De WIA pakt onrechtvaardig uit voor de arbeidsongeschikte Willemijn (29): ‘Ik kom straks niet meer rond’
Duizenden Nederlanders komen jaarlijks in de knel door ons arbeidsongeschiktheidsstelsel. Dat stelsel werkt prima voor mensen die goed verdienen, maar pakt vaak nadelig uit voor mensen met lage lonen. Hoe onrechtvaardig dat kan zijn, blijkt uit het verhaal van Willemijn Duivenvoorde.
Door Jeroen Pen
Eerder dit jaar sprak Zembla Willemijn Duivenvoorde, een 29-jarige die net als veel andere mensen een ziekte kreeg die veel schade aanricht en waar weinig over bekend is: long covid. De symptomen: continue vermoeidheid, concentratieproblemen, geheugenbeschadiging, snel buiten adem zijn, slechte nachtrust, een zeurderige hoofdpijn, en, als gevolg van dat allemaal, een zekere zwaarmoedigheid.
Willemijn had een rijk sociaal leven, en was – mede doordat ze gedurende haar volledige studietijd drie keer per week is blijven sporten – kerngezond. Naar Nederlandse begrippen had ze ook nog eens een betaalbare woning. Vlak voor ze haar masterdiploma Biomedical Engineering haalde aan de Rijksuniversiteit Groningen, kreeg ze haar eerste baan aangeboden. Willemijn hapt toe. Ze gaat een starterssalaris verdienen. Geen vetpot, maar genoeg om van rond te komen. Dan, na acht maanden in loondienst, wordt ze ziek.
Inmiddels zit ze bijna drie jaar thuis met long covid. Of de tunnel een einde kent, en zo ja, waar dat einde zich bevindt, weet niemand. De onzekerheid, het gebrek aan toekomstperspectief – het raakt al haar lotgenoten hard. Maar wat Willemijns situatie extra nijpend maakt, is hoe de wet WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen, de opvolger van de WAO) voor haar uitpakt.
De eerste twee jaar dat een werknemer ziek is, geldt een betaalverplichting voor zijn werkgever. De eerste twaalf maanden het volle salaris, na één jaar nog zeventig procent. “Dat betekende voor mij dat ik netto 1585 euro overhield,” vertelt Willemijn.
Na twee jaar ziekte volgt een keuring bij het UWV, waar ze bepalen in hoeverre je nog geschikt bent om te werken. Eerder dit jaar was Willemijn aan de beurt. De conclusie laat niets aan de verbeelding over: volledig arbeidsongeschikt. In afwachting van haar eventuele herstel krijgt ze een uitkering. Die blijkt echter zo laag dat ze het zich eigenlijk helemaal niet kan permitteren om nog langer ziek te zijn. Ruim 1300 euro bruto, iets meer dan 1100 netto. “Lager dan het sociaal minimum,” aldus Willemijn.
Daar zit een merkwaardige berekening achter, die onderdeel uitmaakt van de WIA. Wie in Nederland arbeidsongeschikt raakt en volledig wordt afgekeurd, heeft recht op een uitkering ter hoogte van zeventig procent van zijn oude salaris. Dat wil zeggen: het gemiddelde salaris van het laatste arbeidsjaar.
Alleen werkte Willemijn pas acht maanden. In de vier maanden daarvoor was ze veel tijd kwijt aan haar afstuderen, wat ten koste ging van haar bijbaan. Verspreid over twee maanden leverde dat haar 190 euro op. “Het UWV houdt daar geen rekening mee en neemt het gemiddelde van de laatste twaalf maanden waarin ik heb gewerkt,” legt ze uit.
Eigenlijk wil ze haar tijd besteden aan zo snel mogelijk beter worden, maar dit levert haar zoveel stress op dat daarvan voorlopig geen sprake is. Ze woont samen met haar geliefde, maar ze kunnen de huur amper betalen en voor huursubsidie komen ze niet in aanmerking zolang ze gezamenlijk onder dit dak wonen.
Dus zocht ze de afgelopen maanden naar een sociale huurwoning voor zichzelf. “Ik dacht: dan maar niet meer samenwonen met mijn vriend,” zegt ze. “Die vorm van liefde kan ik me klaarblijkelijk niet meer permitteren.” Het levert uiteindelijk niets op: met twee woningen zouden ze even duur uit zijn.
Ze hebben ook overwogen om weer bij hun ouders te gaan wonen, maar ook dat bleek geen haalbare kaart. “Mijn moeder heeft het ook niet breed, als ik weer bij haar intrek krijgt zij geen zorgtoeslag meer en verplaatsen we het probleem alleen maar. De ouders van mijn vriend wonen in een afgelegen Gronings dorpje. Het zijn hele lieve mensen, we hebben het erover gehad om bij ze in te trekken. Alleen raak ik dan nog verder geïsoleerd dan nu al het geval is.”
En haar wereld wordt al steeds kleiner, vertelt Willemijn. “Als vrienden vragen of ik een avond mee uit eten ga of een weekendje weg, wil ik graag, maar ik bedank, want ik kan het niet betalen. Zo raak ik volledig geïsoleerd en voel ik me steeds eenzamer.”
Haar vriend werkt noodgedwongen meer dan hem lief is om in ieder geval de huur te kunnen betalen. Vooralsnog leeft Willemijn in armoede. Van haar bestaanszekerheid is weinig over. “Ik zit de hele dag alleen thuis. Onder een dekentje, want door het salaris van mijn vriend heb ik geen recht op energietoeslag. Dus probeer ik weinig te stoken. Als de energierekening een tientje hoger uitvalt gaat dat ten koste van de paar euro per maand die ik nog vrij te besteden heb.”
De boodschappen, huur en verzekeringen kunnen ze nog betalen, maar daarna blijft er weinig over. De inflatie helpt ook niet mee, en dan gaan straks de rente op haar studieschuld ook nog eens omhoog. Niet dat ze nu aflost, daarvoor is haar inkomen te laag, maar ze bouwt er wel extra schuld door op.
Alle extraatjes betaalt haar geliefde, of haalt ze van haar spaarrekening, maar daar kan ze niet eindeloos mee blijven doorgaan, realiseert ze zich. “De reserves raken op. Het water staat me straks aan de lippen.” Ze ziet op tegen de feestmaand, omdat ze het zich niet kan veroorloven om sinterklaascadeaus voor haar familie te kopen.
“Ik ben niet de enige voor wie de WIA zo uitpakt,” besluit ze. “Het moet echt anders.”
Donderdagavond 9 november om 20.30 uur is de herhaling van 'Helden in de bijstand' te zien op NPO 2.
Kijk 'Het onrecht van de WIA blootgelegd' in 15 minuten:
Praat mee
Reacties (11)
Ook als je jaren hebt gewerkt is de huidige WIA onrechtvaardig. Ik heb 30 jaar gewerkt waarvan de helft met ziektes. Ik kreeg op mijn 33e mijn eerste chronische ziekte. Aangezien ik wist dat ik nooit afgekeurd zou worden, moest ik doorgaan met werken. In een wereld die geen boodschap heeft aan zieke mensen. Bek houden en geen hulp verwachten. Vaak hebben werkgevers tegen me gezegd dat ik me maar moest aanpassen en niet het het bedrijf aan mij. Zelfs thuiswerken of op een stilteplek zitten werd me verboden. Ik ben toen vier dagen gaan werken daarmee kon ik nog rondkomen. Na 15 jaar vechten tegen dagelijkse pijn en vermoeidheid en weer een burnout, had ik meerdere geestelijke en lichamelijke aandoeningen. Als dank werd ik ontslagen. Daarna kwam ik in de WW terecht. En volgde de Covid jaren. Toen zat ik geestelijk en lichamelijk in de put Ik kwam in de ZW terecht. Na de ZW besloot het UWV dat ik fulltime kon werken en werd ik gedwongen om naar de bijstand te gaan. Ik zal jullie de verhalen over de Participatie wet besparen. Je wordt mensonwaardig behandeld. In tussen vocht ik met een advocaat het besluit van het UWV aan. Na een half jaar bleek dat ik gewonnen had. Dus terug de ZW in bij het UWV. Toen kwam de WIA aanvraag. Begin dit jaar ben ik voor 62% afgekeurd. Omdat ik niet 80-100 ben afgekeurd, wordt de WIA berekend op het minimumloon en niet mijn salaris. Hier zit ik nu. 700 WIA en 400 toeslag. De helft van wat ik ooit verdiende. En daar heb ik 30 jaar voor gewerkt.
2019 ben ik na een zwaar auto ongeval invalide geraakt en in de zeer ongunstige wia beland, ik woon samen met mijn partner die ook mijn mantelzorger is geworden, en minder kon gaan werken daardoor, onze inkomsten waren voorheen normaal maar nu moet mijn partner en ik om rond te komen apart van elkaar gaan wonen om rond te kunnen komen( heeft allez te maken met toeslagen etc die wij nu nodig hebben om een beetje te kunnen leven in plaats van te overleven , terwijl ik haar eigelijk wel 24/7 als mantelzorger nodig heb.
Ik ben ook afgekeurd maar klaag niet, Ik werk niet dus ben niets waard voor de samenleving, ik ben blij voor wat ik krijg, mensen praten over stookkosten maar hoe dan, tot nu toe is het niet koud geweest en hoef je niet te stoken. 3 tot 4 maanden stoken en het is weer lente Uitgaan of vakantie doe ik niet Bij of met vrienden thuis is het ook gezellig Er zijn zoveel mensen in de wereld die het slechter hebben dus klaag niet zoveel Werk aan je lichaam dan komt het allemaal weer goed Positief denken
In 2007 een zenuw beschadiging gekregen en na 16 jaar vechten en alleen maar werken als een slaaf met de pijn een wia gekregen WGA . Toen ik hulp nodig had 13 geleden waren mensen aan het slapen zo te zien. Kan je voorstellen welke onrecht mijn en andere is aangedaan? Werkende slaven. Maar ook discriminatie. Blanken kregen met een burnout een WIA, maar ik met me kapote been nee hoor ga maar lekker werken met de pijn. Bedankt Nederland
Ik was mantelzorger van een complex ass-adhd gezin van 6 pers. Ik viel zwaar om, raakte mijn pgb voor 7u p.wk kwijt( kind werd namelijk opgenomen voor behandeling ook ivm mijn omvallen,) Raakte in de ziekte-wet voor mijn 14 urige baantje. Zit nu in 2e-spoortraject heb ondertussen c-ptss diagnose en mag voor mijn 14 urige baantje (13€ all-inn) vanaf januari een wia gaan aanvragen. Nu zie en hoor ik hier dat alles onbegonnen energie gaat zijn? Energie die ik nodig heb om tegen jeugdzorg en ouderverstoting in mijn kind weer te kunnen zien? Over onrechtvaardigheid gesproken....ik weet er meer dan alles van...
Buiten de gevolgen van haar ziekte, want dat is natuurlijk verschrikkelijk, over het financiële. Er zijn miljoenen samenwonenden waarvan één van de partners zelfs minder inkomsten heeft dan Willemijn. Gevolg van "Het verzamelinkomen". Het lijkt me trouwens een gefingeerd verhaal. Wie verlaat nu zijn geliefde omdat er minder geld te besteden is.
Als ik het goed lees, gaat het niet om het verlaten van de geliefde, maar om stoppen met samenwonen. Dit is helaas de realiteit voor veel stellen: als je gaat samenwonen, kunnen de toeslagen (zorgtoeslag, huursubsidie, kgb) en bijstandsuitkering omlaag gaan of zelfs helemaal stoppen. Zeker als beide partners moeten rondkomen van een uitkering betekent samenwonen een grote financiële klap en is het niet voor ieder stel een optie om onder één dak te (blijven) wonen. Dit soort verhalen hoeven dus zeker niet gefingeerd te zijn!
Omdenkend hoop ik dan niet dat hordes gepensioneerden met een "laag" inkomen dit gaan doen.
Erg herkenbaar. Ik kreeg Long Covid in maart 2020 en had het jaar ervoor maar 19 uur per week gewerkt (om mijn promotieonderzoek af te maken). Heel veel pech want ik krijg daarom nu maar 975 per maand. En omdat ik een koophuis heb is aanvullende bijstand aanvragen ook geen optie….
Je kunt wel een eigen huis hebben in de bijstand. Ik heb zelf in de bijstand gezeten voor een half jaar. Echter, de gemeente eist wel een deel van je overwaarde van je huis op. Ik heb via de notaris mijn appartementje moeten verpanden voor zo'n 25.000 euro. In ruil daarvoor kreeg ik dan bijstand. Het bedrag krijgt de gemeente pas als je het verkoopt. Dus het is mogelijk. Wel is het zo dat ik natuurlijk geen huursubsidie krijg. Dus tja je zit toch met je maandelijkse volle aflossing. Dan heb je nog de OZB, de VVE en servicekosten, extra afvalstoffenheffing omdat je eigenaar bent. Bij elkaar een fors bedrag en daar is dus geen toeslag voor. En zo wordt je langzaam ertoe gedwongen om toch je huis te moeten verkopen. Pas als je echt nul komma nul bezittingen hebt, krijg je de toeslagen en kwijtscheldingen.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Schrijf je in voor de ZEMBLA-nieuwsbrief en ontvang wekelijks als eerste onze beste nieuwsverhalen, achtergrondartikelen en exclusieve video's.