3 op de 4 jongeren uit omgeving 3M-fabriek heeft te veel PFAS in bloed

Bloed- en urineonderzoek onder 303 Belgische jongeren die in de buurt van de 3M-fabriek wonen leidt tot verontrustende resultaten: in het bloed van alle jongeren werden forever chemicals aangetroffen, ook wel PFAS genoemd. Bij drie op de vier jongeren zijn de concentraties PFAS te hoog. Het gaat om tieners tussen de twaalf en zeventien jaar die minstens vijf jaar lang in een straal van vijf kilometer rond de fabriek 3M wonen.

PFAS zitten in allerlei producten, zoals post-its, make-up en regenjassen. Het zijn giftige chemische stoffen die niet of nauwelijks afbreken in ons lichaam en in het milieu.

De onderzoeksresultaten bevestigen dat PFAS het immuunsysteem aantasten. Ook wordt uit het rapport duidelijk dat PFAS hormoonverstorend werken: “In onze studie worden PFAS in verband gebracht met wijziging in de gehaltes van geslachtshormonen, met een vertraging van de groei en vertraging van de puberteit”, schrijven de onderzoekers.

De onderzoeksresultaten zijn groot nieuws in België, waar verhalen rond PFAS-lozingen de afgelopen jaren leidde tot veel maatschappelijke onrust. Dat begon allemaal in juni 2021, toen naar buiten kwam dat chemiebedrijf 3M al jarenlang enorme hoeveelheden PFAS loost. Daarmee vervuilde het bedrijf ook de Nederlandse Westerschelde. In Zeeland is het water inmiddels zo ernstig vervuild dat er geen vis meer gegeten mag worden uit de Westerschelde.

In opdracht van de Vlaamse overheid startte na de onthulling rond 3M onder andere de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) een uitgebreid onderzoek onder 303 jongeren. Er is niet alleen naar hun bloed en urine gekeken, maar ook naar de plekken waar ze wonen en wat ze binnenkrijgen: de concentraties PFAS in huisstof en eten, zoals kippeneieren, groenten, noten en fruit. De resultaten zijn nu bekendgemaakt.

Bij eieren in de omgeving van 3M werd de maximaal toelaatbare concentratie PFAS in ruim driekwart van de onderzochte eieren overschreden. Eén op de vier bodems onder een kippenren bevatten te veel PFAS en bij één op de drie bodems van moestuinen werd de maximaal toelaatbare concentratie PFAS overschreden. In het huisstof werden 20 van de 21 verschillende soorten PFAS waarop is getest, waargenomen.

De onderzoekers doen een aantal beleidsaanbevelingen. Bijvoorbeeld om bufferzones in te bouwen rond fabrieken als 3M waar geen mensen wonen. En om geen groenten, fruit en eieren te eten die lokaal worden geproduceerd.

In Nederland is ook eerder bloedonderzoek gedaan bij omwonenden van Chemours, maar niet specifiek onder jongeren. Volgens de Vlaamse onderzoekers zijn jongeren “een belangrijke doelgroep voor dit type onderzoek omdat ze een goed beeld geven van de recente blootstelling in de omgeving”, aldus Ann Colles van VITO. “Ze worden nog niet blootgesteld via beroepsblootstelling en verblijven doorgaans een groot deel van hun tijd in de eigen woonomgeving. De gezondheidsmetingen die we uitvoeren zijn bovendien vaak vroege gezondheidssignalen, die bij deze jonge leeftijdsgroep nog kansen bieden om ziekte in de toekomst te voorkomen”, legt Colles uit.

3M kreeg, nadat het schandaal in België aan het licht kwam, een lozingsverbod van de Vlaamse overheid. Gek genoeg werden de PFAS-concentraties in de Westerschelde niet minder. Zembla deed onderzoek naar waarom de PFAS-concentraties niet afnamen en ontdekte dat op 5 kilometer afstand van de Nederlandse grens, er nog een bedrijf zit dat al jaren zonder vergunning PFAS in het water loost. Het gaat om de Vlaamse afvalverwerker Indaver. Indaver verwerkt veel PFAS-afval voor Chemours in Dordrecht. Dat is te zien in de uitzending ‘Het PFAS-schandaal’ uit september 2022.

Kijk 'Het PFAS-schandaal':

Download het onderzoeksrapport van VITO: