Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek
Meer onderzoek nodig naar gezondheidsrisico's rond intensieve veehouderij
29-06-2011
• leestijd 3 minuten
•
Wonen op korte afstand van bedrijven met intensieve veehouderij kan nadelige gevolgen voor de gezondheid hebben, vooral voor de luchtwegen. Megastallen blijken qua mogelijke schadelijke gevolgen echter niet of nauwelijks te verschillen van gangbare intensieve veehouderijen.
Dat staat in het rapport 'Mogelijke effecten van intensieve-veehouderij op de gezondheid van omwonenden: onderzoek naar potentiele blootstelling en gezondheidsproblemen"
De Ministeries van Volksgezondheid (VWS) en van Landbouw (tegenwoordig EL&I) gaven in september 2009 opdracht aan het IRAS (Institute for Risk Assessment Studies) bij de Universiteit van Utrecht, het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) in Utrecht en het RIVM in Bilthoven om onderzoek te doen naar de mogelijke relatie tussen intensieve-veehouderij en de gezondheid van omwonenden.
Het rapport betreft een eerste inventariserende studie van een dergelijke omvang en onderzoeksopzet dat uniek is voor de wereld.
De lucht rond intensieve veehouderijbedrijven is anders van samenstelling dan elders. De onderzoekers vonden er een verhoogde concentratie fijnstof, met daarin vooral bepaalde micro-organismen en endotoxinen (stoffen die voorkomen in de celwand van sommige bacteriën).
Deze blootstelling werd gerelateerd aan de gezondheid van direct omwonenden zoals die bij hun huisarts bekend is. Er bleken weinig verschillen te zijn tussen hun algemene gezondheid en die van plattelandsbevolking die beduidend minder intensieve veehouderij in de buurt heeft. Wat betreft enkele aandoeningen, zoals Q-koorts, longontsteking en astma, zijn echter wel duidelijke verschillen.
Luchtwegaandoeningen
Rond bedrijven met intensieve veehouderij, met name geitenbedrijven, kwam in 2009 duidelijk meer Q-koorts voor. In de nabijheid van pluimvee- en geitenbedrijven zijn bovendien meer gevallen van longontsteking vastgesteld dan elders in het land. Opmerkelijk genoeg komen astma, COPD, hooikoorts en infecties aan de bovenste luchtwegen in de omgeving van intensieve veehouderijen juist iets minder vaak voor dan elders. Bij mensen die eenmaal astma of COPD hebben, worden meer complicaties of infecties aan de bovenste luchtwegen gezien.
Aanbevelingen
Omdat er weinig bekend is over de gezondheidseffecten op omwonenden van intensieve- veehouderijbedrijven, doen de onderzoekers meerdere aanbevelingen voor verder onderzoek. Het is onder andere nog niet bekend bij welke concentratie bedrijven er gezondheidseffecten optreden.
De concentraties van endotoxinen en micro-organismen in de buurt van pluimvee- en varkensbedrijven zou bijvoorbeeld gericht onderzocht moeten worden. Dat geldt ook voor het optreden van complicaties bij patiënten met astma of COPD die rondom veehouderijen wonen.
Tenslotte zouden richtlijnen moeten worden opgesteld voor veilige concentraties micro-organismen en endotoxinen rond veehouderijbedrijven. Ook moet worden aangegeven welke risico´s op gezondheidseffecten als acceptabel worden gezien.
Van Gerven (SP) maakt een kanttekeningen bij het onderzoek. Hij merkt op dat er op een beperkt aantal plekken gemeten is en dat niet bekent is waar wel en niet gemeten is. Minister Schippers zou de gezondheidsraad opdracht moeten geven richtlijnen te maken voor emissies rond de stallen, welke niveaus aanvaardbaar zijn. Daarnaast zou in de procedures rond de bouw van stallen een duidelijker effectrapportage moeten plaatsvinden.
Dat staat in het rapport 'Mogelijke effecten van intensieve-veehouderij op de gezondheid van omwonenden: onderzoek naar potentiele blootstelling en gezondheidsproblemen"
De Ministeries van Volksgezondheid (VWS) en van Landbouw (tegenwoordig EL&I) gaven in september 2009 opdracht aan het IRAS (Institute for Risk Assessment Studies) bij de Universiteit van Utrecht, het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) in Utrecht en het RIVM in Bilthoven om onderzoek te doen naar de mogelijke relatie tussen intensieve-veehouderij en de gezondheid van omwonenden.
Het rapport betreft een eerste inventariserende studie van een dergelijke omvang en onderzoeksopzet dat uniek is voor de wereld.
De lucht rond intensieve veehouderijbedrijven is anders van samenstelling dan elders. De onderzoekers vonden er een verhoogde concentratie fijnstof, met daarin vooral bepaalde micro-organismen en endotoxinen (stoffen die voorkomen in de celwand van sommige bacteriën).
Deze blootstelling werd gerelateerd aan de gezondheid van direct omwonenden zoals die bij hun huisarts bekend is. Er bleken weinig verschillen te zijn tussen hun algemene gezondheid en die van plattelandsbevolking die beduidend minder intensieve veehouderij in de buurt heeft. Wat betreft enkele aandoeningen, zoals Q-koorts, longontsteking en astma, zijn echter wel duidelijke verschillen.
Luchtwegaandoeningen
Rond bedrijven met intensieve veehouderij, met name geitenbedrijven, kwam in 2009 duidelijk meer Q-koorts voor. In de nabijheid van pluimvee- en geitenbedrijven zijn bovendien meer gevallen van longontsteking vastgesteld dan elders in het land. Opmerkelijk genoeg komen astma, COPD, hooikoorts en infecties aan de bovenste luchtwegen in de omgeving van intensieve veehouderijen juist iets minder vaak voor dan elders. Bij mensen die eenmaal astma of COPD hebben, worden meer complicaties of infecties aan de bovenste luchtwegen gezien.
Aanbevelingen
Omdat er weinig bekend is over de gezondheidseffecten op omwonenden van intensieve- veehouderijbedrijven, doen de onderzoekers meerdere aanbevelingen voor verder onderzoek. Het is onder andere nog niet bekend bij welke concentratie bedrijven er gezondheidseffecten optreden.
De concentraties van endotoxinen en micro-organismen in de buurt van pluimvee- en varkensbedrijven zou bijvoorbeeld gericht onderzocht moeten worden. Dat geldt ook voor het optreden van complicaties bij patiënten met astma of COPD die rondom veehouderijen wonen.
Tenslotte zouden richtlijnen moeten worden opgesteld voor veilige concentraties micro-organismen en endotoxinen rond veehouderijbedrijven. Ook moet worden aangegeven welke risico´s op gezondheidseffecten als acceptabel worden gezien.
Van Gerven (SP) maakt een kanttekeningen bij het onderzoek. Hij merkt op dat er op een beperkt aantal plekken gemeten is en dat niet bekent is waar wel en niet gemeten is. Minister Schippers zou de gezondheidsraad opdracht moeten geven richtlijnen te maken voor emissies rond de stallen, welke niveaus aanvaardbaar zijn. Daarnaast zou in de procedures rond de bouw van stallen een duidelijker effectrapportage moeten plaatsvinden.
Geen steun voor moties intensieve veehouderij
De Tweede Kamer vindt het niet nodig om de volksgezondheid in Brabant beter te beschermen tegen nadelige effecten van de intensieve veehouderij. Dit bleek tijdens een stemming in Den Haag.
De SP stelde voor dat gemeenten bij vergunningaanvragen voor nieuwe stallen ook de gezondheidseffecten mogen beoordelen. Deze bevoegdheid zou in de wet moeten worden vastgelegd. Het voorstel haalde geen meerderheid.
Groen Links wilde dat het huidige verbod op de uitbreiding van megastallen van kracht blijft. Dit zolang onderzoeken naar de gezondheidseffecten van de intensieve veehouderij nog lopen. Ook dit voorstel haalde geen meerderheid in de Kamer.
De SP stelde voor dat gemeenten bij vergunningaanvragen voor nieuwe stallen ook de gezondheidseffecten mogen beoordelen. Deze bevoegdheid zou in de wet moeten worden vastgelegd. Het voorstel haalde geen meerderheid.
Groen Links wilde dat het huidige verbod op de uitbreiding van megastallen van kracht blijft. Dit zolang onderzoeken naar de gezondheidseffecten van de intensieve veehouderij nog lopen. Ook dit voorstel haalde geen meerderheid in de Kamer.
Bekijk de ZEMBLA uitzending '
Het stinkt in Brabant
'
Zie ook: '
Spoeddebat over gezondheidseffecten van de intensieve veehouderij in Brabant
', 23 juni 2011 (video)
Meer over:
de-q-koorts-epidemiePraat mee
0/1500
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.