Valentijnsdag: wat maakt een romkom lekker?

Zeven staan er op stapel voor 2017, zeven romantische komedies. Tot tien jaar geleden was het, in Nederland tenminste, een genre in de marge. En hoewel Johan Nijenhuis sinds 2001 de ene romkom na de andere aflevert, van Costa! (2001) tot Rokjesdag (2016) gaf Alles is liefde in 2007 de kickstart voor een, in ieder geval wat betreft bezoekerscijfers, zeer populair genre. Een genre waar ook de serieuze regisseur zich niet meer voor hoeft te schamen en waar acteurs een bijna Hollywoodiaanse allure hebben weten te creëren: een romkom met Chantal Janzen, Georgina Verbaan, Tjitske Reijdinga, Jeroen Spitzenberger of Daan Schuurmans is al op papier een hit.

Toch is de ene romkom de andere niet, want het lijkt zo makkelijk: breng een meisje en een jongen samen, goochel met wat beren op de weg, laat hem twijfelen en haar ook tot ze elkaar uiteindelijk vinden, en nog happily ever after zijn. Maar als het zo eenvoudig was dan zouden er tussen die tsunami aan Nederlandse en internationale romkoms, misschien wel meer titels als When Harry Met Sally zitten of films als Love Actually of een Notting Hill. Voor 1971 heette een romantische komedie trouwens nog een screwball comedy, waar in de liefde doorgaans een bittere strijd was gevoerd op het scherp van de snede tussen mannelijke en vrouwelijke hoofdrolspeler. De dialogen zijn, toen en nu, meestal zilver, maar wat uiteindelijk goud maakt, is de chemie van de hoofdrolspelers: van Gary Grant en Katharina Hepburn, van Billy Crystal en Meg Ryan tot Jeroen Spitzenberger en Carice van Houten. Al het andere doet dan niet meer ter zake: daar op het doek beleven we de romantiek die we in het echte leven node missen. Leve de romkom!

Joram Lürsen
(Regisseur Alles is liefde)
‘Toevallig kwam ik laatst Kim van Kooten tegen die zei dat we een feestje moesten gaan organiseren omdat het dit jaar tien jaar geleden is dat we Alles is liefde hebben gemaakt. Die film wordt wel gezien als een van de eerste Nederlandse romantische komedies. Ik ben zelf niet bij het ontstaan betrokken geweest, maar ik weet dat Job Gosschalk in de bioscoop naar Love Actually keek en een eureka-moment had: een ensemblefilm waarin meerdere personages en meerdere lijnen lopen die elkaar toevallig kruisen – dat moesten we in Nederland ook kunnen. Kim schreef een goed scenario en de casting pakte ook goed uit.’
‘Komedie maken is lastig. Wat geestig is, is heel persoonlijk. Drama is wat dat betreft duidelijker. We hadden een paar acteurs die van zichzelf al heel grappig waren en op de een of andere manier vonden we een goede balans tussen zwaar en licht. Al is het een hele klus geweest om het dramatisch en emotioneel kloppend te maken.’
‘Net als humor is ook romantiek persoonlijk. Tegelijkertijd moet een romkom als een spiegel dienen, het moet herkenbaar zijn. Kleuren spelen een belangrijke rol. Onze film kleurde rood zodra romantiek in het spel was. Subtiel dan, hè. En verder moet die kleur dan zo veel mogelijk worden vermeden. Na Alles is liefde wilden we geen vervolg, maar maakten we een variatie: Alles is familie, dat zat meer in de hoek van het komisch drama. Maar er zit een romantische scène in waarin Tjitske Reijdinga een date heeft in Artis. Dat is allemaal zo prachtig, feëriek uitgelicht. Toch wil ik geen sprookjes maken. Ik noem het zelf ‘opgetild realisme’. Het is bigger than life, maar het moet wel herkenbaar blijven.’

Eveline Hagebeek
(scenariste Rokjesdag)
De gouden regel voor het schrijven van romkoms is eigenlijk: boy meets girl, boy loses girl, boy gets girl back – of andersom. En daarin zijn dan alle variaties toegestaan. Het is leuk om een romantische komedie te schrijven, vooral omdat het gaat over emoties die iedereen kent: verliefdheid, liefdesverdriet, flirten, daten. Voor Rokjesdag ben ik zelf gaan speeddaten. Daarbij maak je op een avond kennis met 20 tot 25 mannen en met elk van hen praat je drie minuten. Je put voor een romantische komedie veel uit je eigen leven en uit het leven van vrienden. De openingsscène van Rokjesdag bijvoorbeeld, waarin een jongen en een meisje daten waarbij de jongen opeens zegt dat zijn parkeermeter afloopt en er als een haas vandoor gaat, is een vriendin van mij echt overkomen. Al hield zij niet zo’n tirade als in de film.’ Seks is in romantische komedies zelden expliciet. Je ziet mensen de slaapkamer ingaan, het licht gaat uit of de camera draait weg en het volgende moment zie je ze tussen de lakens, uitgeput en voldaan. In Rokjesdag zit een scène die vrij komisch is: een wat extreem meisje die tijdens de bedscène een soort porno-actrice imiteert en de jongen die zich kapot schrikt en zegt: “rustig, rustig”. Maar eigenlijk is een romkom een romantische fantasie in een ideale wereld. Realistische eerste seks met een nieuwe man is toch een hoop geklungel met ellebogen in ogen. Eigenlijk ben ik blij dat ik het niet hoef te schrijven, maar als ik het wél zou doen dan perfecte seks! Ik heb trouwens een favoriete seksscène: in The Sweetest Thing ligt Cameron Diaz in bed. Onder de lakens is een man bezig. Op een gegeven moment komt hij boven, geeft haar ijs en zegt: “Ik heb de calorieën er al voor je uitgehaald.” Is dat niet de man waar elke vrouw van droomt?’ Rokjesdag was de tweede best bezochte film van 2016. Maar de recensies waren killing. Ik heb ze een beetje verdrongen moet ik zeggen. Wat heeft geholpen is om af en toe naar de bioscoop te gaan en tussen het publiek te zitten en te horen wat werkt en wat niet en waar om gelachen wordt. Dat verschilt trouwens erg per stad: in Amsterdam waren de zalen rustiger dan elders. Zwolle was het leukste, die zaal was zo enthousiast. Dat verzachtte de pijn van de recensies.’
‘Mijn eigen favoriete romkom is toch When Harry met Sally. Zo goed gemaakt. Ook erg goed is Crazy, Stupid, Love daarin zit een pastiche op ‘The time of my life’-scène uit Dirty Dancing en die is zo goed bedacht. Ik denk omdat de hoofdrolspelers, Emma Stone en Ryan Gosling, zo eerlijk zijn. Het zijn echte mensen. Daarin zit ’m de crux.’

Mark de Cloe
(Regisseur Mannenharten)
‘Ik werd gevraagd om Mannenharten te regisseren en het leek me leuk om echt eens iets totaal anders te doen en een film te maken voor een groot publiek. Er zijn 500.000 mensen komen kijken, dat zijn aantallen die ik nooit en te nimmer zou halen met Het Leven uit een dag of Boy meets Girl Stories. Mannenharten is een remake van een Duitse film. Later is er nog een Belgische variant gemaakt. Het is een romantische komedie vanuit mannelijk perspectief; je volgt vier mannen in hun schreden op het liefdespad. De een heeft een vaste relatie en staat op het punt om te trouwen, maar weet het niet meer zo goed; de ander is net verliefd, weer een ander kan zich niet binden en dan is er nog de te dikke jongen bij wie het nooit lijkt te lukken. Ik hou zelf van scènes die een beetje schrijnen of pijnlijk zijn. In Love Actually speelt Laura Linney een vrouw die geen relatie kan hebben omdat ze een labiele broer heeft die haar opeist, ze voelt zich zo verantwoordelijk voor hem dat er geen enkele hoop op liefde is. In Mannenharten zitten ook een paar schrijnende momenten. Mooi vind ik de scène waarin Hadewych Minis erachter komt dat haar vriend die nacht niet thuis is gekomen. Ze belt zijn beste vriend en voelt aan alles dat hij draait en liegt. Ze speelt het heel mooi, maar het werkt ook omdat het herkenbaar is. Hij, Daan Schuurman, is verliefd geworden op een yoga-docente en ze zijn die nacht voor het eerst met elkaar naar bed geweest. Seksscènes in een romantische komedie verschillen wat mij betreft niet van vrijscènes in andere films. Ze moeten mooi zijn, betoverend en invoelbaar. Niet plat of lomp of onhandig. Misschien dat je iets rustiger te werk gaat. In Van God los zit een fraaie seksscène maar die is een stuk rauwer dan de scène in Mannenharten. Ik geloof sowieso niet dat een romkom zo veel verschilt van andere films. Mijn Boy Meets Girl Stories is misschien wat subtieler, maar aan de oorsprong zit eenzelfde soort verwondering. Toch zou ik niet elk jaar een romkom willen maken, maar als genre-experiment vond ik het bijzonder leuk en heb ik er veel van geleerd. Het was ook weleens fijn om met commercieel geld iets te maken.’

Liliana de Vries
(Actrice Mannenharten)
‘In Mannenharten zitten grote namen: Hadewych Minis, Jeroen Spitzenberger, Barry Atsma. Maar ik zag al die acteurs eigenlijk pas voor het eerst op de première. Bij een mozaïekfilm heb je een eigen lijntje en daarvoor kom je op de set. Ik speel een yoga-docente waarop Daan Schuurmans zijn oog laat vallen. Hij heeft een serieuze relatie en staat op het punt om te gaan trouwen, maar begint dan te twijfelen. Ik ben zijn transitional girlfriend. Het is heel spannend, hij is tot over zijn oren verliefd. Maar wil veel grotere stappen nemen dan zij. “Ik ben pas 23,” roept zij uit als hij haar de liefde verklaart. Ik was nog niet zo lang geleden afgestudeerd aan de Toneelacademie van Maastricht en Mannenharten was een van mijn eerste grote projecten. Mark is een goede regisseur. Ik heb natuurlijk ook een flinke seksscène en hoewel dat nooit iets is om nou echt naar uit te kijken – hoe aantrekkelijk Daan Schuurman ook is – ging het heel goed. Hij weet heel goed hoe hij sfeer en romantiek moet neerzetten en was heel respectvol naar ons.’
‘Ik heb ook nog in Mannenharten 2 gespeeld. Op zich kun je je afvragen waarom er altijd een vervolg moet komen op een succesvol origineel. Het gekke is dat je wilt dat het beter wordt, maar dat is zeker niet vanzelfsprekend. Hoewel deel 2 ook tof is hoor. Mijn favoriete romkoms zijn Notting Hill, maar vooral When Harry met Sally. Die kan ik blijven kijken. En Alles is liefde in Nederland. Die klopte van begin tot eind.’