Transparent: Musical Finale: tragisch ten einde

Het is een vraag waar al meerdere series het hoofd over hebben gebroken: kan een serie het onverwachte vertrek van een hoofdpersoon overleven? Transparent stond voor eenzelfde dilemma.

De spil van deze komische dramaserie van Jill Soloway ( I Love Dick , ook te zien bij Amazon) is Mort Pfefferman (Jeffrey Tambor, Arrested Development , Hellboy), die in de pilot aan zijn volwassen kinderen vertelt dat hij niet Mort is maar Maura. De drie kinderen reageren wisselend op Maura’s ontboezeming – hoe moeten ze hem, pardon, haar nu noemen? – en laten in de daaropvolgende seizoenen zien dat zijzelf ook nog wel het een en ander over hun eigen (seksuele) identiteit en over hun relaties met de mensen om hen heen kunnen leren. Het bleek een langzaam, pijnlijk, maar ook bevredigend proces.

In de aanloop naar het vierde seizoen in 2017 vertelde Soloway nog wel zes seizoenen meer te kunnen vullen – er was ook net een vijfde seizoen aangekondigd. Toen, nog geen twee maanden nadat het vierde seizoen verscheen, kwamen de eerste aanklachten van seksueel wangedrag door Jeffrey Tambor binnen. Eerst van Tambors persoonlijke assistente, daarna van medespeelster Trace Lysette, beide transgender. Amazon startte een intern onderzoek en gaf begin 2018 aan dat Tambor niet zou terugkeren in het vijfde seizoen, dat inmiddels van meerdere afleveringen was ingekort naar een finale van honderd minuten.

Tambor zei in een verklaring hevig teleurgesteld te zijn in de manier waarop Amazon en Soloway met deze ‘valse beschuldigingen’ waren omgegaan. Tambor had ook spijt. Het speet hem dat sommige van zijn handelingen mogelijk verkeerd waren geïnterpreteerd. Maar het speet hem vooral voor Transparent zelf, waarvoor de toekomst opeens niet meer zeker was. Maura was geen heilige, maar wel het kloppende hart.

Het is natuurlijk niet de eerste keer dat een hoofdrolspeler vanwege misdragingen het veld moet ruimen. Roseanne Barr – in Roseanne , na haar vertrek omgedoopt tot The Conners – en Kevin Spacey – in House of Cards - gingen hem al voor. Beide personages vonden de dood. Roseanne Conner stierf aan een drugsoverdosis, Frank Underwood werd vergiftigd.

Maura krijgt een meer genadige dood. Na een fatale hartaanval wordt ze – buiten beeld – gevonden door Davina (Alexandra Billings), haar beste vriendin. De hele familie is geschokt en verdrietig, al worstelt Shelly (Judith Light, Who’s the Boss?, The Politician ), Maura’s ex, nog wel met wat oud zeer, dat ze prompt verwerkt in een autobiografisch toneelstuk.

In de dagen erna passeert een parade van oude bekenden de revue. ‘Volgens mij heb ik met de helft van de vrouwen hier geslapen’, verzucht de biseksuele oudste dochter Sarah (Amy Landecker, Sneaky Pete), die inmiddels weer voorzichtig terug is bij de vader van haar kinderen (Rob Huebel). Ali (Gaby Hoffmann, Girls ) die zich, net als showrunner Soloway, identificeert als non-binair en nu door het leven gaat als Ari, krijgt bezoek van haar ex-professor en ex-geliefde Leslie (Cherry Jones, die het afgelopen weekend een Emmy won voor haar gastoptreden in The Handmaid’s Tale ). En broer Josh (Jay Duplass, broertje van Mark Duplass) staat oog in oog met zijn volwassen zoon Colton – het resultaat van de seks die de toen minderjarige Josh had met zijn twintigjarige oppas – en zijn allereerste kleinkind. Natuurlijk maken Rabbi Raquel (Kathryn Hahn, Mrs. Flechter , Bad Moms), Maura’s zus Bryna (Jenny O’Hara) en Shea (Trace Lysette) ook hun opwachting.

Hoe leuk het ook is al deze personages terug te zien, het voelt als een afleidingsmanoeuvre. Als een wanhopige poging van de makers om te verbloemen dat ze zich inderdaad geen raad weten zonder de trans parent in Transparent, zelfs al vindt Shelly voor haar toneelstuk wel een treffende vervanger voor Maura in de vorm van wietdealer Ava. Het casten van transgender actrice Shakina Nayfack als Ava voegt dan nog wel iets toe. (Want laten we eerlijk zijn: was de serie in 2017 in plaats van in 2014 begonnen, dan was er überhaupt nooit een heteroseksuele cisman in de rol van Maura gecast).

Het is, helaas, een van de weinige pluspuntjes (het optreden van Judith Light is een andere). Dat het vijfde hoofdstuk is teruggebracht van een heel seizoen naar één finale was al een veeg teken. Waarom ze er een musical van hebben gemaakt is het grootste raadsel. Niet alleen voegen de liedjes – gemaakt door Soloway’s zus, Faith - weinig toe, ze zijn ook nog eens niet heel erg goed. De acteurs doen hun uiterste best, maar de gemiddelde middelbare school musical heeft meer kwaliteit, en probeert waarschijnlijk niet ‘reminder’ op ‘vagina’ te laten rijmen. ‘Crazy people like you, pick crazy people like me’ ('Gekke mensen zoals jij, kiezen gekke mensen zoals ik’), zo zingt/verklaart Josh zijn aantrekkingskracht op Rabbi Raquel.

Tot slot is er de muzikale finale van de muzikale finale een liedje genaamd ‘Joyocaust’ (in plaats van de Holocaust, snap je?), waarin de personages in bonte kledij de joodse gemeenschap oproepen toch vooral niet zo te blijven hangen in al die negativiteit. (Voor een voorbeeld van hoe het ook kan, kijk en luister naar Remember that We Suffered, gezongen door Patti LuPone en Tovah Feldshuh in Crazy Ex-Girlfriend , sowieso de heilige graal wat betreft muzikale komedies ).

We zullen nooit weten hoe de serie verder was gegaan met een levende Maura, maar Tambor kreeg helaas gelijk: deze finale is een kettingbotsing in slow-motion.