Antwoorden Ministerie op vragen Zembla over Guinee

Nederland onderhoudt, zeker ook als het om migratie gaat, bilaterale relaties met de autoriteiten van andere landen.

De DT&V voert de regie op het vertrek van vreemdelingen die geen rechtmatig verblijf hebben en op wie de wettelijke verplichting rust om Nederland te verlaten.

In dat kader bemiddelt de DT&V, op verzoek van de vreemdeling of op eigen initiatief, bij de verkrijging van de benodigde reisdocumenten. Daarvoor is samenwerking met de autoriteiten van landen van herkomst, waaronder Guinee, onontbeerlijk. Zo is onlangs met de Guineese minister van Veiligheid en Burgerbescherming in Nederland afgesproken de bestaande werkafspraken te verbeteren en is in dat verband een zogenoemde letter of intent getekend. In alle gevallen, ook in het geval van Guinee, werkt de DT&V samen met de bevoegde instanties. Dit betreft zowel de in Nederland geaccrediteerde diplomatieke vertegenwoordiging, als de centrale autoriteiten in het land van herkomst.

Het zijn die autoriteiten, die bepalen op welke documenten onderdanen/vreemdelingen zij toegang verlenen krijgen tot hun grondgebied. Zoals ook de Nederlandse overheid bepaalt op welke documenten personen wel of niet tot ons grondgebied worden toegelaten en niet de autoriteiten van een ander land.

1. In het Memorandum of Understanding van september 2009 hebben Nederland en Guinee afspraken gemaakt over de terugkeer van uitgeprocedeerde, Guineese asielzoekers naar hun land van herkomst. Afgesproken is onder meer dat Guineese immigratie beambten ons land bezoeken om uitgeprocedeerde, Guineese asielzoekers te identificeren en hen van reisdocumenten te voorzien. De rechtsgeldigheid van deze reisdocumenten, zgn. titres de voyage, wordt door critici echter betwist onder meer omdat deze niet worden afgegeven door de Guineese ambassade of consulaat en niet zouden voldoen aan de internationale voorwaarden die gelden voor laissez-passers.

ANTW : Zoals ook in de beantwoording aan de Kamer (zie ook hier ) is aangegeven is de procedure voor de afgifte van een (vervangend) reisdocument een verantwoordelijkheid van de autoriteiten van het betreffende land. (Vervangende) reisdocumenten worden afgegeven door de autoriteiten van een land, bijvoorbeeld door de diplomatieke vertegenwoordiging of door een delegatie van immigratie experts uit het land van herkomst. Ook zo’n genoemde taskforce kan bevoegd zijn om (vervangende) reisdocumenten af te (laten) geven voor terugkeer of om een bevestiging van de nationaliteit af te geven, op basis waarvan op het moment van vertrek een (vervangend) reisdocument kan worden afgegeven door de betreffende diplomatieke vertegenwoordiging. Ook andere Europese landen, waaronder België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, maken gebruik van ditzelfde instrument, voor verschillende landen van herkomst.

2. De douane in Conakry, Guinee, zegt de reisdocumenten, de titres de voyage, van door Nederland uitgezette Guineeërs niet te erkennen omdat deze geen geldige reisdocumenten zijn. Het komt voor dat Guineeërs met een titre de voyage bij aankomst in Conakry worden vastgezet en zich moeten vrijkopen.

ANTW : De praktijk is  dat de autoriteiten op de luchthaven van Conakry vreemdelingen met de door de autoriteiten afgegeven (vervangende) reisdocumenten nagenoeg altijd daadwerkelijk toegang hebben verleend tot het grondgebied van Guinee.
De definitieve toelating vindt plaats aan de grens van Guinee waar een finale toetsing plaatsvindt. De afgelopen jaren heeft dat in drie gevallen geleid tot weigering aan de grens omdat er onduidelijkheid bestond over de nationaliteit van betrokkenen.

3. Het Memorandum of Understanding dat Nederland en Guinee in september 2009 overeenkwamen is mede tot stand gekomen door onderhandelingen met onder meer de toenmalige minister van Veiligheid en Burgerbescherming, generaal Toto Camara. Diens ministerie, waaronder de Guineese politie valt, zou onder zijn verantwoordelijkheid medeverantwoordelijk zijn geweest voor het bloedbad dat is aangericht onder betogers in een voetbalstadion in Conakry op 28 september 2009 waarbij minstens 150 doden vielen. Zie http://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/Guinea%20S%202009%20693.pdf .

ANTW : Het feit dat tegen een bepaalde persoon een embargo is ingesteld betekent niet, hoe betreurenswaardig de aanleiding voor dat embargo ook is, dat er geen samenwerking met dat land kan plaatsvinden. Het maken van afspraken over terugkeer, in dit geval in de vorm van een MOU, is ook niet strijdig met de OECD-richtlijnen inzake fragiele staten.

4 . Hoewel verschillende Guineese migranten zijn uitgezet met Titres de Voyage die zijn ondertekend door de consul van Guinee in Brussel, mevr. Agnes Touré, heeft zij in verschillende media en ten opzichte van vluchtelingenorganisaties ten stelligste ontkent die handtekeningen te hebben gezet. Ook bij asieladvocaten leven vragen over de geldigheid van de Titres, omdat er op de documenten in veel gevallen sprake is van doorhalingen, spelfouten, verschillende handschriften, etc. Het Algemeen Ambtsbericht Guinee (ministerie van Buitenlandse Zaken, maart 2013, blz. 18) merkt in dit kader op: ‘Vanwege de hoge mate van corruptie komt fraude van documenten vaak voor. Dit gaat dan bij voorbeeld om vervalsing van akten, het opstellen van valse documenten, valse handtekeningen en het opstellen van valse huwelijksakten.’

ANTW: De procedure voor de afgifte van een (vervangend) reisdocument is een verantwoordelijkheid van de autoriteiten van het betreffende land. De Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) heeft in 2013 van de Guineese autoriteiten circa 20 (vervangende) reisdocumenten verkregen, afgegeven door de Guineese diplomatieke vertegenwoordiging in Brussel. De achtergrond waarom deze uitspraken zijn gedaan, is aan de autoriteiten. De feitelijke situatie is dat DT&V de genoemde documenten heeft ontvangen. (Gedwongen) Terugkeer heeft op basis van de afgegeven documenten ook  plaatsgevonden, oftewel: teruggekeerde Guineeërs zijn daadwerkelijk tot Guinee toegelaten. Dit geeft aan dat de vermeende valsheid van de betreffende documenten voor de Guineese autoriteiten geen reden is om deze personen aan de grens te weigeren. 

5. Zowel de huidige Guineese minister van Veiligheid en Burgerbescherming, Madfing Diané, als de huidige minister voor de Guineese diaspora, Bantama Sow,  verklaren op camera het volgende:

6. Minister Madifing Diané van Veiligheid en Burgerbescherming verklaarde afzonderlijk:

ANTW 5 en 6: Voor de afgifte van een (vervangend) reisdocument worden administratieve leges betaald. Deze leges zijn niet uniek en worden ook betaald voor de afgifte van (vervangende) reisdocumenten voor mensen uit andere landen. Ook de Nederlandse overheid heft leges voor de afgifte van documenten. Er is dan ook geen sprake van dat de verstrekte vergoedingen voor de afgifte van een reisdocument buitensporig zijn en oneigenlijke documentafgifte in de hand zouden werken.

Het is internationaal gebruikelijk dat de reis- en verblijfkosten van taskforces, die op verzoek van het ontvangende land overkomen, worden vergoed. Naast deze vergoedingen zijn in het kader van de taskforces ook kosten gemaakt voor eten en drinken, kleding en een kort cultureel programma. Dit komt voort uit het algemene gebruik om delegaties die op uitnodiging van de Nederlandse overheid in Nederland verblijven, op een gastvrije wijze te ontvangen. ( zie ook deze Kamervragen )

Het is niet aan de Nederlandse overheid om te treden in de geldigheid van documenten op grond waarvan de autoriteiten van een derde land eigen onderdanen toegang te verlenen, noch om te treden in de bevoegdheden van ambtenaren van het betreffende land. Overigens heeft (gedwongen) terugkeer op basis van de afgegeven documenten daadwerkelijk plaatsgevonden, oftewel: teruggekeerde Guineeërs zijn daadwerkelijk tot Guinee toegelaten. Dit geeft aan dat de vermeende valsheid van de betreffende documenten voor de Guineese autoriteiten geen reden is om deze personen aan de grens te weigeren. 

7. Minister Bantama Sow voor de Guineese diaspora verklaarde afzonderlijk:

ANTW:   Dat wil Nederland ook. Tijdens een recent werkbezoek aan Nederland is met de Guineese minister van Veiligheid en Burgerbescherming afgesproken de bestaande werkafspraken te verbeteren en is in dat verband een zogenoemde letter of intent getekend. Zie ook het nieuwsbericht dat hierover is uitgegaan op 25 april jongstleden.

8. Twee documentenspecialisten onderzochten de Titres de Voyages en oordeelden dat er digitaal mee geknoeid is: het oorspronkelijke brondocument is bewerkt, er is informatie zowel weggehaald als toegevoegd.

9. In de uitzending komt hoogleraar Immigratierecht Pieter Boeles door de verklaringen van de Guineese ministers tot de conclusie dat de terugkeerdocumenten voor uitgeprocedeerde Guineese asielzoekers ongeldig zijn.

ANTW 8 en 9 : Er  worden geen digitale documenten gebruikt. Het is de verantwoordelijkheid van landen zelf om te bepalen onder welke voorwaarden en op basis van welke documenten zij personen toegang verlenen tot hun grondgebied.