Pollenseizoen van de hazelaar begon nog nooit zo vroeg

Niet eerder stonden hazelaars zo vroeg zo uitgebreid te bloeien als dit jaar. En niet eerder telde het LUMC zoveel hazelaarpollen in december als dit jaar. De start van de hazelaarbloei is sinds 1977 zo’n 40 dagen vervroegd. Ook de elzenpollenconcentratie liep de afgelopen dagen flink op. Mensen die gevoelig zijn voor hazelaar en els zullen bij deze concentraties zeker hooikoortsklachten ervaren.

Eind november hing het al in de lucht, het zou wel eens de vroegste start van de hazelaarbloei ooit kunnen worden. Door de zeer hoge temperaturen in december tot nu toe is dat ook uitgekomen. Niet eerder kwamen op deze schaal hazelaarstruiken zo vroeg in bloei. Sinds afgelopen week meten we op de pollentelstations van het LUMC in Leiden en het Elkerliek ziekenhuis in Helmond pollenconcentraties in de lucht waar mensen last van kunnen hebben.

Sinds 1977 worden de pollenconcentraties dagelijks bijgehouden. Sinds het begin van de tellingen was de concentratie hazelaarpollen in december nog niet zo hoog. Voor 2004 werden er in december nooit hazelaarpollen aangetroffen in de pollenval op het dak van het LUMC.

Tot dit jaar werd de hoogste dagconcentratie van 6 pollen geteld in 2022. Verder nooit boven de 3. Dit jaar liep de hazelaarpollenconcentratie op 18 december op tot 12 pollen per kubieke meter lucht. Het totaal aantal getelde pollen in december ligt inmiddels – met nog 9 teldagen te gaan – ook al boven het hoogste aantal dat eerder over heel december werd gemeten, dat was in 2015.

De startdatum van de bloei van de hazelaar is sinds de start van de pollentellingen in 1977 met ongeveer 40 dagen vervroegd. Dit jaar wordt zeer waarschijnlijk het vroegste jaar ooit, maar de precieze startdatum kan pas bepaald worden als het totaal aantal getelde hazelaarpollen dit seizoen bekend is. In het kader van het fenologische netwerk De Natuurkalender zien we een vergelijkbare vervroeging over de jaren.

De vervroeging wordt vooral veroorzaakt door de temperatuurstijging in oktober, november en december als gevolg van de klimaatverandering. Ook de aanplant van vroegbloeiende hazelaarvariëteiten kan een rol spelen. Momenteel wordt er verder onderzocht hoe verhoogde temperaturen effect hebben op pollenconcentraties. Ondanks dat de einddatum van het bloeiseizoen van de hazelaar de afgelopen 50 jaar ook vervroegd is, is de totale duur van het bloeiseizoen ongeveer 10 dagen langer geworden. Dit betekent dat mensen die allergisch zijn voor hazelaarpollen eerder in het jaar, maar ook langer last kunnen hebben van hooikoortsgerelateerde klachten.

Naast de hazelaar staan er ook al elzen in bloei. Ook elzen produceren allergeen pollen waar hooikoortspatiënten last van hebben. In Nederland staan voornamelijk witte en zwarte elzen. Hoewel deze soorten momenteel al wel katjes hebben, zitten die nu nog dicht en produceren ze nog geen pollen. De els die nu al wel bloeit is een hybride, een kruising van de Japanse en de Kaukasische els. Dit is een populaire boom die veel aangeplant wordt in parken en woonwijken.

Hazelaars en elzen zijn de vroegstbloeiende boomsoorten in Nederland. Omdat dit windbestuivers zijn waarbij veel pollen in de lucht terechtkomt en het pollen vrij allergeen is, veroorzaakt dit bij mensen die gevoelig zijn voor pollen van hazelaar of els hooikoortsklachten. De pollenconcentraties zijn inmiddels al dusdanig hoog dat mensen ongetwijfeld al klachten ervaren hebben.

Omdat de klachten van hooikoorts (loopneus, tranende ogen, geïrriteerde keel) lijken op een verkoudheid en beide op het moment veel voorkomen, kunnen de hooikoortsklachten makkelijk verward worden met een verkoudheid. Mocht je willen weten of jouw klachten veroorzaakt worden door hooikoorts dan is het altijd verstandig dit door de huisarts te laten testen met een hooikoortstest.

Het is nog even afwachten wat de vrieskou voor effect zal hebben op de bloei van de hazelaars en de elzen. Mogelijk kunnen de katjes die nu al open staan kapotvriezen waardoor de bloei van de vroeg gestarte soorten beëindigd wordt. Er hangen echter ook nog veel ongeopende katjes aan de bomen die, zodra de temperatuur iets oploopt, alsnog in bloei komen. Het droge, winderige en zonnige weer zorgt er in ieder geval voor dat de vliegomstandigheden voor pollen goed zijn waardoor de concentraties flink op kunnen lopen.

Bron: Nature Today