Vervolg Klimaattop COP28 in Verenigde Arabische Emiraten (plus updates)

Momenteel vindt in Dubai de klimaattop COP28 plaats. Daar praten wereldleiders en internationale organisaties over het tegengaan van klimaatverandering. De verschillende deelnemende landen moeten er alles aan doen om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Volg hier de laatste ontwikkelingen op de klimaattop:

De volgende klimaattop vindt waarschijnlijk plaats in Azerbeidzjan. In een gezamenlijke verklaring lieten Armenië en Azerbeidzjan donderdagavond weten "de intentie te hebben om de banden te normaliseren". Als blijk van goede wil, zal Armenië het voorzitterschap van Azerbeidzjan steunen voor de COP29.

Lange tijd bleef onduidelijk waar de volgende klimaattop gehouden zou worden. Oost-Europa was aan de beurt om een nieuwe voorzitter voor te dragen. Maar Rusland wilde niet dat een land dat bij de Europese Unie hoort de COP zou organiseren, terwijl de VN-landen in de regio wel hun goedkeuring moeten geven. Ondertussen blokkeerden Azerbeidzjan en Armenië elkaar, vanwege het langlopende conflict tussen de twee landen. Het lijkt erop dat Rusland de keuze voor Azerbeidzjan wel zal steunen.

Elk jaar is een ander blok van landen aan de beurt om de klimaattop te organiseren. Dit jaar is de COP28 in Dubai in de Verenigde Arabische Emiraten.

Dat Azerbeidzjan de volgende klimaattop gaat organiseren, kan nog tot kritiek leiden. Het land is voor een groot deel van zijn inkomsten afhankelijk van olie en gas. Richard Black van denktank Ember Climate noemt Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan, de eerste "oliehoofdstad" ter wereld op X. "Duizend jaar geleden liet Marco Polo al zien dat hier olie werd geproduceerd en verhandeld."

Landen liggen na een week op de klimaattop in Dubai nog ver van elkaar af, zeker als het gaat om het uitfaseren van fossiele brandstoffen. Dat signaleren onderzoeker Sylvia Karlsson-Vinkhuyzen van Wageningen University (WUR) en beleidsadviseur Hilde Stroot van Oxfam Novib woensdag. "Na een goed begin van de top is het nu heel ingewikkeld", zegt Karlsson-Vinkhuyzen. "De partijen lijken in loopgraven te zitten en komen nog niet dichter bij elkaar."

Ingrijpende kantelpunten die door klimaatverandering veroorzaakt kunnen worden verdienen veel meer internationale aandacht, stellen ruim tweehonderd klimaatwetenschappers in een woensdag verschenen rapport. In dit Global Tipping Points Report worden in totaal 26 mogelijke kantelpunten besproken. Vijf daarvan vormen volgens de experts nu al een reëel risico, in een wereld die gemiddeld 1,2 graden warmer is dan voor het industriële tijdperk.

Nog niet overal in de wereld wordt op dezelfde manier gedacht over het oplossen van de klimaatproblematiek, constateert Paul Hilbers, de Nederlandse bewindvoerder bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF). "Het besef dat er iets moet gebeuren is er overal wel maar de neuzen staan nog niet allemaal dezelfde kant op", heeft hij gemerkt op de klimaattop in Dubai.

Op het terrein van de klimaattop in Dubai zijn dinsdag weer meerdere kleine demonstraties tegen fossiele brandstoffen. En ook later op de dag staan er nog acties gepland. Wel blijft de omvang van de demonstraties tot nu toe kleiner dan in andere jaren. Critici wijten dat vooral aan de regels die gelden in het gastland, de Verenigde Arabische Emiraten.

Op straat is het verboden om te demonstreren in de VAE. De 'blauwe zone' op het COP-terrein is echter gebied van de Verenigde Naties. Daar is het dan ook wel toegestaan, al worden lokale regels wel meegenomen. "Het is goed dat we hier van ons kunnen laten horen", zegt beleidsadviseur Agnes Schim van der Loeff van ActionAid. Ze noemt activisten en maatschappelijke organisaties ook wel de "waakhonden" tijdens de onderhandelingen op de klimaattop. "Al merk je wel dat het hier wat anders gaat dan in Nederland."

De oorlog tussen Rusland en Oekraïne die sinds vorig jaar februari aan de gang is, heeft ongeveer 150 miljoen ton aan CO2-uitstoot veroorzaakt. Dat is meer dan de jaarlijkse uitstoot van een land als België, zei een Oekraïense onderminister maandag op de klimaattop in Dubai. "De oorlog heeft een verwoestende invloed op het milieu. Lucht, bodem en water zijn vervuild als gevolg van de gevechten", zei Viktoria Kireyeva, onderminister van Milieubescherming. Zij baseert zich op berekeningen van experts.

De oorlogsvoering zelf is verantwoordelijk voor 25 procent van de uitstoot, vooral door het verbranden van brandstoffen door de Russische en Oekraïense legers. De talloze branden, die vooral veel voorkomen langs de frontlinie door de gevechten, zijn goed voor 15 procent. Het grootste deel, ongeveer een derde van het totaal, hangt samen met geschatte klimaatkosten van de wederopbouw van steden die door de oorlog zijn verwoest. Daarnaast hielden de experts rekening met uitstoot door de verplaatsing van vluchtelingen en omwegen voor vliegtuigen die Oekraïne mijden.

Mensen die beweren dat het in de grond houden van olie goed is voor de energietransitie zitten ernaast, stelt secretaris-generaal Haitham Al Ghais van de OPEC. Dit zal eerder leiden tot "energiechaos", zei hij maandag tijdens een paneldiscussie op de klimaattop in Dubai. "Wij vinden het zwartmaken van de industrie geen constructieve aanpak", voegde hij eraan toe.

Het oliekartel verdedigde zich vorige week al tegen kritiek van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) dat er te weinig zou worden gedaan door de olie-industrie om klimaatverandering aan te pakken. Al Ghais sprak in een verklaring van "onrechtvaardige laster" tegen de industrie. De OPEC-topman stelde dat het IEA "ondiplomatiek" optreedt met de kritiek. Hij wees er onder meer op dat de oliesector veel doet aan investeringen in duurzame energie en het tegengaan van uitstoot, maar dat ook moet worden gekeken naar zekerheid en betaalbaarheid van energie.

Een voorlopige versie van de onderhandelingstekst op de klimaattop in Dubai laat zien dat de onderhandelaars het expliciet hebben over het uitfaseren van fossiele brandstoffen. In het Engels wordt dat een "phase out" genoemd. Het zwakkere "phase down" wordt als een van de andere opties beschouwd.

Deze klimaattop staat de zogenoemde global stocktake centraal. Het is de eerste mondiale evaluatie sinds wereldleiders in 2015 met elkaar hebben afgesproken de opwarming van de aarde te beperken tot 2 graden en bij voorkeur 1,5 graad. De evaluatie moet erkennen wat rapporten al veel langer aantonen: de wereld ligt niet op koers. Hier daadwerkelijk conclusies aan verbinden lijkt echter in de eerste week van de COP28 nog lastig.

Uit gegevens van een onafhankelijke onderzoeksgroep, waar ook de universiteit van Oxford aan verbonden is, laten zien dat 69 olie- en gaslanden hebben beloofd om op een gegeven moment netto nul CO2 uit te stoten. Tegelijkertijd hebben veel van deze landen beloofd om in de toekomst per saldo geen CO2-meer uit te stoten. Dat concluderen dataverzamelaars van de Net Zero Tracker, een organisatie die inspanningen van overheden en bedrijven tegen klimaatverandering bijhoudt.

Het gaat bijvoorbeeld om de Verenigde Staten, Saudi-Arabië, China, Rusland en de Verenigde Arabische Emiraten. Maar drie kleine producenten, Denemarken, Spanje en Frankrijk, hebben ook plannen opgesteld om uiteindelijk te stoppen met boren naar olie en gas.

De opwarming van de aarde is tussen 2011 en 2020 snel toegenomen, schrijft de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) van de Verenigde Naties. Het was het warmste decennium dat tot nu toe is gemeten en dat leidde tot sneller smeltende gletsjers en tot een sneller stijgende zeespiegel.

Volgens de WMO leidt de toename van broeikasgassen in de lucht die mensen in de periode van 2011 tot 2020 hebben uitgestoten tot extra hoge temperaturen, zowel voor de zee als op land. Daardoor is er meer extreem weer, zoals hittegolven, droogtes, overstromingen en tropische cyclonen. De VN-organisatie spreekt van een "verwoestende impact", zoals schade aan ecosystemen, minder voedselzekerheid en meer klimaatvluchtelingen.

Bron: ANP