Actie Klokkenluiders maakt balans op

Een jaar na de VARA-campagne ‘Laat klokkenluiders niet in de kou staan’ maken de VARA/NPS-documentairereeks ZEMBLA en het VPRO/VARA Radio 1-programma Argos de balans op. Dat gebeurde zaterdag in een live-uitzending van Argos, op www.zembla.tv én via de onderzoeksjournalistiek-portal van de publieke omroep, onjo.nl. Hoe is het nu geregeld met de bescherming van klokkenluiders?

Een jaar geleden deed de VARA een oproep aan minister-president Balkenende om binnen één jaar met een goede, rechtvaardige regeling te komen, die echt bescherming biedt aan klokkenluiders. Tot nu toe hebben slechts twee klokkenluiders, Paul Schaap en Ad Bos, een financiële vergoeding gekregen. Klokkenluider Spijkers is na 25 jaar nog in onderhandeling. Alle andere klokkenluiders hebben nog niets vernomen van de overheid. En voor toekomstige klokkenluiders is er wettelijk nog niets veranderd ten opzichte van vorig jaar.

VARA komt op voor klokkenluiders
De VARA komt op voor het belang van klokkenluiders, omdat deze mensen hun nek uitsteken om een misstand aan de kaak te stellen. Daar heeft de hele samenleving baat bij. Klokkenluiders zijn bijvoorbeeld hard nodig voor het opsporen van fraude of machtsmisbruik. Daarom heeft VARA-voorzitter Vera Keur vorig jaar twee keer een brief gestuurd naar minister-president Balkenende. Keur drong er bij hem op aan de situatie voor klokkenluiders te verbeteren met een regeling die - zowel bij de overheid als in het bedrijfsleven - de belangen van de klokkenluider behartigt. Vorig jaar besteedde ZEMBLA ook aandacht aan de situatie van de klokkenluiders in 'Klokkenluiders in de kou'.

Nog geen nieuwe maatregelen
Tot op heden heeft Ter Horst nog geen nieuwe maatregelen voor klokkenluiders gepresenteerd. Wel wordt er overlegd in Den Haag. Een regeling voor alle klokkenluiders komt er niet. Binnen de overheid wordt de klokkenluidersregeling wel verbeterd, maar in de private sector niet. De politieke discussie over klokkenluiders lijkt te verzanden in een discussie over een extern meldpunt. Moet er een centraal meldpunt komen voor alle klokkenluiders of niet? En moet dit meldpunt bescherming bieden of zal het meldpunt slechts een advies- en verwijspunt zijn?

Het laatste lijkt het meest waarschijnlijk. En dat betekent dat er nog steeds geen plek is waar klokkenluiders echt vertrouwelijk een misstand kunnen melden en waar daadkrachtig onderzoek wordt gedaan. Als er voor klokkenluiders geen wettelijke bescherming aan verbonden is, wordt dat niet meer dan een papieren tijger.

VARA-campagne
In het VPRO/VARA Radio 1-programma Argos vertelde Vera Keur over de VARA-campagne. Ook gaven klokkenluiders Paul Schaap en Harry Timmerman een verslag van de ontwikkelingen in hun zaak in het afgelopen jaar. Vervolgens was er een debat met Andrée van Es (directeur-generaal ministerie van Binnenlandse Zaken), Peter Gortzak (vice-voorzitter FNV), Franck van Uden (advocaat en auteur van een boek over klokkenluidersregelingen) en Joep van der Vliet (rechtsethicus aan de Universiteit van Amsterdam), over de houding van de overheid richting klokkenluiders.

ZEMBLA blikt via internet terug op de klokkenluiderscampagne: op www.zembla.tv zijn spotjes, een update-verhaal én aanvullende informatie te vinden over de stand van zaken rond de bescherming van klokkenluiders.

De onderzoeksjournalistiek-portal van de publieke omroep, onjo.nl, plaatst ook artikelen over dit onderwerp op de site.