Geknoei met documenten

De Dienst Terugkeer en Vertrek gebruikt twee soorten reisdocumenten op Guineese asielzoekers uit te zetten. Naast de Titres de Voyage die worden afgegeven door de omstreden Guineese delegaties zijn er ook reisdocumenten afgegeven door de ambassade in Brussel. Maar de consul van Guinee, wiens handtekening op de Titres prijkt, ontkent de documenten ooit ondertekend te hebben. Reden voor ZEMBLA om deze reisdocumenten voor te leggen aan forensisch specialisten op het gebied van documentenonderzoek.

Een forensisch rechercheur die om anoniem wil blijven komt tot de volgende conclusie:
Wat opvalt, is dat het PDF document uit lagen bestaat. Daardoor is te zien dat er informatie is toegevoegd en verwijderd uit het oorspronkelijke document. Opmerkelijk daarbij is dat de ‘vervalser’ heeft verzuimd het document ‘plat te slaan’ toen hij met zijn werk klaar was. Als hij dat wel had gedaan, waren de lagen niet meer zichtbaar geweest.

Is het moeilijk om deze lagen aan te brengen en te manipuleren?
Het is vrij eenvoudig die lagen aan te passen. Dat kan iedereen. Maar door de lagen niet plat te slaan, heeft de vervalser een belangrijke fout gemaakt. Het geknoei blijft daardoor zichtbaar. Dus eigenlijk is het prutswerk.

Erna Leenaars, expert in digitale (druk)technieken (zie ook viaderna.nl ), traint forensisch deskundigen van onder meer politie en justitie. Zij concludeert:
Wat ik kan zien is dat het uit verschillende lagen is opgebouwd. Je zou verwachten dat een digitaal document beveiligd zou zijn. Dan kan er niets meer in gewijzigd worden. De lagen die we nu zien zijn dan platgeslagen tot één document. Maar dat is nu niet geval. Dan zou er ook een certificaat aan moeten hangen. Dat is nu niet zo, er hangt beslist geen certificaat aan.

Die lagen zijn nog steeds te identificeren?
Ja, ik zou ze ook kunnen wijzigen als ik zou willen. Ik zou alleen de tekst kunnen wijzigen, of de stempels. Want de stempels zitten ook weer in een aparte laag. En die kloppen ook niet, als je naast elkaar legt dan zie je behoorlijke verschillen tussen de stempels.  Volgens mij moet dat eenduidig zijn. Je ziet ook bijvoorbeeld bij een pasfoto dat er een stempel over de foto  heenloopt. Dat klopt dus niet, die is digitaal gemanipuleerd. Als je een echte stempel op een foto zet, dan moet er een wit randje tussen zitten omdat je hoogteverschil hebt. En dat zit er niet, dus het is digitaal aangebracht in plaats van dat het een scan is van een analoog document.

Je ziet ook dat de gescande tekst bijna dichtloopt, de rondjes in de D en de O en de A, die lopen dicht, maar daar hebben ze een rondje overheen gezet in de achtergrondkleur, zodat  die letters weer open zijn.

Ik kan zelfs zien op welke printer die documenten in elkaar zijn gezet en gescand zijn, op een Xerox Workcentre. In de scan zit een tag en daarin staat dat die scan is vervaardigd op een Xerox.

Dus de conclusie is dat er een brondocument gescand is, daar zijn vervolgens lagen met veranderingen in aangebracht. Van het resultaat is een elektronisch document gemaakt zonder dat die PDF is platgeslagen waardoor de lagen nog steeds zichtbaar zijn?
Ja, dat klopt precies.

Er zijn dus veranderingen aangebracht in een brondocument?
Ja, in principe wel. Want de ondergrond is een scan en daar hebben ze tekst uitgehaald en veranderd. Dat is duidelijk zichtbaar, dat is zeker gebeurd.
Als je het gaat analyseren, zitten er ook nog wel andere dingen in die niet kloppen. Je ziet verschillen tussen de stempels die zijn gebruikt, letters staan veel verder uit elkaar terwijl dat gelijk zou moeten zijn. Dat klopt niet.

De achtergrondkleur is niet overal hetzelfde, er is sprake van drie kleuren geel. Dat zou hetzelfde moeten zijn. Er is digitaal gemanipuleerd, absoluut. Dat kun je alleen al zien door de rondjes die ze ingevuld hebben. In de O en de P, dat liep allemaal dicht en daar hebben ze gele rondjes overheen gezet. Dan zie je heel duidelijk, ook omdat ze de verkeerde kleur hebben gebruikt, zodat er verschil is met de achtergrondkleur.

In één van de documenten is in het logo ook een andere achtergrondkleur te zien, anders dan de rest van het document. Je ziet dat daar iets niet klopt.

De Guineese consul ontkent dat ze dit heeft getekend?
Wat gebeurd kan zijn, is dat ze een brondocument hebben gescand en blanco hebben gemaakt. Vervolgens zouden ze dat dan kunnen hebben ingevuld en weer hebben gescand. Dan zou het heel goed mogelijk zijn dat de consul dit nooit heeft ingevuld.

Is het ingewikkeld om dit te maken?
Nee, dat heeft een gemiddelde DTP-er binnen een avond geleerd. Alleen er zijn bepaalde specialistische zaken die je wel echt moet weten. Bijvoorbeeld de achtergrondkleur. Op je scherm ziet dat er allemaal hetzelfde uit, maar als je gaat meten zie je verschillen. Daar kun je veel informatie uithalen.