Burn-out en de wetenschap

Wat is het nou eigenlijk, een burn-out?
“Het is vooral een kwestie van toenemend controle verlies, mensen die de greep op hun werk kwijt raken. Ze reageren vaak met de inadequate coping strategie: door een ‘tandje bij te zetten’, dus nog harder te gaan werken, om te proberen ze de controle op die manier terug te krijgen. Soms helpt dat als het een tijdelijke hoge werkdruk is, dan kan het helpen om even harder te werken en daarna weer rusten. Maar als het een chronisch hoge werkdruk is dan leidt het uiteindelijk alleen maar tot extra uitputting en extra controle verlies."

"Mijn ervaring met mensen met een burn-out is dat ze soms een tunnelvisie hebben, als onderdeel van het controleverlies, “ik moet dit en dat nog voor elkaar krijgen”, waardoor ze nog harder gaan werken en nog meer andere dingen gaan verwaarlozen. Contraproductief."

"Het punt is eigenlijk dat dit soort gedragsaspecten vaak door de omgeving veel beter gesignaleerd worden dan door betrokkenen zelf. Je hoort soms wel “het is weer zover met hem of haar”, en dat wordt dan wel met de collega’s gecommuniceerd, maar niet met betrokkene zelf."

"En eigenlijk is de beste preventie, denk ik, in organisaties, om goed op elkaar te letten. Elkaar ook de vrijheid en de veiligheid te bieden om elkaar er op te wijzen. Partners kunnen daar ook een goede rol inspelen. Als je met iemand samenleeft, heeft diegene vaak ook in de gaten hoe je thuiskomt, hoe je over je werk praat."

Kan iedereen een burn-out krijgen?
"In principe wel. Er zijn factoren waardoor mensen kwetsbaarder zijn. Zowel aan de persoonlijke als aan de werkkant."

"Aan de persoonlijke kant moet je denken aan mensen die al eerder een burn-out hebben gehad. Soms komen ze er sterker uit. Bij hen is het een heel goed leerproces geweest. Er waren een aantal jaren geleden Amerikaanse bedrijven die een voorkeur hadden voor mensen die een burn-out hadden gehad. Omdat die mensen hadden laten zien bereid te zijn tot het gaatje te gaan, maar nu wel weten waar het gaatje zit."

"Aan de andere kant heb je de kwetsbaarheidsvisie. Volgens die visie moeten mensen die al een keer een burn-out gehad hebben oppassen niet opnieuw in die valkuil te stappen. Dat is wat ze in het Engels een ‘scar-effect’ noemen, waardoor je een soort kwetsbaarheid houdt. Beide scenario's zie je in de praktijk terug. "

"En aan de werkkant kan de werkdruk natuurlijk structureel te hoog zijn. Daarbij speelt de werkcultuur ook een grote rol. Als er heel erg een prestatiecultuur heerst en collega’s en leidinggevenden kijken op die manier naar het functioneren, dan kan dat kwetsbaarheid geven."

Wat kunt u zeggen over het herstellen van een burn-out?
"Als je uitgaat van het idee dat overspanning en burn-out vooral controleverlies inhoudt, dan gaat het er bij herstel om die controle ook weer op te bouwen."

"Iemand met een burn-out maakt een aantal fasen door. Eerst is dat een soort crisisfase, dan is er eigenlijk totale controleverlies. Dan weten mensen het niet meer en zijn echt ontredderd. In die fase moeten mensen een periode van rust hebben. Dat moet ook weer niet te lang duren, want in de volgende fasen zitten belangrijke elementen om te herstellen."

"Er moet vervolgens namelijk onder ogen worden gezien, hoe confronterend en pijnlijk ook, wat de oorzaken zijn van de burn-out en wat mogelijke oplossingen zijn. En dat kan eigenlijk alleen in interactie met de werksituatie, het is niet iets wat je thuis op de bank moet doen. Daar kun je wel bedenken dat je bepaalde dingen moet afstoten, maar het feitelijk doorvoeren daarvan kan alleen in overleg met het werk. Dan ontstaat pas rust."

"En ja, je problemen onder ogen zien, helpt eigenlijk alleen als je ook meteen oplossingen gaat bedenken en doorvoeren, want als je alleen maar je problemen op een rijtje zet dan kan het ook het effect hebben “het is eigenlijk nog erger dan ik dacht.” Dus mensen moeten begeleid worden om te denken: welke problemen zijn oplosbaar? Hoe kan ik er eventueel al mee aan de slag. En daar heb je vaak je leidinggevende en collega's bij nodig." 

"De werkorganisatie moet natuurlijk wel de mogelijkheid en de bereidheid hebben oplossingen door te voeren, bijvoorbeeld als de werkdruk te hoog is. Herstel betekent dat je weer in staat bent, maar ook in staat wordt gesteld, om je bijdrage in een goede balans te leveren."