'Minder blootstelling aan pesticiden'

Uit buitenlandse onderzoeken komen aanwijzingen dat omwonenden gezondheidsrisico's kunnen lopen, schrijft de raad. Ook Nederland moet de effecten van gewasbeschermingsmiddelen op de gezondheid van omwonenden van akkers onderzoeken, aldus de Gezondheidsraad.

Blootstellingsonderzoek
"De commissie beveelt aan het blootstellingsonderzoek te richten op agrariërs, hun gezinsleden en niet-agrariërs en daarbij vooral in te zoomen op vrouwen in de vruchtbare leeftijd (met het oog op het ongeboren kind) en heel jonge kinderen. Vooral jonge kinderen hebben namelijk een bijzondere gevoeligheid en kunnen door hun gedrag en bouw hoger zijn blootgesteld dan volwassenen. De snelle afbreekbaarheid van moderne gewasbeschermingsmiddelen en de grote temporele variatie in blootstelling maken een  intensieve bemonstering en onderzoek over meerdere jaren nodig."

Nauwelijks onderzoek
"In eigen land is nauwelijks onderzoek verricht naar de blootstelling en gezondheidstoestand
van omwonenden van agrarische percelen. In en rond woningen zijn op beperkte schaal metingen verricht in lucht, bodem, water en huisstof. Meting van de inwendige blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen, bijvoorbeeld door analyse van bloed- of urinemonsters van omwonenden, heeft in Nederland voor zover de commissie weet nooit plaatsgevonden."

Gif in de bollenstreek
In januari 2011 toonde ZEMBLA in de uitzending ‘ Gif in de bollenstreek ’ aan dat er onder omwonenden van bollenvelden veel ongerustheid is over de gevolgen van het gebruik van bestrijdingsmiddelen.  Toen riepen Van den Berg en kinderarts Pieter Sauer (UMCG) de overheid op om bij omwonenden onderzoek te doen naar de mate van blootstelling aan de giftige stoffen. De staatssecretarissen van milieu en landbouw vroegen daarop advies aan de Gezondheidsraad.

Buitenlands onderzoek
"In het buitenland, vooral in de Verenigde Staten, is meer onderzoek verricht naar de blootstelling van omwonenden. Dat toont aan dat blootstelling vanuit de agrarische omgeving kan plaatsvinden. Het belang van diverse aanvoerroutes lijkt af te hangen van het type gewasbeschermingsmiddel en de aard van de toepassing. Bij weinig vluchtige middelen lijkt de aanvoer via vervuilde kleding en schoenen een kwantitatief belangrijke route. Huisgenoten van agrariërs blijken namelijk vaak hoger te zijn blootgesteld dan huisgenoten van niet-agrariërs in hetzelfde gebied."

Aanwijzingen
"Ook in eigen land is hiervoor enige aanwijzing gevonden. Omwonenden in Nederland maken geregeld melding van misselijkheid of irritaties van huid, ogen of bovenste luchtwegen. Een relatie met de blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen is zelden onderzocht. Van een aantal middelen is wel bekend dat ze bij voldoende hoge blootstelling dergelijke klachten kunnen oproepen."

Spuitvrije zones
De gezondheidsorganisatie pleit voor het instellen van spuitvrije zones. De onderzoekers kunnen echter niet aangeven hoe groot die zones zouden moeten zijn. Er spelen zoveel factoren een rol dat het moeilijk is een algemene afstand te noemen, zeiden ze. Het is volgens de raad daarom aan politici om daarover besluiten te nemen.

Communicatie
Staatssecretaris Wilma Mansveld (Milieu), die het rapport in ontvangst nam, sprak van een volledig en goed uitgebalanceerd advies waar ze samen met andere bewindslieden zo snel mogelijk namens het kabinet op zal reageren. Ze benadrukte hoe belangrijk goede communicatie met omwonenden is, omdat die willen weten wat er gebeurt op de landbouwgronden om hen heen. Ook de Gezondheidsraad pleit voor betere communicatie.

Debat
Het kabinet heeft laten weten het rapport van de Gezondheidsraad te gaan bestuderen en snel een reactie naar de Kamer te sturen. Esther Ouwehand heeft al een debat over de gevolgen van landbouwgif voor omwonenden aangevraagd dat met steun van de Kamer zal worden ingepland zodra de kabinetsreactie is ontvangen.

Een kabinetsreactie zal vóór 19 februari 2014 naar de Kamer worden toegestuurd, zodat het tijdig geagendeerd kan worden voor het Algemeen Overleg Gewasbeschermings-middelen en bijensterfte.