Nederlandse giflandschappen in 1992 en 2017

In 1992 verscheen het boek 'Giflandschap' van fotograaf Wout Berger waarin hij 120 zwaar verontreinigde plekken in Nederland vastlegde. Nu verschijnt er een boek waarin dezelfde giflandschappen opnieuw gefotografeerd zijn. Het boek laat zien hoe we omgingen met gif en afval in het verleden en de saneringsgeschiedenis van de bodem die daarop volgde.

In Nederland werd in de jaren zeventig en tachtig veel huisafval maar ook bedrijfsafval (giftige stoffen) simpelweg gedumpt in de natuur. Lege mijnen of oude ontginningsgebieden voor veen leenden zich hier uitstekend voor. Zo waren er in Nederland zo'n 400.000 van deze locaties waar zich ook veel giftige stoffen in de bodem bevonden. Fotograaf Wout Berger bezocht 120 van deze verontreinigde giflandschappen en legde deze vast in een fotoboek. Bijzonder was dat veel van deze landschappen er soms juist mooi uitzagen vol met planten. 

Na het gifschandaal in Lekkerkerk-West in 1979 kwam er een einde aan het dumpen van afval en begon de Nederlandse regering de bodem te saneren. Nu 25 jaar later is er opnieuw een boek verschenen over deze giflandschappen: Giflandschap Revisited . In samenwerking met bodemdeskundige Willem Hendriks, van ingenieursbureau Witteveen+Bos en vele anderen werkte Wout Berger aan dit boek. Hij bezocht de giflandschappen opnieuw en fotografeerde ze.

Het boek laat nu ook goed de geschiedenis van de bodemsanering zien. Zwaar verontreinigde gebieden zijn weer geschikt gemaakt voor verschillende vormen van gebruik zoals woongebieden, recreatiegebied en natuurgebied. Maar op vele plekken is de verontreiniging in de bodem achtergebleven. Een goed voorbeeld hiervan is de Volgermeerpolder ten noorden van Amsterdam. Hier is het gif ingepakt in veen en plastic folie en daarbovenop is een nieuw natuurlandschap aangelegd. 

Giflandschap Revisited verschijnt op 4 november bij uitgeverij Blauwdruk. De gelijknamige tentoonstelling is tot 7 januari 2018 te zien in het Nederlands Fotomuseum te Rotterdam.

De Volgermeerpolder is een gebied ten noorden van Amsterdam, dat in gebruik was als vuilnisbelt en waar jarenlang giftig vuil is gestort. In de jaren 1960 werd er door meerdere chemische bedrijven, waarvan het grootste Philips-Duphar was, tienduizenden vaten gif gedumpt met oogluikende toestemming van Amsterdamse ambtenaren. De Volgermeer werd zo de grootste en meest vervuilde locatie van Nederland. Het Ministerie van VROM stelde in 1998 voor de voormalige stortplaats af te dekken met folie. Daarbovenop kwam een natuurlijke veenmosvegetaties die door hun speciale eigenschappen bijdragen aan een duurzame en permanente isolatie van de vervuilde lagen eronder. Op 23 april 2011 is het gebied voor het eerst opengesteld voor publiek.