The Looming Tower S01E1-2: had elf september voorkomen kunnen worden?

Tijdens een zeldzaam tv-interview met de Amerikaanse media in 1998 beloofde Osama Bin Laden dat de moslimwereld zich tegen de westerse (en vooral Amerikaanse) inmenging zou gaan verdedigen. Twee maanden later werden de Amerikaanse ambassades in Kenia en Tanzania gebombardeerd. Voor FBI-agent John O’Neill is het dan al duidelijk: het is slechts een kwestie van tijd voordat Bin Laden zijn fatwa ook echt naar Amerika brengt.

Hoe die profetie uiteindelijk uitkwam weet iedereen. Waarschijnlijk minder bekend is hoe frustrerend dichtbij de Amerikaanse veiligheids- en inlichtingendiensten bij de verhindering van elf september kwamen, hadden ze zichzelf niet zo in de weg gezeten. Schrijver Lawrence Wright tekende het allemaal op in het met een Pulitzer bekroonde non-fictie boek The Looming Tower: Al Qaeda and the Road to 9/11, uitgebracht in 2006.

Waar een belangrijk deel van het boek gaat over de opkomst van de Al Qaida, draaien de eerste twee afleveringen van de serie vooral om de noodlottige rivaliteit tussen de FBI en de CIA. Zowel John O’Neill (met veel overgave gespeeld door Jeff Daniels) als zijn Libanees-Amerikaanse collega Ali Soufan (Tahar Rahim, Un Prophète) zijn er zeker van dat Bin Laden niet zomaar loze dreigementen uit, maar de CIA, onder leiding van Martin Schmidt (Peter Sarsgaard, in tegenstelling tot O’Neill en Soufan een samenstelling van meerdere bestaande personen), houdt de cruciale informatie krampachtig voor zich. Want wat als de verschroeide aarde tactiek van de FBI al hun belangrijke verdachten en informanten wegjaagt?

Heel eerlijk, O’Neill is hierbij ook zijn eigen ergste vijand. Een grofgebekte lomperik, met lak aan hiërarchie en diplomatie wanneer hij vindt dat hij gelijk heeft. En hij had gelijk. Na elf september bleek dat de CIA belangrijke informatie had over twee van Bin Ladens bondgenoten, die later twee van de vliegtuigkapers bleken te zijn. Het maakt van O’Neill een tragisch karakter wiens einde tegelijkertijd zo wrang en treffend is, dat een fictieschrijver het niet beter had kunnen verzinnen. 

Tot slot, een paar willekeurige observaties. Sterke keuze: het gebruik van daadwerkelijk archiefmateriaal (het interview met Bin Laden, foto’s van het bombardement van de Keniaanse ambassade). Minder sterk: Een melodramatisch liefdesverhaaltje tussen een FBI-agent en een Amerikaanse ambtenaar, die ruw onderbroken wordt door datzelfde bombardement.