Op granuliet lijkende substantie komt bovendrijven in Over de Maas

De overheid liet onderzoek doen door Arcadis en concludeerde: granuliet in Over de Maas is veilig, mede dankzij een afdeklaag van drie meter die er overheen gestort is. Maar omwonenden en de Omgevingsdienst zien een substantie die sterk op granuliet lijkt, nu boven het water en op de landtongen verschijnen in de Moleneindse Waard, onderdeel van natuurplas Over de Maas. Rijkswaterstaat zegt de melding zeer serieus te nemen en onderzoekt, na vragen van de gemeente, of het ook echt om granuliet gaat.

Dat zegt wethouder Ans Mol van de gemeente West Maas en Waal. Na meldingen van omwonenden, constateerden handhavers van de Omgevingsdienst Rivierenland (ODR) dat iets was aangespoeld dat zeer sterk op granuliet lijkt. De Omgevingsdienst kan zelf niet testen of het inderdaad granuliet is. Daarom heeft de gemeente West Maas en Waal aan Rijkswaterstaat gevraagd om het zo snel mogelijk uit te zoeken. “Als het inderdaad granuliet is, dan wil ik een verklaring hoe het daar gekomen is”, zegt Mol tegen De Gelderlander.

Het witte spul kwam bovendrijven in de Moleneindse Waard. Dat is onderdeel van het project Over de Maas en is vier jaar geleden al opgeleverd. De afdeklaag die er zou liggen, zou er volgens Arcadis niet alleen voor zorgen dat het spul op zijn plek blijft, maar het zorgt ook dat leven in de plas mogelijk is, want in granuliet groeit niets. Arcadis concludeerde in het rapport dat, vanwege de drie meter dikke afdeklaag “granuliet als drager voor het ecosysteem geen rol speelt.”

Arcadis nam voor het onderzoek onder meer monsters van het toegepaste granuliet en het grond – en oppervlaktewater en concludeerde dat het alleen op twaalf meter diepte granuliet in de Moleneindse Waard aantrof. "Hoe kan het dat Arcadis zegt twaalf meter diep te moeten zoeken, terwijl inwoners er gewoon over struikelen? Wat zegt dat dan over de rest van dit rapport?" vraagt Ans Mol zich nu af.

Op 2 juni behandelt de Raad van State de zaak die de gemeente West Maas en Waal heeft aangespannen tegen het Rijk over de stort van granuliet. Volgens Ans Mol heeft het Rijk onder andere het rapport van Arcadis als bewijsstuk ingebracht.

In de Zembla-uitzendingen over de granulietstort in natuurplas Over de Maas zeggen deskundigen dat granuliet onterecht als grond is aangemerkt, onder andere omdat er een chemisch bindmiddel aan granuliet is toegevoegd. Daarom had granuliet volgens hen ook nooit als grond toegepast mogen worden in een natuurplas. Aan granuliet wordt het bindmiddel polyacrylamide toegevoegd. Als dat middel afbreekt kan de kankerverwekkende stof acrylamide vrijkomen. In de monsters die Arcadis heeft genomen is geen acrylamide aangetroffen.

Milieuchemicus Joop Harmsen deed zelf veel onderzoek naar het gedrag van stoffen in het milieu. Hij zei bij de aankondiging van het Arcadis-onderzoek al dat het weinig zin heeft om nu monsters te nemen van het deel van Over De Maas waar de granulietstort net is stilgelegd. De afdeklaag van drie meter op de bodem van de plas is daar pas net gestort en die laag zorgt ervoor dat eventuele schadelijke stoffen die vrijkomen, op korte termijn gescheiden blijven van het water. “We weten niet wat er op de lange termijn gebeurt. De oplevering is een momentopname. Eventuele afbraakproducten zijn in ieder geval na oplevering nog niet via de uiteindelijke afdeklaag van drie meter verplaatst naar het water”, zei Harmsen bij de aankondiging van het onderzoek ruim een jaar geleden. 

Daarom is het belangrijk om te weten of wat nu, vier jaar na de granulietstort in de Moleneindse Waard, boven is komen drijven, ook echt granuliet is en wat de verklaring daarvoor is, vindt wethouder Ans Mol. 

Rectificatieverplichting Zembla 

De Rechtbank Den Haag heeft bij vonnis van 31 augustus 2022 geoordeeld dat Zembla onrechtmatig (want niet met de van Zembla te verwachten zorgvuldigheid) tegenover het bedrijf Graniet Import Benelux (ook handelend onder de naam Bontrup) heeft gehandeld door de door Gustaaf Biezeveld gedane uitspraken over het opzettelijk plegen van strafbare feiten door het bedrijf Bontrup in de uitzending van 6 februari 2020 op te nemen. Dit echter zonder voldoende feitelijke basis en op de ongenuanceerde en onvoorwaardelijke wijze zoals Zembla dat toen heeft gedaan. De rechtbank Den Haag heeft BNNVARA / Zembla bevolen deze rectificatie te plaatsen.