en voor burgers en patiënten.