‘Nog te vroeg voor conclusie dat ADHD-medicijn onschadelijk is’

Het onderzoek
Voor het onderzoek van Schweren werden duizend kinderen meerdere jaren onderzocht. Vierhonderd van hen hadden ADHD. Vanaf hun twaalfde vulden de kinderen vragenlijsten in en na vijf jaar kwamen ze terug en werd er een hersenscan gemaakt. Uit die tests bleek dat er vrijwel geen verschil was in de hersenontwikkeling van kinderen die geen ADHD-medicijnen gebruikten in vergelijking met de kinderen die dat wel deden. Reden te concluderen dat het brein van een kind met medicatie zich niet anders ontwikkelt, aldus het onderzoek. Alleen in een specifieke subgroep van kinderen met ADHD werd een klein effect gemeten. Maar dat leek eerder positief dan negatief te zijn.

'Niet sneller beter'
Volgens Schweren is het vooral belangrijk dat artsen met jongeren en hun ouders bespreken dat ADHD-medicatie de symptomen van ADHD wel vermindert, maar op lange termijn niet per definitie leidt tot een betere uitkomst. Bij zowel de kinderen die wel als kinderen geen medicatie hebben gebruikt, nemen de symptomen af naarmate ze ouder worden. Ze worden dus niet sneller of 'meer' beter van langdurig medicijngebruik, maar ook niet langzamer of minder.

Discussie
ADHD-medicatie leidt al jaren tot stevige discussie tussen voor- en tegenstanders van de medicijnen. Tegenstanders waarschuwen onder andere voor een te snelle diagnose en de de gevolgen van de pillen op de lange termijn. Volgens dit onderzoek zouden die gevolgen er dus niet zijn.

Niet te snel juichen
Maar zo makkelijk kunnen we dat nog niet concluderen, vertelt Liesbeth Reneman, hoogleraar Translationele Neuroradiologie in het Academisch Medisch Centrum Amsterdam. Ook Reneman doet onderzoek naar de gevolgen van Ritalin op het brein. Tegen ZEMBLA zegt ze:

“Dit onderzoek is op zich mooi, er zijn heel veel kinderen gevolgd. Maar er is nooit een voormeting gedaan, de hersenscans werden alleen achteraf gedaan. Daardoor weet je niet zeker wat de verschillen tussen deze mensen waren voordat ze aan het onderzoek begonnen. Dat maakt de bewijskracht kleiner."

Wel effect op de hersenen
Reneman publiceerde in augustus dit jaar een onderzoek waaruit bleek dat er juist wel effect is van Ritalin op de hersenen van kinderen. Toen bleek dat de effecten van de stof na vier maanden gebruik wel zichtbaar bleven, ook als het medicijn niet meer in hun bloed aanwezig was. Ritalin bleek de doorbloeding in kinderhersenen langdurig te verhogen. Volgens Reneman betekent dit niet dat de effecten van het medicijn nadelig zijn, maar wel dat we het nog steeds niet precies weten wat de gevolgen op de langere termijn kunnen zijn.

Reneman:

“Wij doen ook onderzoek naar de effecten van het medicijn op het dopaminesysteem op lange termijn. Daarmee zijn we in 2011 begonnen. De eerste kinderen komen nu terug voor vervolgmetingen, maar we kunnen pas over vier jaar echt gaan analyseren. Het onderzoek uit Groningen is een eerste aanwijzing dat er mogelijk geen schadelijke gevolgen zijn, maar het is nog te vroeg voor definitieve conclusies.”

ADHD-hype
ZEMBLA zond verschillende reportages uit over ADHD en het groeiend aantal kinderen dat er medicijnen tegen krijgt. Zo vertelde de Groningse psycholoog Laura Bartsma in ‘De ADHD-hype’ dat ze ontslag had genomen bij een instelling die kinderen testte op ADHD. Naar haar mening kregen veel te veel ouders de diagnose van hun kind aangepraat. Batstra: ‘Zo kan het gebeuren dat ouders volstrekt normaal gedrag gaan zien als een stoornis.’

Andere bijwerkingen
In ‘Etiketkinderen’ werd getoond dat kinderen steeds vaker een label krijgen opgespeld, een etiket dus. Historica Angela Crott onderzocht hoe opvoedboeken van de afgelopen eeuw het gedrag van jongens in de klas beschrijven. Ze promoveerde erop met het proefschrift: ‘Van hoop des vaderlands naar ADHD'er.’ Volgens Crott werd gedrag dat we nu zien als afwijkend vroeger gezien als normaal jongensgedrag.