Schikken met het Openbaar Ministerie op kosten van de belastingbetaler

Libor-affaire
“We hebben een zeer bewogen jaar achter de rug,” schreef de Rabobank in het jaarverslag 2013. De bank had net in de VS, het Verenigd Koninkrijk en in Nederland boetes gekregen van in totaal 774 miljoen euro vanwege de beruchte Libor-affaire. Jarenlang had de Rabo vanuit de kantoren in Londen en Utrecht de rentetarieven gemanipuleerd om er zelf beter van te worden. Ten koste van spaarders, hypotheeknemers en andere financiële instellingen, zoals pensioenfondsen. De schade zou in de honderden miljoenen lopen, volgens oud-advocaat Dick Bouma zelfs in de miljarden. Bouma is voorzitter van de Stichting Elco Foundation die namens benadeelden een grote schadeclaim voorbereidt tegen de Rabobank.

De boete van 774 miljoen werd opgelegd in het kader van schikkingen met justitie in de VS, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. “Wij hebben het recht om een zeer groot deel van het schikkingsbedrag in binnen- en buitenland fiscaal te verrekenen,” aldus de bank in het jaarverslag. “Toch hebben wij daar vrijwillig van afgezien. Het volledige bedrag komt dus ten laste van de Rabobank en van niemand anders, ook niet van de belastingbetaler.”

'Vrijwillig'
Maar hoe ‘vrijwillig’ was deze belofte? Minder dan de Rabobank wilde doen geloven…
Het kleinste deel van de megaboete die de Rabobank in 2013 moest betalen, werd in rekening gebracht door het Openbaar Ministerie. Rabo kocht strafvervolging in Nederland af voor zeventig miljoen euro. Dat bedrag kon de bank echter niet verrekenen met de fiscus. Sinds 2009 mogen ondernemingen boetes die in Nederland zijn opgelegd niet meer in mindering brengen op de bedrijfswinst. Pas op 1 januari 2015 maakte de wetgever ook een einde aan de aftrekbaarheid van buitenlandse boetes.

Bij zogenoemde hoge transacties met justitie bestaat het schikkingsbedrag meestal uit twee componenten: de boete en de ontneming van het wederrechtelijk verkregen voordeel, de criminele opbrengst van de illegale activiteiten. Als de winst van het illegale zakendoen op last van justitie wordt ingeleverd - en daarmee met terugwerkende kracht uit de boeken van de onderneming verdwijnt - kan wel fiscale verrekening plaatsvinden.
Bij de buitengerechtelijke afwikkeling van de Libor-affaire liep het anders. Het Openbaar Ministerie legde de Rabobank alleen een boete op. Er werd geen wederrechtelijk verkregen voordeel afgenomen. Terwijl de bank toch met de rente had zitten knoeien om de eigen handelsposities te bevoordelen, en er zelf dus beter van de worden.

De Libor-fraude bij de Rabo was te ingewikkeld voor het OM
“We hebben het echt geprobeerd, maar het was zo ongelofelijk ingewikkeld. We konden met geen mogelijkheid een wederrechtelijk verkregen voordeel berekenen. We hebben niet eens kunnen vaststellen óf er wel sprake was van voordeel voor de bank,” zegt Marianne Bloos, de hoofdofficier van het Functioneel Parket. Een opmerkelijke bekentenis, want Bloos geeft leiding aan een onderdeel van het Openbaar Ministerie dat juist is opgericht om complexe financiële fraudezaken aan te pakken.
De Rabo kwam dus weg met alleen een boete van zeventig miljoen euro.

Ook in de VS en het Verenigd Koninkrijk trof de bank prijzige regelingen met justitie om niet de smadelijke gang naar de rechter te hoeven maken met alle reputatieschade van dien. De Amerikaanse deal kostte de Rabo 325 miljoen dollar .

De Amerikanen blokkeerden de fiscale sluiproute voor de Rabobank
Deze boete had de bank - zuur maar waar - wél voor een deel op de belastingbetaler kunnen afwentelen. Zoals gezegd, waren boetes uit de buitenlanden tot voor drie jaar geleden volledig fiscaal aftrekbaar in Nederland. Maar die financiële sluiproute werd door de Amerikanen volledig geblokkeerd. In de Libor-schikkingsovereenkomst met de Rabobank liet het Department of Justice zwart op wit vastleggen dat de bank de boete van 325 miljoen dollar niet van de belasting mocht aftrekken. “Niet in de VS, niet in Nederland of waar dan ook.” Zelfs niet op de maan dus. Zo kon de Rabobank - niet helemaal vrijwillig - fiscaal geen kant meer op.

Bekijk hieronder de uitzending 'Zakendoen met Justitie':

Bronnen: Amerikaanse schikkingsovereenkomst Rabobank /  Rabobank Jaarverslag 2013.