Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek
Fijnstof: een onzichtbaar gevaar
01-11-2016
• leestijd 4 minuten
•
837 keer bekeken
• 
<strong>Het fijnstofgehalte in de lucht is in Nederland en België hoog. Veel hoger dan veel andere Europese landen, en vergelijkbaar met de luchtkwaliteit in metropolen als Londen, Milaan en Parijs. Alle reden voor het Longfonds om aan de bel te trekken en aandacht te vragen voor dit ‘onzichtbare probleem’ met grote nadelige gevolgen voor de gezondheid.</strong>
Uit wetenschappelijk onderzoek is allang gebleken hoe slecht fijnstof voor de gezondheid is. Het verband met longziekten zoals Astma en COPD is gelegd. Jelmer Krom, woordvoerder van het Longfonds: ,,Fijnstof is een onzichtbaar probleem. Hoe gigantisch de gevolgen zijn voor je gezondheid merken allereerst longpatiënten. En dat zijn ongeveer een miljoen mensen in Nederland. Zij krijgen het benauwd, hebben meer medicatie nodig dan normaal. Je ziet in deze groep meer schooluitval, werkuitval. We kennen verhalen van mensen die gewoon de stad moeten ontvluchten en verhuizen naar Drenthe of op de Waddeneilanden. Ze gaan letterlijk op zoek naar schone lucht.‘’
Verhuizen naar gebieden met gezondere lucht is natuurlijk maar voor weinigen een optie. Hoe kun je je zelf wel beschermen tegen luchtvervuiling?
,,Vermijd wegen met hoge bebouwing en veel bomen. Deze houden de wind tegen waardoor de vervuiling blijft hangen. Blijf uit de buurt van drukke wegen. Daar krijg je al snel drie tot tien keer meer fijnstof binnen dan langs een rustige weg of in een groene omgeving. Kies routes met zo min mogelijk autoverkeer. Ga met een grote boog om scooters, motoren en auto’s heen. Houd bij minimaal driehonderd meter afstand van een snelweg of vijftig meter van drukke stadswegen. Realiseer je dat de luchtkwaliteit op windstille, warme en mistige dagen slechter kan zijn dan op dagen na regen of bij harde wind. Verder natuurlijk zoveel mogelijk de auto laten staan. Zo voorkom je dat je in de vuile lucht in de auto zit. Bovendien vervuil je zelf de lucht dan niet. ‘’
Drukke wegen vermijden, en de auto laten staan
De eerste gezondheidsproblemen veroorzaakt door vervuilde lucht manifesteren zich in de longen. Waar kun je nog meer last van krijgen?
,,Er wordt in de wetenschap een relatie gelegd tussen vervuilde lucht en longkanker, dementie, hart- en vaatziekten. Dit komt doordat de fijnstof deeltjes via je bloedbaan het hele lichaam binnen kunnen dringen en dus veel meer schade aan kunnen richten dan in de longen alleen.’’
De plek waar je woont is essentieel voor de ontwikkeling en kwaliteit van je longen.
,,Verkeer is een van de belangrijkste oorzaken van fijnstof in de lucht. Dus ja, in stedelijk gebied, langs snelwegen, uitvalswegen, ringwegen zijn de concentraties in de lucht hoger. Als je daar opgroeit dan adem je van jongs af aan die rommel in. En juist in je jonge jaren zijn de longen het kwetsbaarst. Er zijn wetenschappelijke onderzoeken die aantonen dat er een verband is tussen het ontwikkelen van Astma en het opgroeien bij zo’n plek.’’
Kun je een aantal concrete plekken noemen?
,,Heel bekend is natuurlijk de A10, de Ring rond Amsterdam. Je ziet dat de gemeenteraad van Amsterdam en ook de GGD hebben gepleit voor het verlagen van de snelheid op de wegen rond de stad. Daarmee verminder je ook de uitstoot van schadelijke stoffen. Bovendien maak je door het invoeren van dergelijke maatregelen mensen bewust van het probleem. Ook gemeenten als Maastricht, Rotterdam, Utrecht zijn er heel bewust mee bezig. Deze steden maken zich zorgen over het fijnstof en de gevolgen voor de gezondheid van de inwoners. En terecht.’’
Intussen zie je wel dat de toegestane snelheid op veel snelwegen in het land weer omhoog mag. Daarmee is het signaal dat de landelijke overheid afgeeft totaal anders dan dat van de lokale overheden.
,,Dat is op z’n minst jammer. Als je wilt dat je bevolking gezond blijft, is het eigenlijk onverantwoord om die snelheid weer op te voeren. Het gekke is dat de overheid alleen maar uitgaat van de norm (de dichtheid van fijnstof in de lucht), en niet van gezondheid. Wanneer het fijnstofgehalte onder de norm zit, zegt het Longfonds: ‘Nu door zetten. We zijn op de goede weg. We gaan de lucht nog beter maken, en dus nog verder onder die norm proberen te komen.’ En wat zegt minister Schultz (Ministerie van Infrastructuur en Milieu)? ‘Mooi, we zitten onder de norm, dus we kunnen weer harder rijden.’ Dat is natuurlijk niet gezond. Dan doe je de winst die je hebt gemaakt meteen teniet. We weten dat snelheden wel degelijk invloed hebben op de uitstoot en dus op de luchtkwaliteit. Niet voor niks zijn lokale overheden erg voor het verlagen van die snelheden. Zij staan dicht bij hun burgers, daarom zijn ze ook te porren voor het beperken van de snelheid en het instellen van milieuzones (gebied in stedelijke omgeving waar uitsluitend schone vracht- of personenauto’s mogen rijden). En de minister, die zegt het tegenovergestelde. Dat is echt het paard achter de wagen spannen.‘’
Is gezondheid in deze discussie wel een issue voor de minister?
,,Daar lijkt het niet op. En dat terwijl het bij lokale overheden wel degelijk steeds meer een issue is. Kijk naar de manier waarop gemeenten met ruimtelijke ordening bezig zijn. Er wordt op het gemeentehuis nu nagedacht over de plek waar je bijvoorbeeld een kinderdagverblijf neer zou moeten zetten: pal naast de snelweg, of juist een stukje verderop? Dan zijn landelijke maatregelen zoals het verhogen van de maximum snelheid niet bepaald een aanmoediging. Mensen raken in verwarring door dit soort maatregelen. Er zou landelijk en lokaal een eenduidige boodschap moeten worden afgegeven. En dat gebeurt nu niet.’’
Fijnstof dringt via de bloedbaan je hele lichaam binnen
Het Longfonds gaat in het najaar nadrukkelijk aandacht vragen voor het gevaar van fijnstof. Hoe?
,,De insteek zal zijn: het onzichtbare, lokale probleem van de luchtkwaliteit zichtbaar maken. Het is de bedoeling dat iedereen mee kan doen. We willen burgers helpen om te begrijpen waar het probleem zit. We willen ze voorzien van feiten, kennis, tastbare informatie zodat ze daarmee naar de lokale of landelijke politiek kunnen stappen en maatregelen kunnen eisen.’’
Terugdringen van de maximumsnelheden, het instellen van milieuzones zijn maatregelen waar het Longfonds zich sterk voor maakt. Is dat uiteindelijk genoeg?
,,Nee. Met die maatregelen verminder je de uitstoot van fijnstof. Maar je pakt het probleem niet bij de bron aan. En dat willen wij juist wel. Het Longfonds streeft naar emissieloze mobiliteit. Dus rijden met auto’s die gewoon niets uitstoten. Vorige week is er een Kamermotie aangenomen die de ambitie uitspreekt om in 2025 emissieloos te rijden. Dat is natuurlijk de oplossing: elektrische auto’s, waterstof, zonne-energie. Er zijn tal van oplossingen die technisch binnen handbereik komen, terwijl de auto’s een actieradius hebben die hout snijdt. Tot het zo ver is moet de overheid het gebruik van emissieloze auto’s aanmoedigen en het gebruik van vervuilende auto’s ontmoedigen.‘’
Meer over:
geen-vuiltje-aan-de-luchtPraat mee
0/1500
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.