De ebola-epidemie

Mensonterende situaties
De beelden van de stervende, bloedende mensen voor de poorten van de noodkliniek van Artsen zonder Grenzen vorig jaar, staan de hulpverleners nog in het geheugen gegrift. B. Adamson van Artsen zonder Grenzen: ' Buiten gingen mensen dood. Gezinnen gingen buiten dood in auto's. Er moest eerst iemand sterven zodat er weer ruimte kwam.'  Ook voor S. Liljegren van Artsen zonder Grenzen was het een mensonterende situatie: ' Je staat daar en kijkt mensen aan en je zegt dat er geen plek is. Het is onwerkelijk. Echt onwerkelijk.'

Artsen zonder Grenzen smeekt om actie
De wereldgezondheidsorganisatie, de WHO, maakt deel uit van de Verenigde Naties, en heeft een mandaat om landen te helpen als een gezondheids-crisis dreigt. Terwijl het aantal doden oploopt, smeekt Artsen zonder Grenzen de wereldgezondheidsorganisatie (WHO) maanden lang om actie te ondernemen. Maar het duurt tot begin augustus 2014, daags nadat twee Amerikaanse zendelingen besmet raken met het virus, tot de wereldgezondheidsorganisatie de ebola uitbraak tot een internationale gezondheidscrisis verklaart. K. Fukuda, assistent directeur-generaal WHO, legt uit waarom die beslissing niet eerder genomen is: ' We wisten al dat we te maken hadden met iets ongebruikelijks, maar we hadden nog niet te maken met een totale mondiale crisis.'

Directeur van Artsen zonder Grenzen J. Liu denkt daar anders over. Zij heeft er bij de WHO op aan gedrongen om eerder actie te ondernemen: ' Ik zei: Ik vertel de wereld al maanden dat het een onbeheersbare epidemie is. Mensen luisteren niet naar me. Maar jullie moeten nu je taak vervullen en de epidemie benoemen. Want jullie hebben daar wel het gezag voor.'

Resolutie
Na het uitroepen van een internationale crisis, moet de WHO eerst de rijke landen nog overhalen om geld en mensen te sturen. Uiteindelijk komt tien maanden na het begin van de uitbraak, de structurele internationale hulp op gang nadat de Verenigde Staten in september aankondigt 3000 militairen en artsen te sturen. Ook neemt de Verenigde Naties dan een resolutie aan voor een noodmissie van de wereldgezondheidsorganisatie en worden behandelcentra gebouwd.

Dodental stijgt nog
Officieel zijn meer dan 11 duizend doden geregistreerd tijdens de ebola-epidemie. Maar het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk veel hoger en het aantal doden stijgt nog in Guinee en Sierra Leone. Zorgprofessionals waarschuwen dat nieuwe crississen op de loer liggen. B. Aylward, assistant directeur-generaal WHO: ' Er komen steeds meer nieuwe ziekten. En we zijn er niet op voorbereid. Ebola was geen uitzondering. Ebola is een precedent.'

Emile is eerste slachtoffer
Het eerste slachtoffer van de ebola uitbraak vorig jaar, was waarschijnlijk het 2-jarige jongetje Emile uit Guinee. Zembla Internationaal reist af naar het afgelegen dorp Meliandou waar het kindje eind december 2013 overlijdt. Hierna grijpt het mysterieuze virus om zich heen. Emiles vader, E. Ouamouno, verliest binnen korte tijd ook een dochter, zijn vrouw en zijn moeder aan de ziekte: ' Eerst dacht ik dat het hekserij was. Ik dacht dat m'n familie was vervloekt. '

'Zombiefilm'
Hulpverleners van Artsen zonder Grenzen zetten in maart 2014 een kliniek op voor de opvang van het groeiend aantal slachtoffers in het getroffen gebied Guinee. De organisatie heeft ervaring met eerdere ebola-uitbraken op andere plekken in Afrika. Maar dit keer blijft het dodelijk virus om zich heengrijpen, met vaak een zeer pijnlijke dood ten gevolg. Een humanitaire ramp dreigt en legt het dagelijks leven in Guinee, Sierra Leone en Liberia lam. S. Liljegren, Artsen zonder Grenzen: ' Het was waanzin. Alsof je naar een zombiefilm keek. '

WHO onderschatte de omvang
Eind maart beginnen de WHO-functionarissen in Guinee dagelijkse vergaderingen te organiseren. M. Poncin, hoofd van de missie in Guinee van Artsen zonder Grenzen: ' Die dagelijkse vergaderingen waren een nachtmerrie. Er werden geen besluiten genomen. De mensen van de WHO waren niet opgewassen tegen hun taak. De WHO onderschatte de omvang van de epidemie.'  In juni 2014 opent de wereldgezondheidsorganisatie een nieuw coördinatiecentrum in Guinee. Meer vergaderingen volgen, maar de noodklok wordt niet geluid. F. Kasolo van WHO Afrika: ' Op dat moment dachten we allemaal: Laten we voorzichtig zijn en afwachten. Als ik kon teruggaan naar juni 2014 zou ik iets heel anders zeggen. Dan zou ik m'n directeur bellen en zeggen: Grijp alstublieft in.'

Economische belangen
In april 2014 noemt een belangrijke expert van artsen zonder grenzen, de uitbraak voor het eerst een epidemie. Artsen zonder Grenzen wordt daarop op het matje geroepen bij de minister van volksgezondheid van Guinee, R. Lamah: ' Ze zeiden op eigen houtje dingen, die afweken van onze officiële lijn. Dat kon ik niet waarderen.'  Terwijl het dodenaantal oploopt, blijven de grenzen met de naburige landen Sierre Leone en Liberia open. De minister uit Guinee geeft zijn teams de opdracht alleen de ebola-doden mee te tellen, die door laboratoriumonderzoek zijn bevestigd. Ambtenaar A. Traore geeft desgevraagd in een interview als verklaring voor deze opdracht vanuit het ministerie:  ' Dat is een politieke beslissing, maar waarschijnlijk zou anders het aantal waarschijnlijke, bevestigde en vermoede slachtoffers erg hoog zijn. En dat zou de zakenwereld afschrikken.'

Gebrek aan kennis
In mei 2014 verspreidt het virus zich naar Sierra Leone en Liberia. Een gebrek aan kennis bij de overheden van die landen, leidt tot veel meer nieuwe slachtoffers. Zo wordt er in Sierra Leone een quarantaine-centrum ingericht voor de zieken en hun naaste familieleden, maar worden de al zieke patienten niet geisoleerd. Ook moeder Finda Fallah wordt daarheen gebracht met haar zes kinderen nadat haar man, zus en moeder in één week komen te overlijden. In het centrum, wordt een van haar kinderen ziek: ' Ze zeiden steeds dat er een dokter zou komen, maar die kwam niet. Toen hij ophield met huilen, voelde ik hem koud worden in m'n armen.'  In totaal overlijden drie van haar kinderen aan de ebola epidemie.

Transcriptie - De ebola-epidemie

Officieel zijn meer dan 11 duizend doden geregistreerd tijdensde ebola-epidemie. Maar het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk veel hoger en het aantal doden stijgt nog in Guinee en Sierra Leone.  Het ' Center for desease control and prevention ' houdt cijfers bij over het aantal slachtoffers.

De wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een uitgebreide pagina met veel informatie over ebola . 

Factsheet ebola van de wereldgezondheidorganisatie.

De wereldgezondheidsorganisatie heeft lessen getrokken uit de ebola uitbraak. In een gezamenlijk statement geven zij aan waar het fout is gegaan en wat er binnen de organisatie moet veranderen. WHO leadership statement on the Ebola response and WHO reforms   

Tijdens speciale sessie van de Raad van Bestuur van de WHO augustus 2015 houdt de directeur generaal Margaret Chan een rede over de ebola uitbraak en de tekortkomingen van de wereldgezondheidsorganisatie. 

Een artikel in de New York Times ' Effort on Ebola Hurt W.H.O. chief ' geeft duiding aan de wijze waarop de WHO met de ebola-epidemie om is gegaan en focust vooral op de rol van Margaret Chan.

Deze interactieve kaarten tonen het verloop van de uitbraak en de wereldwijde reactie. De rapporten bevatten een overzicht van de epidemiologische situatie op basis van officiële informatie die door de ministeries van gezondheid.