Gebiologeerd door de maretak

Maurits Gleichman is gefascineerd door de maretak. Nadat hij ooit een zaadje meenam van vakantie, hangen er nu tientallen planten in de bomen in zijn Wageningse tuin. 'Behalve van de planten zelf, geniet ik ook van de grote lijsters en de zwartkoppen die op de zaden afkomen.' 

Er hangen veel verhalen en ook mythes rond de maretak. Vooral in Angelsasksische landen is er een gebruik dat je rond kerst een 'mistletoe' in de deuropening zou mogen hangen om vervolgens de vrouw die daar onderdoor loopt te kussen. De oud-Nederlandse naam 'vogellijm' verwijst weer naar het gebruik om van de zaadjes een kleverig papje te koken, waar je vervolgens zangvogeltjes mee kunt vangen door ze letterlijk aan de takken te lijmen. 

Gleichman heeft niet veel met die praatjes. Hij bestudeert vooral hoe de vogels in zijn tuin met de kleverige zaadjes omgaan. 'Vooral grote lijsters en zwartkoppen zijn dol op de zaadjes en ook pestvogels komen er in de winter wel op af. De vogels wrijven de zaadjes soms aan een tak af, om het kleverige laagje eraf te krijgen, waarna het zaadje een nieuw stuk boom kan infecteren. Ook blijven soms lange "parelsnoeren" van vogelpoep met maretakzaadjes aan de takken kleven, waarna de plant zich kan verspreiden.'

De maretak is een half-parasiet, die zich vasthecht in de bast van bomen, om daar vervolgens vocht uit te tappen. Dat de planten tegenwoordig ook ten noorden van het klassieke 'maretakkenbolwerk Limburg' voorkomen heeft volgens Gleichman niets met de klimaatverandering te maken. 'Ze komen ook in Scandinavië voor. dus dan is de temperatuur blijkbaar het probleem niet.'

Mare is een ouderwets woord voor een kwelgeest. Het gebruik om enkele takjes boven de voordeur te hangen was in Nederland een manier om boze geesten af te weren. Vanuit Engeland waait nu de traditie over om elkaar te kussen onder de mistletoe, zoals maretak daar genoemd wordt. Letterlijk betekent mistletoe 'poep-op-een-tak'. Dat klinkt toch iets minder romantisch.

• Lees meer over de maretak