Rijkswaterstaat maakt cruciale rekenfout bij omstreden granulietstort

Rijkswaterstaat heeft een ernstige rekenfout gemaakt bij de risicoberekening van de stort van granuliet in natuurplas Over de Maas. Daardoor is ten onrechte aangenomen dat de omstreden stort van granuliet geen gevaar oplevert voor vissen en ander waterleven. Dat stellen deskundigen na onderzoek van Zembla. Het daadwerkelijke gehalte blijkt duizend keer hoger te liggen dan door Rijkswaterstaat berekend. De hoeveelheid kankerverwekkende stof die in de natuurplas kan vrijkomen, komt daarmee ruim boven de door Rijkswaterstaat zelf geselecteerde strengste grens. Milieuchemicus Joop Harmsen: "Dit is een cruciale rekenfout. Als Rijkswaterstaat zo’n berekening toepast om aan te tonen dat er niets aan de hand is, moeten ze nu ook concluderen dat er een groot probleem is."

Het gaat om de gevaarlijke stof acrylamide. Deze stof kan vrijkomen uit het chemische bindmiddel dat wordt gebruikt om granuliet, een afvalproduct van de asfaltindustrie, steekvast te maken. Acrylamide geldt als een ‘Zeer Zorgwekkende Stof’, omdat het giftig en kankerverwekkend is. Deskundigen waarschuwen al langer voor de onbekende effecten van het bindmiddel op het water. Voor de vergunningverleners van Rijkswaterstaat Zuid-Nederland was het in 2019 een van de argumenten om de granulietstort meerdere malen af te wijzen.

Zembla onthulde begin dit jaar dat de vergunningverleners werden overruled door topambtenaren van Rijkswaterstaat en het ministerie, die tegen alle waarschuwingen in erdoor drukten dat 750.000 ton granuliet toch gestort kon worden in ‘Over de Maas’. Hierdoor komt in het slechtste geval 72.000 kilo van het giftige acrylamide in de natuurplas terecht.

Oud-milieuofficier van Justitie GustaafBiezeveld: “Als het om zulke grote hoeveelheden gaat is het heel ernstig. Ik denk dat er maar één oplossing is: de plas afdammen van de Maas om te voorkomen dat het zich verder in het Nederlandse watersysteem gaat verspreiden.”

Rechtszaken
Rijkswaterstaat gebruikte de verkeerde berekening onder meer in een juridische strijd met de gemeente West Maas en Waal, waar ‘Over de Maas’ onder valt.
Wethouder Ans Mol reageert geschrokken: “We hebben de informatie van Zembla laten narekenen door onze Omgevingsdienst en die komen ook uit op dit schokkende resultaat. Het is ongelooflijk. De norm blijkt zwaar te worden overschreden. Precies waar we steeds bang voor zijn geweest.”

De gemeente probeerde de afgelopen maanden een voorlopige stop van de granulietstort af te dwingen via de Raad van State en de voorzieningenrechter, maar verloor beide zaken. Ans Mol: “De rechters hebben hun oordeel mede gebaseerd op de risicoberekening van Rijkswaterstaat. Daarom stappen we nu opnieuw naar de rechter.”

Gustaaf Biezeveld: “Ook de staatssecretaris heeft steeds tegen de Tweede Kamer gezegd dat er geen risico is. Dat is nu echt niet meer vol te houden.”

Rekenfout
Rijkswaterstaat berekende in een memo hoeveel milligram acrylamide er per liter in Over de Maas terecht zou komen onder het slechtst denkbare scenario. De memo is op 3 juni 2020 geschreven, ruim zeven maanden nádat de stort onder druk werd goedgekeurd. In het stuk komt Rijkswaterstaat uit op 0,0078 milligram (mg) acrylamide per liter en blijft daarmee onder de strengste grens van 2,04 mg per liter. Met deze foutieve uitkomst was er volgens Rijkswaterstaat geen probleem voor het milieu. Maar de daadwerkelijke waarde ligt dus duizend keer hoger, 7,78 mg per liter. Zelfs de minder strenge risicogrens van 5 mg per liter, die voor vissen wordt gehanteerd, wordt hiermee ruim overschreden.

Reactie Rijkswaterstaat:

Rectificatieverplichting Zembla 

De Rechtbank Den Haag heeft bij vonnis van 31 augustus 2022 geoordeeld dat Zembla onrechtmatig (want niet met de van Zembla te verwachten zorgvuldigheid) tegenover het bedrijf Graniet Import Benelux (ook handelend onder de naam Bontrup) heeft gehandeld door de door Gustaaf Biezeveld gedane uitspraken over het opzettelijk plegen van strafbare feiten door het bedrijf Bontrup in de uitzending van 6 februari 2020 op te nemen. Dit echter zonder voldoende feitelijke basis en op de ongenuanceerde en onvoorwaardelijke wijze zoals Zembla dat toen heeft gedaan. De rechtbank Den Haag heeft BNNVARA / Zembla bevolen deze rectificatie te plaatsen.