Keurmerk duurzame palmolie in praktijk waardeloos

De belangrijkste leverancier van palmolie aan Nederland, het palmoliebedrijf IOI, overtreedt de regels van het keurmerk voor duurzame palmolie. Volgens de bevolking in Sarawak, Maleisië, schendt IOI de mensenrechten en maakt het palmoliebedrijf gebruik van verboden pesticiden en illegale arbeid. Het keurmerk, de Ronde Tafel voor Duurzame Palmolie (RSPO), treft geen sancties tegen IOI en laat het bedrijf doorgaan met de handel in RSPO-gecertificeerde palmolie, terwijl het Hooggerechtshof van Sarawak heeft bepaald dat de confiscatie van het land door IOI illegaal is. Dit blijkt uit onderzoek van ZEMBLA, dat  in Maleisië sprak met de slachtoffers van de palmolie-industrie. IOI is een belangrijke leverancier voor het voedingsconcern Unilever, de grootste afnemer van palmolie ter wereld en voorzitter van het RSPO-keurmerk.

Landconflicten
Eén van de duurzaamheidscriteria van het RSPO-keurmerk is dat eventuele landconflicten opgelost moeten zijn voordat een palmoliebedrijf door het keurmerk als ‘duurzaam’ gecertificeerd kan worden. Maar de inwoners van het dorp Long Teran Kanan in de Maleisische deelstaat Sarawak voeren al jaren een bittere strijd met de palmolieproducent IOI Corporation Berhad, onderdeel van de IOI Group, dat het RSPO-keurmerk voert.

Uitspraak hooggerechtshof
Kern van het conflict is de eigendom van het land waar IOI een enorme palmolieplantage heeft aangelegd.  In maart 2010 besliste het Hooggerechtshof van Sarawak dat het betwiste land eigendom is van de inwoners van Long Teran Kanan. Dorpsoudste S. Ngerong zegt: “ Toen IOI hier kwam kregen we het moeilijk, het land en onze gewassen zijn vernield. We hebben gevraagd om er mee te stoppen, maar ze gingen gewoon door .”

De IOI-plantage is illegaal en het Hooggerechtshof bepaalde dat IOI moet vertrekken of een schadevergoeding betalen, maar dat heeft het palmoliebedrijf  tot op heden geen van beide gedaan.

De bevolking van Long Teran Kanan diende al in 2009 een officiële klacht in bij het RSPO-keurmerk. Pas in april dit jaar, ruim een jaar na de uitspraak van het Hooggerechtshof, besliste de RSPO dat de certificering van nieuwe IOI-bedrijfsonderdelen voorlopig wordt opgeschort. Maar het palmoliebedrijf mag doorgaan met het verkopen van RSPO-gecertificeerde palmolie.

Geen harde veroordeling
Unilever en ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib weigeren een harde veroordeling uit te spreken over de handelswijze van IOI. Zowel Unilever, Oxfam Novib als IOI maken deel uit van het bestuur van het RSPO-keurmerk. Oxfam Novib staat aan het hoofd van de commissie die klachten over gecertificeerde palmolieproducenten behandelt. Uit correspondentie (pdf) van Oxfam Novib aan IOI van juni 2011, die ZEMBLA in handen heeft, blijkt dat de RSPO er de voorkeur aan geeft het palmoliebedrijf voorlopig positief te benaderen in plaats van IOI als RSPO-lid “ uit te sluiten met negatieve sancties ”. Marlies Filbri van Oxfam Novib blijft vooralsnog geloven in de goede wil van het palmoliebedrijf: “ IOI is een bedrijf dat heeft gezegd: dit kan zo niet langer. Ik ben ervan overtuigd dat ze dat ook menen .”

Pesticiden
Voormalige werknemers van IOI vertellen in ZEMBLA ook dat het palmoliebedrijf op grote schaal gebruik heeft gemaakt van het bestrijdingsmiddel Paraquat. Deze uiterst giftige pesticide mag door leden van het RSPO-keurmerk niet worden gebruikt en is in de EU verboden. IOI weigert de gezondheidskosten van ziek geworden werknemers te vergoeden.

Illegale arbeid
Een derde schending van de regels van het RSPO-keurmerk is dat het palmoliebedrijf gebruik heeft gemaakt van illegale arbeid. In plaats van de plaatselijke bevolking aan werk te helpen, bestaat het merendeel van de werknemers uit Indonesiërs die veelal geen werkvergunning hebben. De voormalige voorman B. Anyi zegt:  “ Toen ik er was, waren er veel mensen zonder vergunning en als de politie langskwam renden ze weg en verstopten ze zichzelf. IOI wil liever geen dorpelingen aannemen, want die vragen te veel en zouden kunnen gaan klagen .”