De ingeburgerde exoten van de Nederlandse natuur

Bij het woord ‘exoot’ denken we vaak aan dieren die hier niet vandaan komen en voor problemen zorgen. Bijvoorbeeld aan de Amerikaanse rivierkreeft die zijn Europese tegenhanger bijna helemaal verdrongen heeft. Halsbandparkieten die veel lawaai maken in woonwijken en stadsparken. Toch zijn er exoten die bijna niet weg te denken zijn uit het Nederlandse landschap en goed ingeburgerd lijken tussen de inheemse natuur.

De voorouder van het tamme schaap weet zichzelf op de Hoge Veluwe goed te handhaven. De moeflon is in 1921 door Anton Kröller ingevoerd voor de jacht om de biodiversiteit van de Veluwe te verhogen. Al gauw bleken de moeflons goed te zijn voor het behoud van de open heiden, omdat ze als enige grazer de grove den op het menu hebben staan. Alle moeflons in West-Europa stammen af van één laatste populatie afkomstig van Sardinië en Corsica.

Deze standvogel is in vrijwel het hele land te vinden. De fazant is afkomstig uit West-Azië en later door de Romeinen uitgezet in Europa als jachtvogel. Sindsdien worden zij al eeuwen gefokt en uitgezet voor de plezierjacht. Het fokken en uitzetten van de vogels werd officieel in 1978 verboden, maar gebeurt nog altijd illegaal. Omdat het nu op een veel kleinere schaal gebeurt, neemt de populatie wel af.

Deze algemene Afrikaanse soort kwam, zoals de naam al zegt, vooral voor langs de Nijl. Tegenwoordig is de nijlgans verspreidt over grote delen van West-Europa. Nederlandse nijlganzen stammen af van ontsnapte siervogels, deze wisten zich eind jaren 60 snel door het land te verspreiden. De soort is vooral te vinden in natuur- en waadgebieden in het westen en noorden van het land. Hoewel nijlganzen voor overlast kunnen zorgen in de landbouw en het luchtverkeer is er geen directe aanwijzing dat hun aanwezigheid schadelijk is voor inheemse soorten.

Hoewel het damhert kenmerkend is voor met name de Nederlandse duinen, komt deze soort hier niet van nature voor. Tot de laatste ijstijd leefde het damhert verspreid over grote delen van Europa. Na de ijstijd werd de soort teruggedrongen tot het tegenwoordige Turkije. Tijdens de Klassieke Oudheid begonnen de Romeinen het damhert uit te zetten over de rest van hun rijk, sindsdien heeft de soort opnieuw grote delen van het continent heroverd. Omdat het dier al voor 1500 in Nederland aanwezig was, mag het als inheems worden beschouwd. Door het gebrek aan natuurlijke vijanden wordt het dier echter in bepaalde gebieden nog steeds afgeschoten.

Net als bij de nijlgans gaat het hier ook om verwilderde siervogels die zich vanaf de jaren 70 door Nederland hebben verspreid. De Canadese gans kan je vooral vinden op vennen in Brabant en lage delen van het Westen van het land. In tegenstelling tot de nijlgans wordt de Canadese gans gezien als een beschermde inheemse soort. Deze soort mag daarom ook niet opzettelijk gedood of verstoord worden.

Voor de meeste mensen is de duif onlosmakelijk verbonden aan de grote stad. Stadsduiven zijn de verwilderde afstammelingen van gedomesticeerde rotsduiven die oorspronkelijk uit Zuid-Europa, Noord-Afrika en West-Azië komen. De status van de stadsduif als exoot is vrij uniek. Hoewel de soort door zijn grote aantallen geen speciale bescherming heeft, wordt er ook geen actie ondernomen om de populaties in bedwang te houden. Door hun stedelijke leefgebied vormen de stadsduiven geen risico voor inheemse soorten.

Net als het damhert en de fazant is de wijngaardslak door de Romeinen naar Noord- en West-Europa gebracht. Die waren toen al dol op de slak als delicatesse. De soort komt algemeen voor in zijn oorspronkelijke leefgebied in Zuidoost en Centraal-Europa, maar is in Nederland vrij zeldzaam. De slakken zijn in Nederland te vinden op kalkrijke gronden in Zuid-Limburg, de Hollandse duinstreek en rondom oude kloosters in het Friesland en Groningen. De wijngaardslak is een eetbare slakkensoort en wordt vooral in Frankrijk gegeten als escargot.

Heb je ook een mooie natuurfoto gemaakt? Plaats deze dan op onze fotopagina.