Dassenberg als oerbos? | Frisse blik #2

Toen het Beekbergerwoud werd gekapt in 1871 verloor Nederland zijn laatste oerbos. Maar we hebben nog steeds gebieden die aan oerbossen doen denken, bijvoorbeeld de Dassenberg op de Veluwe. Dirk Hilbers, schrijver van de Crossbill natuurreisgidsen, neemt ons in de serie ‘Frisse blik’ mee naar een aantal bijzondere landschappen en natuurgebieden in het land. Want juist wanneer je een stapje terug doet, zie je hoe uniek en het-beschermen-waard onze eigen natuur is.

“Ik moet beginnen met dat ecologen eigenlijk niet over oerbossen spreken,” vertelt Hilbers. “Het is een romantische term die doet vermoeden dat de mens er nooit van invloed is geweest, maar die gebieden bestaan wereldwijd niet meer.” Ecologen spreken liever van old growth of natuurbos. “Toen ik werkte aan de Veluwe-reisgids vroeg ik mij af in hoeverre de Dassenberg een natuurbos is. Ik kwam erachter dat een natuurbos vier kenmerken heeft en al die kenmerken zie je terug in dit bos.”

Het eerste kenmerk is dat er niet alleen oude bomen te vinden zijn. “Een natuurbos is niet een seniorenbos, maar een bos met jonge én oude bomen. Daarnaast is er veel dood hout. Het derde kenmerk is dat je op kleine schaal veel variatie hebt. Dus geen grote vlakken met bomen van dezelfde leeftijd, maar op korte afstand veel verschil in leeftijd en structuur.” Als laatste kenmerk noemt Hilbers dat je in een natuurbos de geschiedenis kunt lezen. “Zo zie je soms een aantal bomen op een rijtje. Dat is het gevolg van bomen die vroeger kiemden in het vermolmde hout van een omgevallen boom.”

“Bossen zoals de Dassenberg zie je op meer plekken in Europa, maar ieder bos heeft zijn eigen specifieke verhaal.” Hij wijst op het spaartelgen-systeem, voor zo ver Hilbers overziet een uniek Nederlands fenomeen. “Vroeger waren deze bossen bezit van de gemeenschap. Je mocht gebruik maken van het bos, maar je bezat de grond niet. Als je een boom kapt ontspruiten er meerdere takken. Je mocht daarvan takken oogsten, maar er moest er altijd één blijven staan. Je moest namelijk zorgen dat het een bos bleef. Die ‘spaartelg’ was vaak de kromste, omdat die het minst geschikt voor gebruik was.” Daarom zie je nu op de Veluwe regelmatig dit soort kromme bomen. “En dat vind ik interessant. Je kunt hier niet alleen de geschiedenis van het bomen, maar ook die van de mens lezen.”