De aidsroute

Er wordt weer vaker onveilig gevreeën in ons land. Het aantal mensen dat een geslachtsziekte oploopt, is vorig jaar met 15 procent gestegen. Die toename is vooral te wijten aan het feit dat veel mensen zijn niet meer bang zijn voor hiv en aids. Door de publiciteit over nieuwe medicijen en goede behandelmethoden wordt aids gezien als een chronische ziekte waar je oud mee kan worden. De angst voor aids lijkt vervangen door optimisme.

In de jaren tachtig was er een epidemie en in de jaren negentig werd daar opnieuw voor gevreesd. Maar het werd niet erger. Door de komst van de combinatietherapie in 1996 lijkt HIV nu goed te behandelen en lijkt aids geen dodelijke ziekte meer.

Dat beeld moet snel worden bijgesteld. Zembla sprak met bezorgde internisten, onderzoekers en patienten. Het risico op aids blijkt niet afgenomen. Integendeel: het aantal mensen dat met HIV is besmet neemt toe. Voor artsen is het steeds moeilijker om een overzicht te krijgen wie in Nederland hiv heeft en door wie deze patienten behandeld worden.

En het optimisme over de behandeling wordt niet door de artsen gedeeld.
Onzin, zeggen ze. "De therapieen zijn zeker verbeterd, maar hoe effectief ze uiteindelijk zijn is nog maar zeer de vraag".

Boos
"Ik word ontzettend boos op die mensen die denken; ach hiv, je gaat er toch niet aan dood" zegt aidspatient Toon. Hij is een van de eerste mannen in Nederland waarbij in de jaren tachtig aids werd geconstateerd." Toen was er nog geen combinatietherapie, ik heb drie keer de dood in de ogen gekeken. Gelukkig kwam net op tijd die cocktail. Maar dat is echt geen pretje. Het is een strak regime van dagelijks gedisciplineerd pillen slikken. Het is een soort levenslange chemokuur met enorm veel bijwerkingen. Misschien overlijd ik niet aan aids maar aan de bijwerkingen." Toon lijdt o.a. aan lypodystrofie. Het vet uit de armen, benen en gezicht verplaatst zich naar de buik. En hij lijdt ook aan neuropathie, ontstekingen aan de uiteinden van de zenuwbanen.

Professor Sven Danner, hoofd interne geneeskunde van het VU ziekenhuis, beaamt dat de bijwerkingen van de combinatietherapie zorgwekkend zijn. "De bijwerkingen van de medicijnen die de patiënten slikken zijn pas sinds een paar jaar duidelijk. Wij hebben nog geen idee wat die bijwerkingen in de toekomst zullen betekenen voor de patiënten. Naast lypodystrofie en neuropathie, vind ik het vooral zorgelijk dat veel patiënten hart en vaatziekten krijgen. Door de combinatietherapie krijgen ze te veel vet in het bloed. We zijn aan het onderzoeken hoe we dit kunnen voorkomen".

Buitenlanders
De Stichting Soa (seksueel overdraagbare aandoeningen) is inmiddels begonnen aan een nieuwe voorlichtingscampagne om jongeren te stimuleren veilig te vrijen. Hoe noodzakelijk dat is, blijkt elke dag op de Amsterdamse Groenburgwal. Daar staat bij de Soa-polikliniek elke dag een lange rij mensen te wachten om behandeld te worden voor geslachtsziektes. Opvallend is het grote aantal jongeren en buitenlanders.

Han Fennema, hoofd van de poli, vertelt dat ze de drukte nog maar net aankunnen. "Het aantal gonorroe- en chlamydiagevallen is sterk toegenomen. We maken ons vooral zorgen om het hoge aantal homomannen met rectale gonorroe of syfilis. Het condoom blijft steeds vaker ongebruikt op het nachtkastje liggen".

Zembla volgde een voorlichtingscampge tijdens Kwakoe-festival in Amsterdam Zuid-Oost. Hier delen Afrikaanse jongeren condooms uit. De condooms worden gretig ontvangen, voor de bijgesloten informatie is iets minder belangstelling.
De Afrikanen in de Bijlmer vormen een nieuwe doelgroep; veel immigranten zijn slecht geinformeerd over de risico's die zij lopen door onveilig te vrijen. Een Afrikaans meisje geeft een condoom en folder aan een jonge man bij een roti-stand. De man weigert de informatie, "Hij hoeft hem niet, zegt het meisje beteuterd, hij is niet getrouwd".